MICHEL BRAUNSTEIN neemt zijn camera mee op een bezoek aan het op één na grootste bevolkingscentrum van de Malediven, een zuidelijk eiland dat de afgelopen jaren tot de verbeelding van duikers heeft gesproken
Tijdens de briefing legde onze duikgids Ina uit dat hij een van de drie was in onze groep, wat hen in staat zou stellen goed te kijken, maar ook, mocht er zich een incident voordoen, om ervoor te zorgen dat er iemand beschikbaar zou zijn om een duiker in nood op te halen, terwijl de tweede zou indien nodig haaien kunnen afweren en de derde zou de andere duikers kunnen meenemen om de duik dicht bij het rif af te ronden.
Die informatie was goed bedoeld, maar niet echt bemoedigend…
We verlieten de kleine haven van Fuvahmulah voor 10 minuten varen naar de duikplek, net buiten de haven. Ons duikinstructeur vertelde ons dat we bij binnenkomst een negatief drijfvermogen moesten hebben en onmiddellijk na de sprong moesten afdalen. Dit was om nieuwsgierige tijgerhaaien te vermijden die misschien in de buurt zouden komen om te kijken of er misschien iets interessants te proeven was
Nou, dat maakte mij een beetje onzeker over hoe verder te gaan. Als fotograaf kan ik niet meteen duiken, maar moet ik wachten tot iemand op de boot mijn grote camera-installatie doorgeeft. Maar uiteindelijk gebeurde het allemaal vrij snel en soepel, zonder dat zich problemen voordeden.
Toen we onze doellocatie naderden, zag ik een enorme tijger naast ons in het blauw zwemmen. Het mikte op dezelfde plek en voelde dat er interessante snacks zouden kunnen komen.
We wachtten even totdat de vorige groep was vertrokken en namen toen plaats in een rij. Ina wachtte midden in de zandvlakte tot de boot een emmer met vissenstaarten liet vallen. Hij plaatste de snacks onder een paar zware stenen en zes of zeven tijgers kwamen dichterbij om ze uit te graven. Toen draaiden ze zich om, gingen weg en kwamen weer terug.
Als ze dicht bij Ina kwamen, duwde hij ze zachtjes terug op hun snoeten. De ouderen, tot 5.7 meter lang, kennen het spel en hebben hun vaardigheden verbeterd om de snacks eruit te halen. Voor de kleintjes – ongeveer 3 meter lang – is het allemaal nog vrij nieuw en weten ze niet altijd precies hoe ze verder moeten.
We zagen hoe deze indrukwekkende dieren hun adembenemende ballet uitvoerden. Ze bewegen vrij langzaam en besteden niet al te veel aandacht aan duikers, maar ze verdienen veel respect.
Leren leven met haaien
Op mijn tweede duikdag in Fuvamulah kwam Ina me halen van waar ik de tijgerhaaien in de rij met de andere duikers aan het observeren was, en bracht me naar het midden van de speeltuin.
Wauw – ik zou de haaien bijna kunnen aanraken, of zij mij! Het was een onvergetelijk spannende ervaring.
De afgelopen jaren is Fuvahmulah een wereldberoemde bestemming geworden voor duikers die op zoek zijn naar ontmoetingen met grote tijgerhaaien. Het groene eiland ligt in het diepe zuiden van de Malediven-archipel, op 70 minuten vliegen van Malé, en heeft een eigen luchthaven.
Er worden al tijgers in de buurt van het eiland gezien sinds de eerste mensen daar zo'n 1,000 jaar geleden arriveerden. De eilandbewoners zijn niet bang voor tijgerhaaien, integendeel, ze hebben ermee leren leven.
Vele generaties geleden zouden vissers die hun vangst schoonmaken de resten in de diepe oceaan overboord gooien. Om bootbrandstof te besparen, begonnen ze ze na verloop van tijd net buiten de haven te gooien en merkten ze dat de haaien elke dag de ingang naderden om van de maaltijd te genieten.
Tegenwoordig zetten de eilandbewoners deze traditie voort van het uitdelen van snacks aan de rand van de haven om hun tijgervrienden een plezier te doen. Ze nodigen bezoekers uit om kennis te maken met de haaien, informeren hen over de roofdieren en maken hen duidelijk dat mensen geen haaienvoedsel zijn. Ze laten ook haken en gebroken lijnen los van haaien die erin zijn geslaagd te ontsnappen aan de ‘sportvissers’.
Tijgers behoren tot de weinige haaiensoorten (ongeveer 10 van de 500) die als potentieel gevaarlijk voor de mens worden beschouwd. Fuvahmulah-haaien zijn misschien indrukwekkend en eisen respect, maar ze zijn er niet op uit mensen kwaad te doen.
Twee grote en drie kleinere duikexploitanten verzorgen de bezoekers van Fuvahmulah. Ik koos ervoor om met Pelagic Divers Fuvahmulah te duiken en was blij dat ik dat gedaan heb. Alle vijf de centra delen dezelfde tijgerduiklocatie en coördineren de duikschema's voor hun verschillende groepen.
Het gebruik van aas wordt vaak bekritiseerd, maar omdat deze haaien gewend zijn de vangstresten van vissers te consumeren, krijgen ze eenvoudigweg het soort voedsel dat ze normaal gesproken toch zouden eten.
De techniek verstoort de natuurlijke levenscyclus van de haaien niet. Ze worden niet afhankelijk van deze “snacks”, noch worden ze agressief als ze die niet krijgen, en ze weten hoe ze zichzelf moeten voeden in de oceaan. Het vergemakkelijkt simpelweg observatie en interactie, waardoor duikers ze kunnen leren kennen en beter begrijpen.
Het allerbelangrijkste is dat het nogmaals onderstreept dat dit niet de moordenaars zijn die nog steeds ten onrechte worden beschreven in films en de roddelbladen.
Fuvahmulah is een van die geselecteerde plekken in de wereld waar tijgerhaaien gemakkelijk kunnen worden benaderd en geobserveerd, op een diepte van ongeveer 10 meter. De meeste zijn lokaal en hebben een naam gekregen, hoewel er soms bezoekers of nieuwe pups zich bij de familie voegen.
Aanvullende duiken
Als je niet met tijgerhaaien duikt, bieden de riffen van Fuvahmulah prachtige aanvullende duiken, en kun je nog veel andere wezens zien, waarvan sommige lokaal en andere op doortocht zijn, soms afhankelijk van het seizoen.
Witpunt- en grijze rifhaaien worden vrij vaak gezien en soms zijn dorsmachines te zien bij de dieptereinigingsstations, 40-50 meter verderop. Ze moeten heel langzaam worden benaderd omdat ze zo schuw zijn en snel naar grotere diepten kunnen zwemmen.
Onder de juiste huidige omstandigheden kun je geschulpte hamerhaaien tegenkomen. Walvishaaien worden ook af en toe gezien.
Zwarte mantaroggen zijn het hele jaar door aanwezig rond de schoonmaakstations, maar vooral tijdens hun paarseizoen tussen maart en mei. Afhankelijk van het seizoen kun je ook hopen scholen barracuda's en geelvintonijnen, zeilvissen, mola mola's en zelfs walvissen te zien.
Fuvahmulah is een eiland dat groot genoeg is om op verschillende manieren de tijd door te brengen. Het dromerige strand van Thoondu is een must, terwijl Bandaara Kilhi en Dhadimago Kilhi, twee prachtige zoetwatermeren, in een geweldig gebied liggen om te wandelen en de vele soorten vogels en vissen te spotten die daar te vinden zijn.
Je kunt een duik nemen in een modderplek die heel gezond zou moeten zijn voor de huid; sommige pre-islamitische historische bezienswaardigheden zijn een bezoek waard; en er is een sfeervolle pub genaamd Led Zeppelin, die ook heerlijke maaltijden serveert. Als u een scooter huurt, kunt u zich gemakkelijk tussen attracties verplaatsen.
Fuvahmulah heeft ongeveer 14,000 inwoners, verdeeld over acht districten, waardoor het na Malé het grootste bevolkingscentrum van de Malediven is. De economie is gebaseerd op visserij en landbouw en het is de grootste producent van mango's en bananen van het land. De lokale bevolking spreekt een dialect dat uniek is voor het eiland en verschilt van de officiële Maldivische Dhivehi-taal.
De accommodatie varieert van pensions zoals de dicht bij de natuur gelegen Tiger Shark Residence tot Atraxis, een moderner en internationaal hotel. Ik ga zeker zo snel mogelijk terug naar dit groene eiland.
Onderzoek naar tijgerhaaien op komst
Fuvahmulah-duikschool zegt dat het bijna zes jaar geleden is dat het begon met het monitoren van tijgerhaaien, en meldt dat het meer dan 200 individuen heeft geïdentificeerd en feiten heeft onthuld over hun zwangerschappen, genezende vermogens en sociale communicatie.
Er wordt gewerkt aan de eerste gepubliceerde studie, die de populatiestructuur, verblijfplaats en overvloed van tijgerhaaien bestrijkt, en er wordt vooral hulp gezocht van onderwaterfotografen die het eiland hebben bezocht.
Elke video-, foto's of logboekwaarnemingen zouden welkom zijn, maar vooral beelden gemaakt vanaf december 2016 waarop de patronen van de haaien duidelijk zichtbaar zijn en de datum, tijd en locatie zijn vastgelegd. Het kan worden ingediend via Dropbox, Google Drive, Gmail of WeTransfer naar tijgerzoofvm@gmail.com
Michel Braunstein werkt al meer dan 30 jaar aan onderwaterfotoprojecten, vooral met modellen. @michelbraunstein
Ook op Divernet: Tijger Tijger, Tijgerhaaien reiken ver, maar mengen zich niet, Tijgerhaaien variëren in het noorden – goed voor duikers, 22° is de Goudlokje-temperatuur van Tijgerhaaien
