Hamerhaaien kunnen warm blijven, zelfs als ze naar extreme diepte duiken – door het equivalent van de apneuduiken van zeezoogdieren uit te voeren. Wetenschappers geloven nu dat dit gedrag voorheen niet werd waargenomen en dat de haaien ‘hun adem inhouden’ door simpelweg op kritieke momenten hun kieuwspleten te sluiten.
Haaien behoren tot de vele grote vissen waarvan bekend is dat ze regelmatig naar ‘mesopelagische’ diepten duiken, tussen 200 en 1,000 meter in de open oceaan. “Omdat deze verticale bewegingen doorgaans beginnen en eindigen in ondiepe wateren, worden ze gewoonlijk duiken genoemd, ook al zijn deze vissen niet gedwongen terug te keren naar het oceaanoppervlak om te ademen, in tegenstelling tot zeezoogdieren, reptielen en vogels”, zegt een wetenschappelijk team. onder leiding van Mark Royer van de Hawaii Instituut voor Mariene Biologie, Universiteit van Hawaï.
Maar de parallellen tussen dieren die ademen met behulp van longen en kieuwen zijn geen toeval, zeggen ze, nadat ze hebben geconcludeerd dat tropische geschulpte hamerhaaien (Sphryna lewini) effectief vrijduiken.
De lichaamstemperatuur van de meeste vissen wordt sterk gereguleerd door hun omgeving, en dit vormt een uitdaging voor die grote roofdieren die een bepaalde temperatuur moeten handhaven om volledig te kunnen functioneren wanneer ze zich in verschillende thermische omgevingen begeven op zoek naar prooien.
“Vissen die zich tussen verschillende thermische omgevingen verplaatsen, ervaren warmte-uitwisseling via geleiding door de lichaamswand en convectie van de bloedstroom door de kieuwen”, zegt Royers team. Met behulp van de modernste biologgers op afstand ontdekten ze dat de hamerhaaien tijdens duiken van meer dan 800 meter een warmere lichaamstemperatuur konden handhaven, schijnbaar door hun kieuwspleten te sluiten.
Videobewijs verder dan 1,000 meter
De wetenschappers geloven dat, door het onderdrukken van de kieuwfunctie, de convectieve warmteoverdracht wordt opgeschort. “Functioneel houden deze haaien hun adem in tijdens duiken om de toegang tot prooien in diep, koud water te vergemakkelijken”, zeggen ze, wat suggereert dat het de zuurstofopslagcapaciteit is, en niet alleen de temperatuur, die de duikduur bepaalt.
De volwassen haaien doken snel en herhaaldelijk vanuit oppervlaktewater van 26°C en hoger naar meer dan 800 meter diepte, waar ze temperaturen van wel 5°C tegenkwamen, waarbij ze de hele tijd warme spieren en harttemperaturen handhaafden. Aanzienlijke en snelle afkoeling vond alleen plaats tijdens de laatste fasen van de opstijgfase.
ROV video- Uit beelden van een van de hamerhaaien die 1,043 meter diep voor de kust van Tanzania zwom, bleek dat de kieuwspleten van het dier gesloten leken, terwijl video's in oppervlaktewater de spleten open lieten zien, maar verder onderzoek is nodig om de theorie buiten alle twijfel te stellen. De wetenschappers willen graag camera’s op de borst van de haaien bevestigen vinnen om te zien wat er precies met de kieuwspleten gebeurt en wanneer.
Door op diepte een warme lichaamstemperatuur te behouden, zouden de haaien sneller kunnen zwemmen, zoals vereist bij het voeden. Als ze op dat moment hun kieuwen zouden moeten openen, zou dit waarschijnlijk niet lang genoeg duren om hun spiertemperatuur te beïnvloeden. De bevindingen zijn gepubliceerd in Wetenschap.
Ook op Divernet: Haaien duiken dieper dan we dachten, Waarom grote hamerhaaien graag gekanteld zwemmen, De Big Shark Trifecta van de Bahama's, Onderzoekers spijkeren gladde hamerkoppen vast
