Deze gewapende collier, die tijdens de Eerste Wereldoorlog op 16 tot 22 meter afstand van Lyme Regis werd getorpedeerd, zorgt voor een geweldige middagduik, zegt JOHN LIDDIARD. Illustratie door MAX ELLIS.
EEN VAN DE NADELEN VAN WRAKKUIKEN van de zuidkust is dat, na kalm water op een offshore wrak, de keuze voor een tweede duik beperkt kan worden tot die populaire plek die vaak wordt geregistreerd als “scabby drift”.
Niet zo bij Lyme Regis. Net buiten de haven, lekker ondiep en duikbaar bij alle tijstanden, ligt het wrak uit de Eerste Wereldoorlog van het 3073 ton wegende stoomschip Baygitano.
De Baygitano ligt grotendeels op gelijke hoogte met de zeebodem, maar let op en werk er systematisch omheen, dan is er genoeg te zien. Zoals gebruikelijk bij zulke wrakken komt de beste echo uit de ketels, dus daar begint onze tour.
De Baygitano heeft twee hoofdketels die langs het wrak lopen (1), dan een derde, iets kleinere ezelsketel die over het wrak achter hen loopt.
Achter de ketels, de BaygitanoDe stoommachine met drievoudige expansie is gedeeltelijk kapot (2). De hogedrukcilinder is naar stuurboord gevallen. De midden- en lagedrukcilinders staan beide rechtop, maar een deel van de steunen is gebroken en het lijkt erop dat één of beide cilinders binnenkort ook kunnen omvallen.
Een deel van de krukas bevindt zich net achter en aan bakboord van de motor (3). Ik vermoed dat deze eruit is getrokken om bij de lagers te komen toen de Baygitano werd geborgen. Mogelijk is toen de schade aan de motor ontstaan. De toestand lijkt precair, ook al is deze al jaren stabiel.
Verder naar achteren varieert de zichtbaarheid van de wrakstukken, aangezien zand en grind zich over dit deel van het wrak uitstrekken.
Handige waypoints zijn een paar watertanks (4). Als het wrak verborgen is, kun je door een lijn van de motor te nemen en een paar meter op het lot te vertrouwen, langs de watertanks komen, waarna het wrak weer verschijnt met een deel van het ruimluik. (5). Als u te ver naar bakboord afdwaalt, loopt er een klein stukje rif vlak langs de bakboordzijde van het wrak (6).
Achter de ruimkammen bevindt zich een dekgedeelte met een paar lieren, gevolgd door de reserveschroef (7). Het wrak is in dit gebied grotendeels aan stuurboord ingestort, waardoor een deel van de schroefastunnel net aan bakboord overblijft (8).
Achter de reserveschroef bevindt zich een langere lierspindel die over het dek loopt (9). Sommige duikers hebben moeite met het vinden van de reserveschroef; een eenvoudige richtlijn is dat deze zich in de “doos” bevindt, gevormd door de twee sets lieren en de schroefastunnel.
Het wrak verliest een korte tijd zijn structuur en gaat dan verder met het meest achterste ruimluik (10), dat aan drie zijden omgeven is door paren bolders en haspels afmeerkabel.
Vanaf hier stel ik voor om tegen de klok in rond het achterschip te cirkelen door naar bakboord te gaan en de romp terug te volgen tussen de bakboordreling en de kiel (11).
Eventuele duikers die van het wrak zijn afgedwaald en zijn gestopt bij het eerder beschreven rif (6) We zouden het wrak hier ergens terug moeten kunnen vinden door de rand van het rif te volgen.
Aan het achterschip is de propeller geborgen, waardoor het roer overblijft (12) plat op de zeebodem liggend op een gebogen roerstijl, met aan de bovenzijde (stuurboord) de restanten van een stuurkwadrant.
We vervolgen ons rondje langs het achterschip, nu aan de stuurboordzijde van het wrak, en vinden de basis en pijler van de kanonsteun (13). De Baygitano droeg oorspronkelijk een 14-ponder kanon, dat vermoedelijk ooit is geborgen, omdat alleen de houder overblijft.
Voorwaarts vanaf de kanonsteun blijft onze route aan de stuurboordzijde van het wrak (14), terug langs de bolders en luikhoofd waar de rand van het dek de naar buiten gevallen rompplaten raakt.
Het is doorgaans minder waarschijnlijk dat deze kant van het wrak bedekt is met stuifzand, en is dus gemakkelijker te volgen dan onze route naar achteren. Ter hoogte van de lieren en reserveschroef is de achtermast naar stuurboord uitgevallen (15).
Net buiten het wrak breekt de mast weer en ligt het bovenste deel naar voren, vrijwel evenwijdig aan het wrak.
Aan de stuurboordzijde, ter hoogte van de motor, bevindt zich een gedeelte van het intacte dek met de luikhoofd van de stuurboordkolenbunker (16). De kolenbunkers zouden in een “zadel”-configuratie hebben gestaan, één aan weerszijden van de machinekamer.
Vóór de ketels zijn de ingestorte platen enigszins opgestapeld (17). Voorlopig gaat onze route verder langs de stuurboordzijde van het wrak naar een rechtopstaand gedeelte (18). Ik vermoed dat dit ooit een deel van het dek was, maar nu de romp naar stuurboord instort, wijst deze nu naar de oppervlakte.
De Baygitano is altijd bedekt met een grote school pruilen, hoewel om de een of andere reden de school meestal het dichtst is buiten dit deel van het wrak.
We volgen de lijn van het dekgedeelte weer naar voren en onze route wordt geleid door een gedeelte van de luikhoofden en langs een paar bolders (19) naar een enkele lier en mast die het voorste ruim zouden hebben gediend (20).
Bij wat overblijft van de boeg verandert de oriëntatie van het wrak, omdat de boeg naar stuurboord is gevallen voordat deze verder instort. Op de een of andere manier blijft een klein deel van de reling over het wrak rechtop staan (21).
De boog (22) staat ongeveer 3 meter boven de zeebodem, met als hoogste punt de bakboordzijde. Het niveau van het oorspronkelijke dek kan worden beoordeeld aan de hand van een ankerkabelboom dichtbij de punt van de boeg (23), wat er ook op wijst dat er mogelijk een meter of twee wrak onder de zeebodem begraven ligt.
Een duiker die een lichtuitrusting draagt, kan door de dekbalken naar binnen komen en er doorheen zwemmen. Elke duiker met een zwaardere uitrusting, die misschien het bezinksel van een diepere duik op zee heeft opgebruikt, kan nog steeds in de boeg komen via een groter gat aan de achterkant (24), maar moet zich omdraaien om er weer uit te komen.
Terugkerend naar de ketels waar de bakboordzijde grofweg zou zijn, bevindt een spil van een tweede vrachtlier zich op gelijke hoogte met het voorste ruim (25). Dan, verder naar achteren, nog een luikhoofd (26) markeert de top van de hoop wrakstukken die we eerder zijn gepasseerd.
Als het schot over de ketels gaat, zoals de meeste schippers het lijken te laten vallen, zou het niet zo moeilijk moeten zijn om te verhuizen voor de beklimming.
IN HANDBAGGED DOOR DE ADMIRALITEIT
Gebouwd in South Shields in 1905, was het de Cayo Gitano dat de 3073 ton wegende, met een schoener getuigde stoomboot, 99 meter lang en een breedte van 14 meter, eerst als collier werkte. Vlak voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog verving haar nieuwe eigenaar, de Bay Steamship Co uit Londen, de Cayo Met Baai, in overeenstemming met de rest van zijn vloot, schrijft Kendall McDonald.
Er was in de oorlogsjaren genoeg werk voor de kolenmijnen, met name voor het exploiteren van steenkool uit Wales om Franse oorlogsfabrieken van stroom te voorzien. Toen kapitein Arthur Murrison terugkeerde van zo'n reis, verloor hij de Baygitano naar de torpedo van een U-boot.
Hij had de opdracht gekregen het schip op 18 maart 1918 in ballast uit Le Havre terug te brengen om te herladen. Hij zou zich aansluiten bij een konvooi over het Kanaal en vervolgens de mijnenveegroute langs het kustverkeer naar Cardiff volgen. Het was een reis die hij gedurende de oorlog bijna wekelijks had gemaakt.
Vanuit Lyme Bay volgde hij de bevelen op en bracht zijn schip dicht bij de kust. Dit was bedoeld om Duitse U-boten te ontwijken, omdat het algemeen bekend was dat ze niet van ondiep water hielden. Helaas had niemand het aan Oberleutnant Johannes Ries verteld. Commandant UC-77, wachtte hij in het ondiepe water, anderhalve kilometer ten zuiden van Lyme Regis.
Kapitein Murrison stopte met zigzaggen toen hij er eenmaal was, voornamelijk vanwege de zware mist die over de meeste kustwateren hing. Maar de mist verborg het collier niet voor de periscoop van UC-77 en Ries vuurde om 11.45 uur een torpedo af vanuit een boegbuis. Het blies een groot gat in de bakboordzijde van de Baygitano's ruim 4, en Murrison gaf het bevel om het schip te verlaten.
Op twee na kwamen alle 37 mannen weg in de boten, samen met de twee marineschutters die het achterste kanon hadden bemand. De vermiste mannen waren de Vierde Machinist, gedood in de machinekamer, en de Eerste Stuurman, die voor het laatst naar zijn hut terugkeerde om een paar laarzen te halen.
Plotseling UC-77 verscheen naast een van de boten. Ries ondervroeg de opvarenden over hun schip voordat hij naar het oosten vertrok. Het was een goede klus die hij niet op de boot van de kapitein had uitgekozen, omdat Murrison de vertrouwelijke papieren van zijn schip nog steeds bij zich had in een zak.
In een later interview met de marine-autoriteiten kreeg kapitein Murrison een zware berisping omdat hij de zak. Hij antwoordde dat hij er zeker van was dat de zak zou hoe dan ook zijn gezonken.
Beseften ze niet dat hij zojuist twee bemanningsleden en zijn schip had verloren?
GIDS
ER KOMEN: Verlaat de M5 bij knooppunt 25 (Taunton) en neem de A358 voorbij Chard naar Axminster, vervolgens de A35 en B3165 naar Lyme Regis en volg de borden naar de Cobb.
GETIJDEN: De Baygitano Normaal gesproken kan er bij elke getijdestand gedoken worden, maar volledige overstroming op een grote bron kan te veel stroming geven voor duikers die er niet aan gewend zijn.
HOE U HET VINDT: De Baygitano ligt met bogen naar de kust op GPS-positie 50 41.78N, 2 56.08W (graden, minuten en decimalen).
DUIKEN & LUCHT: Blauwe Schildpad, schipper Doug Lanfear, 01297 34892 or 07970 856822.
INRICHTING: Bekijk Lyme Regis
Kwalificaties:Geschikt voor vrijwel iedereen, hoewel het bij vloed net buiten de dieptelimiet van nieuw gekwalificeerde duikers kan liggen.
LANCERING:RIB's kunnen te water worden gelaten in de haven van Lyme Regis.
VERDERE INFORMATIE: Admiraliteitskaart 3315, Berry Head naar Bill of Portland. Ordnance Survey-kaart 193, Taunton & Lyme Regis. Duik Dorset, door John en Vicki Hinchcliffe. Scheepswrakgids voor Dorset en Lyme Bay van Nigel Clarke. Lyme Regis Toeristeninformatie.
Pluspunten: Een groot opleiding wrak en een handige tweede duik na een duik op een van de diepere wrakken verder uit de kust.
Nadelen: Lyme Regis kan het erg druk hebben met toeristen, wat het lanceren lastig maakt.
Met dank aan Doug Lanfear.
Verscheen in DIVER november 2006
