Hij kan ze niet weerstaan – deze maand neemt JOHN LIDDIARD ons mee op een rondreis door een andere gewapende trawler, die in 1917 op een mijn sloeg en voor de kust van Dorset zonk. Illustratie door MAX ELLIS
ONZE RONDLEIDING VAN DE ARFON BEGINT AMIDSHIPS bij een paar ketels die de volledige breedte van de romp beslaan (1). De stuurboordketel is aan de voorzijde verkreukeld als een platgedrukt bierblikje. Misschien wanneer de Arfon ten onder ging, verpletterde de toenemende waterdruk het eenvoudigweg.
Op weg naar achteren, de Arfon's extra grote drievoudige expansiemotor (2) staat rechtop langs de hartlijn van het schip. Het klepmechanisme van de motor (3) vult het grootste deel van de ruimte vanaf de motor tot de bakboordzijde van de romp.
Net als de motor, het druklager (4) is net zo groot. Een trawler heeft voldoende kracht nodig om de romp en de netten die hij sleept te verplaatsen, en het druklager brengt de voorwaartse kracht van die kracht over van de schroefas naar de romp.
Vanaf het druklager is het eerste deel van de schroefas nog steeds ingesloten in een gebogen tunnel. Een lier (5) is over de bakboordzijde gevallen, waarbij het ene uiteinde tegen de schroefastunnel steunde en het andere op de ribben van de romp rustte.
Na het eerste tunnelgedeelte is de rest van de schroefas onbeschermd (6), rustend op de lagerblokken en intact tot aan de achtersteven.
Het achterschip zelf is naar bakboord gevallen. Daarboven is de stuurinrichting intact bovenaan de roerstijl (7). Na de paal naar beneden, het roer (8) ligt plat tegen de zeebodem op 35m. De propeller (9) is gedeeltelijk begraven, de onderste bladen zijn intact, terwijl de bovenste gebroken is.
Zoals de meeste wrakken in de omgeving, is de Arfon is de thuisbasis van een enorme school steenbolk en een flink aantal koolvis. Toen ik erin dook, moest ik ze uit de weg jagen om voldoende helder water te krijgen om de achtersteven te kunnen fotograferen.
We blijven naar de stuurboordzijde en gaan weer vooruit, ter hoogte van de stuwkrachtdragende, gebogen boortoren (10) is in de bunkerruimte gevallen die het grootste deel van de romp aan stuurboordzijde van de motor in beslag neemt.
Een langsschot scheidt de bunkerruimte van de motor en houdt nog enkele stukjes steenkool op hun plaats. Net aan stuurboordzijde een gedeelte van het dek met het bunkerluik (11) rust op de zeebodem.
Voorbij de ketels, het stuurhuis (12), compleet met de overblijfselen van het stuur, rust net aan de stuurboordzijde op het hoofdgedeelte van het wrak.
Het dek vanaf hier is plat op de zeebodem ingestort, maar blijft redelijk intact, met de ruimrand (13) gevolgd door een reeks lieren die de breedte van het dek overspannen (14). De mast die de bijbehorende boortorens zou hebben ondersteund, is naar voren en naar bakboord gevallen.
Een bewapende trawler zou precies dat moeten zijn – bewapend – en de meest waarschijnlijke locatie voor een kanon zou op het voordek of op het achterschip zijn. Helaas, je zult geen pistool op de grond zien Arfon, omdat het verloren ging op de Lulworth Banks tijdens een mislukte poging om het enkele jaren geleden te redden.
De Arfon had slechts één voorwaartse greep, dus onze tocht is nu bijna bij de boeg. De boeg zelf is intact genoeg om een paar meter boven de zeebodem te staan en is naar stuurboord gevallen. Vlak daarachter rust een spindel van de ankerlier op het dek (15).
Rond de boeg, net aan stuurboordzijde, staat een van de ankers op de rand van de zeebodem (16). Dan, vóór het anker, bevindt zich het hoofdgedeelte van de ankerlier (17).
Daarboven op het boegdek de basis van de lier (18) het lijkt alsof het een geïntegreerd gietstuk zou kunnen zijn met de halzen van de trospijpen.
Het laatste deel van het wrak is de sterkere stalen punt van de boeg, die vanaf het dek oprijst en een paar meter boven de zeebodem eindigt. (19). Omdat het in de stroming staat, is het een eersteklas onroerend goed voor anemonen.
De Arfon is een ideaal wrak voor de diepte. Klein genoeg om te zien tijdens een nulduik, maar toch complex genoeg om een langere duik te rechtvaardigen voor degenen die bereid zijn een beetje decompressie te doen. Het verplaatsen van de opname zou vrij eenvoudig moeten zijn, waardoor mensen zonder stops een luie klim kunnen maken.
Als er sprake is van decompressie, is een uitgestelde SMB meestal de beste optie, omdat er snel een einde zal komen aan het slappe water en het tij zodanig zal toenemen dat aan een shotline hangen niet langer de gemakkelijkste manier is om te decomprimeren.
GALGENTRAIL
Wanneer de Arfon werd in 1908 in Goole gebouwd voor de Pattern Steam Trawling Co uit Milford in Zuid-Wales en was ontworpen voor de trawlvisserij, niet voor oorlog. Het was een stalen schip van 227 ton, 36 meter lang, een breedte van 6 meter en een diepgang van 3 meter. Net als zijn zusters werd er tot aan het begin van de Eerste Wereldoorlog bijna elke dag hard gewerkt aan de visserij. schrijft Kendall McDonald.
De marine eiste het vrijwel onmiddellijk op, voorzag het van een kanon en zette het nog harder aan het werk. Het was gestationeerd in Portland met verschillende andere trawlers van zijn type, en zijn belangrijkste taak was het opruimen van Duitse mijnen die waren aangelegd door de UC-klasse van mijnenleggende U-boten vanaf de kustvaarroutes bij Dorset. Arfon bijna drie jaar lang mijnen geveegd.
Op 30 april 1917 werd het naar een verdacht mijnenveld gestuurd, ongeveer 1.5 kilometer ten zuiden van St. Alban's Head. Luitenant Edward McKeown, commandant van een andere Portland-veger, Vera Grace, toegetreden tot de Arfon om het gebied te vegen, waarin Arfon had eerder een mijn tot ontploffing gebracht.
Hij zei dat de Arfon had drie uitkijkposten op het voorschip, maar benadrukte dat, hoewel de zee vlak en het water helder was, het gereflecteerde licht van de zon waar ze naartoe gingen het onmogelijk maakte om veel onder het oppervlak te zien.
Toen ze een gebied bereikten dat werd gekenmerkt door veel dode vissen, vond er een explosie plaats bijna onder de grond van Arfon boog, en rookwolken bedekten het schip.
De Arfon kwam met de boeg naar beneden tevoorschijn en zonk snel. Matroos Walter Gleeson zei later dat hij dacht dat de mijn ontplofte onder de stuurboord “galg”, een frame bij de boeg voor het opbergen van reserverondhouten en bootuitrusting.
Hij zag kok James Doy de kombuis uit rennen, een reddingsgordel pakken en overboord springen. Een andere man sprong ook, maar hij was dichter bij de achtersteven en de propeller ving hem op en doodde hem onmiddellijk. Gleeson sprong en werd naar beneden gesleept door het schip, dat naar zijn schatting in een hoek van 70° stond, terwijl de propeller nog steeds hoog in de lucht draaide.
Hij werd opgehaald door een boot van de Vera Grace, die al leidende matroos Mike Mcintyre en seingever George White aan boord had. Zij waren de enige overlevenden van de Arfon, dat in minder dan een minuut zonk en de schipper en de andere acht bemanningsleden meenam.
Zoekende duikers konden het wrak pas in 1999 vinden, toen het elf kilometer ten zuiden van Worbarrow Tout werd ontdekt.
GIDS
ER KOMEN: Voor Weymouth volgt u de A37 of A354 naar Dorchester, vervolgens de A354 naar Weymouth en verder naar Portland via Chesil Beach. Sla linksaf naar de oude Castletown-scheepswerf terwijl de weg de heuvel naar Portland begint te beklimmen. Breakwater Diving bevindt zich bij Hotel Aqua, aan de linkerkant als u Castletown bereikt.
GETIJDEN: Slank water is 2.5 uur vóór en 3.5 uur na hoogwater Portland.
HOE U HET VINDT: De GPS-coördinaten zijn 50 29.844N, 002 10.445W (graden, minuten en decimalen). Het wrak ligt gedeeltelijk over het tij, met de boeg net ten westen van het noorden.
DUIKEN, LUCHT & ACCOMMODATIE: Golfbreker Duikcentrum, Portland 01305 860269, Duik Dorset, Bezoek Hotel Aqua.
LANCERING: Slips zijn verkrijgbaar bij Weymouth, Portland en Kimmeridge. Haven- en lanceergelden zijn verschuldigd.
Kwalificaties: Geschikt voor sportduikers die nulduiken maken, en op een ideale diepte om de bodemtijd te verlengen met een nitroxmix.
VERDERE INFORMATIE: Admiraliteitskaart 2610, Bill van Portland naar Anvil Point. Ordnance Survey-kaart 194, Dorchester, Weymouth en omgeving. Duik Dorset door John en Vicki Hinchcliffe. Kanaalwrakken uit de Eerste Wereldoorlog door Neil Maw. Shipwreck Index van de Britse eilanden Deel 1 door Richard & Bridget Larn. Toeristische informatie over Weymouth, 01305 785747.
Pluspunten: Nog een hele mooie bewapende trawler (hoewel zonder wapen).
Nadelen: Het is een klein wrak en er zijn niet veel duikers nodig om het een druk gevoel te geven.
Met dank aan Andy Lawrence en David Aplin.
Verscheen in DIVER juni 2006
Andere Dorset-wraktours op Divernet: Eolische hemel, Alex Van Opstal, Elena R., Landingsvaartuig, Bombardon-eenheid en VIC-aansteker, P555
