De Sint Dunstan is een aardige, maar vaak over het hoofd geziene emmerzuiger, zegt JOHN LIDDIARD. Het zonk in 1917 in Lyme Bay, nadat het op een mijn was geraakt. Illustratie door MAX ELLIS
DE MEESTE SCHIPPERS OVERWEGEN DE ST DUNSTAN een moeilijk wrak om neer te schieten. Het enige dat echt uitsteekt is de kiel onder de boeg, die ruim 5 meter boven de zeebodem uitsteekt op 29-30 meter, dus de tour van deze maand begint precies op de boeg (1).
Langs beide zijden van de opstaande romp zijn rompplaten weggevallen, waarbij de betere toegang tot het interieur aan stuurboordzijde ligt. Een grote stapel puin net binnen het wrak bestaat voornamelijk uit de ankerketting (2), met wat restjes van ander wrak en de ankerlier eronder begraven. De Sint Dunstan meestal wemelt het van de vissen, met kronkelende scholen van enorme pruilende vissen in het wrak en een grote koolvis erboven.
Direct achter deze stapel ketting zit iets dat voor mij een totale verrassing was toen ik voor het eerst dook Sint Dunstan, maar het werd vrij duidelijk toen ik nadacht over de techniek van een emmerzuiger. Aan de voorkant van het wrak staan een paar enorme ketels (3).
Het zijn waarschijnlijk deze ketels die de rest van het wrak erboven omhoog houden. Zij en de motoren bevinden zich aan de voorkant van het schip om verder naar achteren ruimte te maken voor de baggermachines.
Er is keuze uit routes naar achteren, hetzij langs de buitenkant van de stuurboordketel, hetzij tussen de twee ketels naar de machinekamer. Binnenin leven in dit gebied enkele zeer grote zeepalingen.
De stuurboordmotor (4) rechtop staat en ondersteboven op een hoop puin rust. Verderop in de omgekeerde romp staat de bakboordmotor rechtop en hangt aan zijn steunen.
We laten de machines in de machinekamer een tijdje met rust, net aan de stuurboordzijde van het wrak bevinden zich een stel enorme tandwielen (5), onderdeel van de aandrijfmachinerie voor het baggersysteem. Eén ervan zit nog steeds vast aan de bovenkant van de ketting van baggerbakken (6).
Gemakkelijk een van de robuuster gebouwde onderdelen van de Sint DunstanHet arm- en baksamenstel is los van de romp gevallen en is vrijwel intact, liggend aan één kant en leidend naar het achterschip. Er is een lichte bocht nabij de bovenkant van de arm, en ongeveer halverwege wordt deze gedeeltelijk bedekt door een rompplaat (7).
Een paar emmers vóór het uiteinde van de arm en net daarbuiten een groot katrolblok (8) maakt deel uit van het mechanisme dat wordt gebruikt om het omhoog en omlaag te brengen.
Net buiten het uiteinde van de arm bevindt zich een omgekeerde schep, meerdere keren zo groot als de afzonderlijke baggerbakken (9). Dit zou het zakelijke einde van het baggermechanisme zijn geweest.
De ronde achtersteven van het wrak ligt slechts een paar meter verderop en ligt aan bakboordzijde (10). Het interieur is ingestort, waardoor alleen de romp van het achterschip overblijft om doorheen te zwemmen, waar het uit de dubbele kielen is gebroken.
'Onder' het achterschip ligt één roer plat op de zeebodem (11), die de twee kielen en propellers bewaakt (12). De bakboordkiel is volledig omgekeerd en de stuurboordkiel is ernaartoe ingeklapt. De romp van de Sint Dunstan zou in het midden een put hebben gehad waar de baggerarm kon worden neergelaten, met aan weerszijden van de put een kiel.
Dit roept de vraag op of er slechts één roer was, of dat er ergens onder het wrak een tweede begraven ligt.
Terug in de richting van de boeg wordt de stuurboordkiel opengebroken, waardoor het mogelijk wordt de schroefas naar voren te volgen (13).
Het laatste onderdeel van het baggermechanisme is een grote liertrommel (14), gebruikt om de baggerarm omhoog en omlaag te brengen. Deze zit nog stevig vast met kabel en aan het ene uiteinde zit nog een paar grote tandwielen, die de lier van een van de hoofdmotoren zouden hebben aangedreven.
De schroefas loopt verder naar voren langs de opengebroken kiel en weer terug in het wrak (15), eindigend in de machinekamer met een kegeltandwiel (16).
Terwijl de meeste door stoom aangedreven schepen geen versnellingsbak zouden hebben gehad, terwijl de motor rechtstreeks op de schroefas zou rijden, op de Sint Dunstan de hoofdmotoren zouden ook zijn gebruikt om het baggermechanisme aan te drijven, vandaar de behoefte aan uitgebreide tandwielsystemen.
Slechts een klein deel van de romp blijft intact, waardoor er een boog naar bakboord overblijft (17). Andere versnellingen bevinden zich aan de uiteinden van de motoren en verspreid onder deze doorzwemzone, waar de versnellingsbakken uit elkaar zijn gevallen.
De bakboordzijde van de boeg (18) is iets intacter dan de stuurboordzijde, met ontbrekende rompplaten die ramen aan de binnenkant van het wrak achterlaten, kleine bosjes anemonen en dodemansvingers op de blootliggende ribben. Er is één bijzonder groot gat dichtbij de boeg en een paar meter boven de zeebodem. Mogelijk ontplofte hier de mijn.
Met dank aan Izzy Imset en andere leden van het DIS-team.
IN ACTIE GEDRUKT
Enig idee van de bedreiging voor het voortbestaan van Groot-Brittannië in de Eerste Wereldoorlog, veroorzaakt door Duitse torpedo's en mijnen, kan worden afgeleid uit het feit dat de 200 meter lange Sint Dunstan, gebouwd als emmerzuiger in 1894, moest worden gevorderd en in gebruik worden genomen als mijnenveger. Vrijwel alles wat kon drijven werd door de Admiraliteit meegenomen om de scheepvaartroutes vrij te houden. schrijft Kendall McDonald.
De Sint Dunstan ging verloren op 23 september 1917. Ze werd tot zinken gebracht door een mijn die door UC21 was gelegd tijdens de laatste missie van die U-boot, die op 13 september vanuit Zeebrugge was begonnen, en van waaruit Oberleutnant von Zerboni di Sposetti en zijn 26 bemanningsleden nooit terugkeerden.
Sint Dunstan was overgenomen door de marine, en hoewel haar civiele kapitein Thomas Morgan nog aan boord was, stond ze onder bevel van onderluitenant Charles Gray. Hij haalde haar vroeg op de dag van het zinken uit Portsmouth en voer het Kanaal af. Hij moest met stuurproblemen voor anker gaan in Weymouth Bay, maar loste dat al snel op en voer met zijn twee escortetrawlers langs Portland Bill. Fort Albert en Horatio.
Om 11.30 uur vond er een enorme explosie plaats Sint DunstanDe bakboordboeg van het schip zorgde ervoor dat ze met geweld over de kop sloeg en Lt Gray beval zijn mannen overboord te springen. Hij gooide reddingsboeien naar hen toe voordat hij zelf in zee sprong. Vier minuten later veranderde het schip in een schildpad en zonk.
Luitenant Gray en 19 van de 21 mannen aan boord werden opgepikt door de trawler-escortes, maar eerste stuurman John Obery en matroos Edward Warren verdronken. Sommige overlevenden dachten dat ze waren getorpedeerd, maar later, toen het gebied werd geveegd, werden vijf door U-boten gelegde mijnen gevonden en geïdentificeerd als afkomstig uit UC21.
GIDS
Tides: Slank water is 3.5 uur na hoogwater Portland en 3.5 uur vóór hoogwater Portland.
Hoe komt u er: Voor Weymouth volgt u de A37 of A354 naar Dorchester, vervolgens de A354 naar Weymouth en verder naar Portland via de A354. Sla linksaf naar de oude Castletown-scheepswerf terwijl de weg de heuvel naar Portland begint te beklimmen. Breakwater Diving bevindt zich bij het Aqua Sport Hotel, aan de linkerkant als u Castletown bereikt.
Hoe het te vinden: De GPS-coördinaten zijn 50 38.291N, 002 42.062W (graden, minuten en decimalen). Er zijn geen handige doorvoeren, dus je moet zoeken met een GPS en echolood. De boeg ligt in het zuidwesten.
Duiken en lucht: Top Gun, geboekt via Breakwater-duikcentrum (01305 860269/ 860670. Zie ook DEEPSEA UK-website voor charterboten.
Lancering: Slips zijn verkrijgbaar bij Weymouth, Portland, West Bay en Lyme Regis. Houd er rekening mee dat haven- en lanceergelden betaald moeten worden.
Accommodatie: Het handigst is bij het Aqua Sport Hotel (01305 860269). Verder weg is het gebied bezaaid met B&B's en kleine hotels. Campings liggen buiten de stad, zijn meestal erg netjes en aan de dure kant.
Competenties: Geschikt voor sportduikers en op een ideale diepte om de bodemtijd te verlengen met een nitroxmix.
Nadere informatie: Admiraliteitskaart 3315, Berry Head naar Bill of Portland. Ordnance Survey-kaart 194, Dorchester, Weymouth en omgeving. Duik Dorset, door John en Vicki Hinchcliffe. De duikgids voor Weymouth en Portland, Weymouth & PortlandBSAC. Toeristische informatie: Weymouth 01305 785747, Lyme Regis 01297 442138.
VOORDELEN: Een heel ander soort wrak, en een van de minder gedoken in Lyme Bay.
NADELENDe Sint Dunstan is een klein wrak en er zijn niet veel duikers nodig om het druk te maken.
