Het is alweer een tijdje geleden dat we het Kanaal zijn overgestoken voor een Wreck Tour, maar dit Duitse Pathfinder-schip uit de Tweede Wereldoorlog bij Dieppe is de reis zeker waard, zegt JOHN LIDDIARD. Illustratie door MAX ELLIS
DE TOUR VAN DEZE MAAND neemt ons mee terug naar Dieppe voor een meer gedetailleerde blik op een andere ongebruikelijke klasse oorlogsschepen die op een diepte van slechts 20 meter te vinden zijn.
Sperrbrecher betekent “Pathfinder” of “Pathmaker”. Deze schepen waren uitgebreid aangepaste koopvaardijschepen die waren ontworpen om konvooien en waardevollere marineschepen in kustwateren te leiden, vooral waar er gevaar voor mijnen bestond.
Er wordt vaak over hen geschreven in verband met U-boten, die de terugkerende onderzeeërs door de mijnenvelden terug naar de haven leiden. Toch was dat slechts één toepassing voor deze klasse schepen.
Sperrbrechers werden gebruikt als gecombineerde escortes, mijnenvegers en offerlammeren om kustkonvooien te leiden.
Onze rondreis door Sperbrecher 178 begint aan de stuurboordzijde van het wrak (1), waar de ankerlijn van Rouen GCOB Plongée over enkele grote kokerprofielen van de bovenbouw werd gehaakt die op deze manier zijn gevallen.
Franse clubs haken de boot graag in het wrak en stoppen de motor, in plaats van een levende boot boven duikers te hebben. Dit betekent wel dat je aan het einde van de duik weer langs de ankerlijn moet terugkeren.
In het midden van het wrak staat een zescilinder dieselmotor (2). Sperbrecher 178 was een motorschip, dus er zijn geen ketels te vinden.
Als je naar voren draait, is ruim nummer twee bedekt (3)Hoewel er enkele openingen in de zijkanten zijn gebroken, vooral aan stuurboord, en er ook enkele gaten in de schotten aan beide uiteinden zitten, waardoor toegang mogelijk wordt, hoewel dit niet wordt aanbevolen voor onervaren duikers.
De voorwaartse greep (4) is open, met een intacte luikhoofd. Op het dek aan stuurboordzijde bevindt zich een stokloos anker dat mogelijk afkomstig is van het wrak, of later vervuild is geraakt.
In het ruim, tegen het achterste schot, bevinden zich de lawaaimakende machines die worden gebruikt om akoestische mijnen tot ontploffing te brengen.
Rond de romp zijn dikke elektrische kabels gewikkeld die worden gebruikt om magnetische mijnen tot ontploffing te brengen. In beide gevallen was het de bedoeling een signaal te creëren dat zo sterk was dat mijnen tot ontploffing zouden worden gebracht voordat ze gevaarlijk dicht bij het schip zouden komen.
Beide ruimen waren ooit gevuld met lege tonnen en hout om ondersteunend drijfvermogen te bieden voor het geval mijnen daadwerkelijk tegen de romp zouden exploderen.
Het voorschip (5) gaat één dekniveau omhoog naar 17 meter. In het midden van het dek bevindt zich een 88 mm marinekanon (6). Dit was een lichtgewicht kanon ontworpen voor montage op kleine schepen, en niet het beruchte 88 mm luchtafweergeschut en antitankkanon dat door het Duitse leger werd gebruikt.
Vóór het kanon bevindt zich een ankerlier (7) met kettingen die door trospijpen leiden, en het bakboordanker nog op zijn plaats.
Over de boeg een set klemmen aan weerszijden van de stuurpen (8) zou de post hebben bekleed (9) van waaruit mijnenvegende paravanen zouden zijn gesleept, die nu iets buiten de bakboordzijde rusten op 22 meter.
In het voorschip, vlak bij de deur voor gemakkelijke toegang, zijn kratten met 88 mm granaten gestapeld (10).
Als we weer naar achteren gaan langs de bakboordzijde van het schip, onthullen breuken in de rompbeplating kabels van het magnetische mijnenvegersysteem (11).
Ongeveer ter hoogte van het tweede ruim, een open frame (12) vanuit de bovenbouw rust tegen de zijkant van de romp, daarna een complete kajuit (13) staat op de zeebodem.
Hierachter is de zijkant van de romp naar buiten gevallen (14), met een boortoren die aangeeft aan welke kant het dek was.
Achter de hoofddieselmotor, in het gebied dat op de originele Gauss het derde ruim zou zijn geweest, bevinden zich twee dieselgeneratoren (15). Deze zouden de aanzienlijke hoeveelheid elektrische energie hebben geleverd die het magnetische mijnenvegersysteem nodig had.
Het volgende achterschip is een klein dekhuis (16) en dan een paar schuine lieren (17) dat zou zijn gebruikt om kabels te trekken voor het vegen van contactmijnen.
Nu de akoestische en magnetische mijnen al tot ontploffing waren gebracht, zou het resterende gevaar voor een volgend konvooi contactmijnen zijn, en het systeem om deze te vegen bestond uit het gebruik van deze kabels die aan weerszijden van het schip werden gesleept, met paravanen om ze goed opzij te houden en dus veeg een breed pad.
Tussen deze lieren bevindt zich de stomp van een andere mast en vervolgens een tweede paar lieren (18) die niet onder een hoek staan.
Mogelijk werden deze gebruikt om nog een stel mijnenveegkabels dichter bij het pad van het konvooi te slepen, of misschien om spervuurballonnen erboven te slepen om luchtaanvallen op lage hoogte te ontmoedigen.
Op het achterschip een intact dekhuis (19) biedt een versterkt platform om pennen voor luchtafweergeschut te monteren; eerst een enkele grote pintel, daarna een drietal kleinere (20). De wapens zelf zijn niet meer aanwezig.
Aan de achterkant van het perron (21) en ook in de cabine beneden liggen verspreide clips en individuele granaten uit de munitievoorraad.
Zelfs in de lucht kan een duik naar deze diepte gemakkelijk het hele schip bestrijken in ongeveer 40 minuten zonder stoptijd.
Met nitrox en een twin-set, Sperbrecher 178 is het soort wrak waar de meeste duikers tot ver in de diepte van zullen blijven genieten. Niettemin, als u in het Franse systeem duikt, vergeet dan niet om tijd te nemen om terug te keren naar de ankerlijn en op te stijgen naar uw boot.
VERNIETIGD DOOR VERNIETIGERS
SPERRBRECHER 178/GAUSS, verkenner. GEBOUWD 1925, GEZOND 1942
DIT VAARTUIG WERD OORSPRONKELIJK GEGELANCEERD in 1925 door Deutsche Werke AG uit Kiel als motorschip van 1236 ton Gauss voor Neptun Dampfschiffahrt-Gesellschaft uit Bremen.
In 1942 de Gauss werd gevorderd en omgebouwd tot Sperrbrecher 178, die in september van dat jaar in dienst kwam.
Het schip was uitgerust met een noisemaker voor het tot ontploffing brengen van akoestische mijnen, elektrische generatoren en 6000 meter koperen kabel die rond de romp waren gewikkeld om magnetische mijnen tot ontploffing te brengen, paravanen om contactmijnen te vegen, een 88 mm boegkanon, één 37 mm en acht 20 mm luchtafweergeschut.
In de nacht van 12 december 1942 Sperbrecher 178 en Sperbrecher 144 (voorheen het Nederlandse vrachtschip uit 1939 Beijerland), met een aantal kleinere escortes, leidde een konvooi vanuit Boulogne langs de Franse kust.
Het was een heldere, maanloze nacht met een lichte zee, een lichte wind uit het zuidwesten en gemiddeld zicht. Het konvooi voer met een snelheid van 7.5 knopen.
Om 10.40 uur werd het ten noordoosten van Dieppe onderschept door een vloot geallieerde torpedobootjagers. Twee uur lang woedde er een hevige strijd en een torpedo van HMS Whitshed geslagen Sperbrecher 178 midscheeps, waardoor het schip in 10 minuten tot zinken werd gebracht. Slechts drie overlevenden werden teruggevonden onder de bemanning van 102.
De torpedobootjagers concentreerden hun aanval op de grotere oorlogsschepen. De Noorse torpedobootjager Eskdale getorpedeerd en zonk Sperbrecher 144, zonder overlevenden. De kleinere escortes en schepen van het konvooi ontsnapten naar de veiligheid van Dieppe, hoewel sommigen tijdens de strijd aanzienlijke schade hadden opgelopen.
Van de meer dan 100 stevige koopvaardijschepen die voor deze gevaarlijke rol waren omgebouwd, ging bijna 50% verloren tijdens de actie. Na de oorlog werden enkele van de overgebleven schepen weer omgebouwd tot koopvaardijdienst.
GIDS
ER KOMEN: LD-lijnen Transmanche Ferries vaart tweemaal daags van Newhaven naar Dieppe. Vijfdaagse retourtarieven voor auto en twee passagiers beginnen vanaf £ 44, 0844 576 8836.
HOE U HET VINDT: De GPS-coördinaten zijn 50 03.331N, 001 06.705E (graden, minuten en decimalen). Het wrak ligt met de boeg naar het zuidoosten gericht.
GETIJDEN: Bij doodtij begint het slappe water ongeveer een uur vóór en vijf uur na hoogwater in Dover. Houd er rekening mee dat de Franse klokken een uur voorlopen op die in Groot-Brittannië.
DUIKEN & LUCHT: John Liddiard was te gast bij de Franse club GCOB Plongée. Als alternatief hebben Britse boten die opereren vanuit Eastbourne, Brighton en Littlehampton meerdaagse tochten over het Kanaal gemaakt, waarbij ze duikers meenamen of duikers ontmoetten in Dieppe.
INRICHTING: Office de Tourisme Dieppe Maritiem.
LANCERING: Slips zijn beschikbaar in Dieppe, maar zorg er eerst voor dat uw boot en bootafhandelaars over een volledige vergunning beschikken bij de Franse autoriteiten.
Kwalificaties: Bij laagwater ligt de zeebodem net buiten de dieptelimiet voor PADI Open Water of BSAC Ocean Divers. Bij laagwater ligt de zeebodem net buiten de dieptelimiet voor PADI Open Water of BSAC Ocean Divers.
VERDERE INFORMATIE: Admiraliteitskaarten 2451, Newhaven naar Dover en 2147, Benaderingen van Dieppe.
Pluspunten: Nog een uniek oorlogsschip in uitstekende staat.
Nadelen: De Franse duikregels zijn veel strenger dan die in eigen land.
DIEPTE: 20m - 35m
Met dank aan Alan Waite, Jean-Luc Lemaire, Denis, Dominique, Raymond en vele leden van Rouen GCOB Plongée.
Verscheen in DIVER november 2012
