De productieve U-boot UB40 maakte in 1917 een gat in deze vrachtstoomboot met zijn ongebruikelijke motorconfiguratie voor de kust van Dorset. JOHN LIDDIARD leidt de duik, met een illustratie getekend door MAX ELLIS
DE TOUR VAN DEZE MAAND is de 5704 ton Aparima, een van een groep U-bootslachtoffers uit de Eerste Wereldoorlog bij Anvil Point. De kustgeografie heeft geresulteerd in verschillende van dergelijke clusters van wrakken langs de zuidkust van Engeland, waarbij dit vrachtschip het grootste wrak in deze specifieke groep is.
Bij grotere wrakken op diepte merk ik dat het helpt als het schot naar één kant kan worden gericht. Op deze manier kan het grootste deel van het wrak worden gezien door er een enkel stuk van te zwemmen en een vertraagde SMB te laten springen om op te stijgen bij het bereiken van het andere uiteinde.
Voor de Aparima, slaagde schipper Bryan Jones erin het schot handig op de achtersteven te plaatsen, handig naast de kanonsteun (1).
De achtersteven en het grootste deel van het wrak zijn aan bakboord kapot, dus bergafwaarts vanaf de kanonsteun brengt ons langs een vrachtlier. (2) en een haspel met meerkabel aan paren bolders die vrijwel op gelijke hoogte liggen met de zeebodem, en een stuk ingestorte reling.
Naar achteren draaiend, een grote stalen ruit (3) maakt deel uit van het stuurmechanisme. Daarnaast de Aparima's 4.7-inch achterstevenkanon (4) ligt op het zand op 42 meter hoogte, met het staartstuk richting de romp en de loop bijna recht uit het wrak gericht.
De stalen ruit (3) van de stuurinrichting zou zich bovenop de roerstijl hebben bevonden (5), nu van verticaal weggedraaid door het instorten van het achterschip.
De paal loopt via het achterschip naar het roer (6), offline geduwd richting de stuurboordschroefas (7). De propeller is geborgen. De bakboordschacht ligt begraven onder het achterschip.
De stuurboordschacht en de overblijfselen van de schachttunnel (8) naar voren leiden, zichtbaar onder de ingeklapte stuurboordzijde van de romp. Terwijl het wrak is ingestort, zijn het hoofddek en de ruimhoofden vrijwel intact.
Tussen de achterste ruimen bevinden zich vier grote vrachtlieren (9). Aan de lagere bakboordzijde van het dek zijn de relingen naar buiten gevallen, en een deel van de romp vertoont lege patrijspoorten (10). Tussen de lieren bevindt zich de mastvoet, waarbij het onderste stalen deel van de mast naar bakboord en iets naar voren is gevallen (11).
Het bovenste deel van de mast en de boortorens zouden waarschijnlijk van hout zijn geweest en daarom vergaan.
We gaan verder, voorbij het volgende ruim, en komen bij de Aparima's twee drievoudige expansiemotoren, beide naar bakboord gevallen met de krukas van de bakboordmotor (12) afgedekt door de stuurboordmotor (13). In de klassieke terminologie van stoomschepen wordt dit type configuratie beschreven als “zes cilinders van een drievoudige expansiemotor op twee assen”.
Stoom voor de motoren werd geleverd door drie ketels: een paar (14) met de ovens naar voren gericht in het stookruim, dan een enkele ketel (15) met de ovens naar achteren gericht. De romp en de dekken erboven zijn ingestort, met uitzondering van een enkele ladder (16) die aan stuurboordzijde staat.
Naast vracht de Aparima vervoerde passagiers, en was ook een opleiding schip voor de cadetten van de Union Steamship Company. Oorspronkelijk zou er dus behoorlijk wat accommodatie in de bovenbouw boven de ketels en motoren hebben gezeten.
Als we voorbij de voorste ruimen gaan, zijn het hoofddek en de luikhoofden net zo intact als de achterste ruimen, met een soortgelijke opstelling van de uitrusting. Vier grote vrachtlieren (17) zijn rond een mastvoet gerangschikt.
Naast de mastvoet een reserve anker (18) wordt opgevouwen en aan het dek bevestigd.
Het onderste deel van de mast (19) is eveneens naar bakboord en iets naar voren gevallen.
Terwijl de boeg naar bakboord is gevallen, is het dek daarin ingestort, zodat de ankerlier is ontstaan (20) is vrijwel vlak. Het havenanker (21) hangt aan de kluispijp onder de boeg.
Aan de hogere stuurboordzijde de trospijp (22) is leeg. Het punt waarop de stuurboordzijde van de boeg een paar meter boven het algemene niveau van het wrak uitkomt, biedt een goede locatie voor het lossen van een vertraagde SMB voor een drijvende decompressie.
UITGEHOLPEN DOOR TORPEDO
HET APARIMA, vrachtstoomboot. GEBOUWD 1902, GEZOND 1917
GEBOUWD DOOR WILLIAM DENNY & BROS LTD van Dumbarton in 1902, de 5704 ton Aparima was eigendom van en wordt geëxploiteerd door de Union Steamship Company uit Nieuw-Zeeland. In het Maori betekent de naam ‘uitgeholde plaats van de hand’.
Het schip was uitgerust om 12 First Class-passagiers en 40 passagiers in andere klassen te vervoeren. De Aparima diende ook als die van de Union Steamship Company opleiding schip, met nog eens 30 jonge officier-cadetten aan boord.
Naast stukgoed, de AparimaHet hoofd- en schuildek van het schip was ingericht om 700 paarden te vervoeren, een notoir wispelturige levende lading die gespecialiseerde zorg en bemanning vereiste.
De Eerste Wereldoorlog onderbrak de Aparima's reguliere rol, en ze werd omgebouwd om 1000 troepen tegelijk van Nieuw-Zeeland naar Egypte en Frankrijk te vervoeren.
Hoewel sneller dan het gemiddelde stoomschip, is de Aparima was niet zo snel als de liners de voorkeur gaven als troependragers, en werd daarom weer gebruikt voor vrachtgebruik. Nadat ze een lading levensmiddelen van Panama naar Londen had afgeleverd, kreeg ze de opdracht naar Barry te gaan om een lading steenkool te laden.
Ondanks haar zigzaggende koers langs het Kanaal, verliet Oberleutnant Hans Howaldt UB40 slaagde erin zijn blik op het schip te richten, ongeveer elf kilometer van Anvil Point. De torpedo trof bakboord en achterschip om 12.52 uur op 19 november 1917, waarbij het schip in slechts acht minuten zonk.
Slechts de helft van haar 112 bemanningsleden en cadetten werd gered. Eén gelukkige cadet werd door het stijgende water door een ventilator omhoog gedwongen om op een reddingsvlot te landen.
In zijn tijd commandant UB40was Oberleutnant Howaldt ook verantwoordelijk voor het creëren van een aantal andere wrakken die nu populair zijn bij duikers. De Salsette (Wraktocht 11), Glocliffe (WT 75), gefion (WT 83) Rosehill (WT 96), Cairndhu (WT 103), Lafranc, Cuba, Chateau Yquem, Greleen en Raadas behoorden tot zijn slachtoffers.
GIDS
ER KOMEN: Volg de A351 voorbij Corfe Castle naar Swanage en volg de borden naar het stadscentrum en de pier. Parkeren op de pier is beperkt, dus wees voorbereid om duikers en uitrusting af te zetten en de parkeerplaats verderop op de heuvel te gebruiken.
HOE U HET VINDT: De GPS-coördinaten zijn 50 29.407N, 001 55.110W (graden, minuten en decimalen). Het wrak ligt met de boeg naar het westen.
GETIJDEN: Slappe water ontstaat 20 minuten vóór en 5 uur en 40 minuten na hoogwater Dover. Het zicht is meestal het beste bij laag water.
DUIKEN & LUCHT: Maria-Jo oppompen van Swanage Bootcharters, 01929 427064. Lucht en nitrox zijn verkrijgbaar op Swanage Pier van Divers Down, 01929 423565.
INRICHTING: Er zijn veel B&B's, kleine hotels en campings in de omgeving. Contact Toeristische informatie over Swanage, 01929 422885.
LANCERING: Er is een aanlegsteiger bij het botenpark van Swanage, dicht bij het reddingsbootstation.
Kwalificaties: BSAC Dive Leader of PADI-equivalent met diepe specialiteit, vooral bij hoog water. Diepte goed geschikt voor nitrox.
VERDERE INFORMATIE: Admiraliteitskaart 2615, Bill van Portland naar de naalden. Ordnance Survey-kaart 195, Bournemouth, Purbeck en omgeving. Duik Dorset, door John en Vicki Hinchcliffe. Scheepswrakken aan de zuidkust van East Dorset en Wight, door Dave Wendes.
Pluspunten: Ongebruikelijke dubbele schachten voor een vrachtschip.
Nadelen: Bij laag water kan het zicht slecht zijn
DIEPTE: 35 m - 45 m
Verscheen in DIVER mei 2012
