Dit oude Noorse vrachtschipwrak, dat iets dieper duikt dan normaal bij het beruchte Manacles-rif in Cornwall, is een bezoek waard, zegt JOHN LIDDIARD. Illustratie door MAX ELLIS
DE TOUR VAN DEZE MAAND IS EEN MOOIE klein wrak ongeveer een mijl ten zuiden van de Manacles. Met 672 ton was de Veritas is aanzienlijk kleiner en, op 38 meter, iets dieper dan de gebruikelijke duik in slap water Mohegan (Wraktocht 8), maar het is zeker de moeite waard om te bekijken.
Op een dieptemeter zijn de onderdelen die het beste zichtbaar zijn de ketel en het achterschip. Om te beslissen welke we vanaf de boot gaan fotograferen, ligt de ketel iets verder naar het noorden, en daar begint onze tour (1), op een diepte van 35 meter.
De Veritas zonk ver aan stuurboordzijde. Vervolgens stortte de romp in en viel het dek naar buiten. Over het achterste deel van het wrak, de bakboordzijde van de romp (2) wordt omhoog gehouden door de ketel, met een mooi klein overstek eronder.
Het grootste deel van de overhang ligt vol met puin, inclusief de overblijfselen van de drievoudige expansiemotor, maar deze ligt vrijwel begraven. Naarmate je dichter bij het achterschip komt, ontstaat er een stuk schroefas (3) is zichtbaar tot in de kiel.
de achtersteven (4) is volledig ondersteboven gevallen, waarbij de kiel en de vierbladige propeller ongeveer 4 meter boven de zeebodem staan. Dit is eigenlijk maar een korte afstand tot de ketel, omdat de 72 meter lang is Veritas was een heel klein schip.
Onder de achtersteven, het roer (5) is gevallen en ligt over het wrak, met de overblijfselen van het stuurmechanisme bovenaan de paal.
Onze route voorwaarts volgt nu het dek aan stuurboordzijde langs de zeebodem op 38m. Ongeveer halverwege terug naar de ketel bevindt zich een stuk ruimhoofd, en direct daarnaast staat een vrachtlier die aan één uiteinde omhoog is gekanteld. (6). De bijbehorende mast (7) ligt loodrecht op de lijn van het wrak op het zand.
Nu terug bij de ketel, een kleinere ezelketel (8) loopt over het wrak net vóór het hoofdwrak.
De voorste helft van het wrak bevindt zich veel dichter bij de zeebodem, wat heel begrijpelijk is als de boeg van het wrak Veritas werd twee dagen ingegraven terwijl het schip op zijn kop stond. Het zwaaide met het getij mee voordat het uiteindelijk zonk, waarbij het achterschip drijvend werd gehouden door ingesloten lucht en de lading van houten putsteunen.
Of misschien werd een groot deel van de ineenstorting veroorzaakt door een mislukte bergingspoging.
Kort na het zinken kwam het bergingsbedrijf dat aan het slagschip had gewerkt Montague bij Lundy Island probeerde de Veritas met behulp van stroppen en aanstekers in ondiep water, maar bewoog hem uiteindelijk helemaal niet.
Net voor de ezelketel ligt een groot verstevigd deel van de romp en het dek uit het wrak.
Daarachter, onder een paar dekribben, ligt het roer (9).
We gaan verder naar de rand van het wrak en de twee vrachtlieren die de voorste ruimen bedienen, bevinden zich samen onder hun dekplaat (10), waarbij de bijbehorende mast naar een klein rif wijst, vlak bij het wrak (11).
Het wrak verder naar voren is compacter, waarbij de twee zijden van de romp vrijwel op elkaar liggen (12). De schone platen aan bakboord herbergen een respectabel woud van roze zeewaaiers, net als het nabijgelegen rif.
“Roze” is de officiële naam, maar voor mij leken ze altijd meer op een koekjeskleur. Ik bewonder de manier waarop ze allemaal perfect van oost naar west langs de stroming staan opgesteld. Als een duiker bij slecht zicht gedesoriënteerd raakt, kan dit van pas komen bij de navigatie.
Het bos van fans loopt door tot aan de boeg (13). Deze is volledig ingestort, waarbij de ijzeren ring van een ankerkabelpijp gescheiden op de zeebodem ligt naast een haspel afmeerkabel (14). De spindels van de ankerlier (15) liggen iets verderop afgebroken.
Terug op het wrak eindigt onze tour met het volgen van de boeg naar de kiel, waar een massa ankerkettingen uit de kettingkast door de romp is gebarsten. (16).
Op zo'n klein wrak met goed zicht zou het niet zo moeilijk moeten zijn om de weg terug naar de shotlijn te vinden om te stijgen, maar alleen als er niet te veel decompressie is opgebouwd.
Omdat er langere stops moeten worden gemaakt, zal een beklimming met een vertraagde SMB veel comfortabeler zijn naarmate het tij toeneemt.
WAARHEID, vrachtstoomschip. Gebouwd onbekend, GEzonken 1907
De eerste reparaties aan de romp van het 672 ton wegende Noorse stoomschip Veritas van Bergen werden – slecht – uitgevoerd in de haven van Portland, schrijft Kendall McDonald.
De Veritas was eind oktober 1907 op weg van Noorwegen naar Zuid-Wales toen ze in aanvaring kwam met een andere stoomboot in het Kanaal, een harde klap waardoor ze water binnenhaalde en haar met verschillende lekkages naar Portland stuurde.
Kapitein Tollefsen wist dat hij er slecht vanaf was gekomen bij de aanvaring, maar leek niet zoveel zorg te besteden aan het controleren van de reparaties als hij had moeten doen. Hij zeilde op 4 augustus opnieuw naar Wales met zijn lading mijnhout en lijkt te hebben vertrouwd op de tijdelijke reparaties om hem daar te krijgen.
Maar hij had de Hagedis pas bereikt toen de zee weer binnenkwam. Deze keer was het lek hardnekkig. Toen veranderde het plotseling in een overstroming.
De pompen op de Veritas kon het niet aan, en al snel siste de ketel in natte as.
Kapitein Tollefsen gaf opdracht om beide ankers te laten vallen, en volgde hierop met een kreet: “Verlaat het schip!” De kapitein, zijn vrouw en zijn bemanning van veertien man stapten snel in de boten en roeiden Coverack binnen.
Binnenkort drie Falmouth-sleepboten, de Triton, Adelaar en Draak, waren onderweg, maar eenmaal bij het getroffen schip ontdekten ze dat de ankers waren gevallen en dat ze zonder stoomkracht onmogelijk konden worden losgelaten.
Uiteindelijk maakten de bergers de ankerkabels los en begonnen het schip naar Coverack te slepen, maar voordat ze daar aankwamen, Veritas tilde haar achtersteven hoog in de lucht en haar boeg stortte neer op de zeebodem. Twee dagen bleef ze in deze verticale positie, voordat ze met de achtersteven zonk en ondersteboven rolde.
Een andere poging om haar in ondiep water te brengen werd gedaan door de bergingsstoomboot Etna, die vanuit Lundy naar de scène werd gebracht waar ze HMS had geborgen Montague, maar ondanks het gebruik van pontons en aanstekers werd het wrak verlaten.
Duikers zullen geïnteresseerd zijn om op te merken dat een van de eigenaren van het wrak van 1969 tot 1991 auteur en wrakexpert Richard Larn was (zie Tour Guide hieronder).
GIDS
ER KOMEN: Volg de M5 naar Exeter, vervolgens de A30 en A3076 naar Truro en de A39 naar Falmouth. Voor de dichtstbijzijnde lanceerlocaties vlak voor Falmouth volgt u de A394 naar Helston, vervolgens neemt u de A3083 richting Lizard Point en slaat u direct na het passeren van RNAS Culdrose linksaf de B3293 op naar St Keverne. Vanaf het plein in St Keverne gaat u linksaf richting Porthkerris of gaat u rechtdoor richting Porthoustock.
HOE U HET VINDT: De GPS-coördinaten zijn 50 00.700N, 05 04.894W (graden, minuten en decimalen). De Veritas ligt met de boeg naar het noorden. De ketel en het achterschip staan ver genoeg van de zeebodem voor een goede echo.
GETIJDEN: Stilstaand water is essentieel en treedt één tot twee uur na hoogwater en laagwater Falmouth op.
DUIKEN & LUCHT: Porthkerris Duikcentrum beheert een aantal duikboten en kan helpen bij het lanceren van club-RIB's op het strand, 01326 280620.
DUIKEN : Onze W, Duik-125, 07764 585353.
LUCHT : Onze W heeft een ingebouwde compressor en een beperkte toevoer van zuurstof voor het mengen van nitrox. Als u grote hoeveelheden zuurstof of helium nodig heeft, kunt u dit het beste vooraf regelen. Het dichtstbijzijnde commerciële luchtstation is Duikcentrum Newhaven, 01273 612012.
INRICHTING: Er zijn veel stacaravanplaatsen op de Lizard, en deze bieden een bijzonder goede prijs-kwaliteitsverhouding. Toeristeninformatiecentrum van Falmouth, 01326 312300, Cornwall bezoeken.
Kwalificaties: Diepte plaatst de Veritas een beetje diep voor PADI, tenzij je een diepe specialiteit hebt. Voor BSAC-duikers is dit Dive Leader of hoger.
LANCERING: De dichtstbijzijnde slip is bij Falmouth. Strandlancering is mogelijk over de kiezelstranden van Porthkerris en Porthoustock. Bij Porthkerris heb je hulp nodig van de tractor van het duikcentrum om de grind te overleven. Het strand van Porthoustock is net begaanbaar voor een 4×4 als de chauffeur voorzichtig is. Verder naar het zuiden is het mogelijk om over het zand bij Kennack te lanceren.
VERDERE INFORMATIE: Admiraliteitskaart 154, Benaderingen van Falmouth. Ordnance Survey-kaart 204, Truro, Falmouth en omgeving. Duikgids – Duik Zuid-Cornwall door Richard Larn. Shipwreck Index van de Britse eilanden, deel 1, door Richard & Bridget Larn. Veel van de plaatselijke pubs hebben historische foto's en wrakmemorabilia aan de muur. Bijzonder de moeite waard om te bezoeken zijn de Five Pilchards in Porthallow en de Three Tuns in St Keverne.
Pluspunten: Iets anders dan de gebruikelijke Manacles-duiken. Redelijk eenvoudig, hoe dieper duiken ook gaan, zolang je maar in rustig water komt.
Nadelen: Een beetje diep vergeleken met andere wrakken en riffen in de omgeving.
DIEPTEBEREIK: 35-45m
Met dank aan Andy Howell, Mike Anselmi en Kevin Heath.
Verscheen in DIVER januari 2010
