Deze stoomboot, die 112 jaar geleden bij Newquay verging, is terecht populair – maar zorg ervoor dat de omstandigheden goed zijn voordat je ermee gaat duiken, waarschuwt JOHN LIDDIARD. Illustratie door MAX ELLIS
ELKE DEEL VAN DE KUSTLIJN heeft zijn kenmerkende wrak. Het is degene waar iedereen naar duikt, hetzij vanwege zijn pracht als wrak, zijn gemak, of gewoon omdat het tot de duikfantasie spreekt. Van Newquay is dit wrak het Syracuse, een stoomschip van 1234 ton dat in 1897 strandde.
Het wrak is geborgen en vergaan dichtbij de zeebodem van 34 meter, dus onze tour begint op het hoogste punt van het wrak, bij de ketels (1), waarvan de toppen net geen 30 meter bereiken.
De bakboordketel is vrijwel intact, terwijl de stuurboordketel open is en een wirwar van ketelbuizen zichtbaar is.
Net achter de stuurboordketel zou een kleine eencilinderstoommachine een pomp hebben aangedreven (2).
De bovenkant van de belangrijkste stoommachine met drievoudige expansie (3) is naar stuurboord gevallen, waardoor de drijfstangen verdraaid zijn en de bakboordzijde van de steunpoten voor de motor rechtop blijft staan.
Achter de motor is de krukas nog steeds verbonden met het druklager (4), waarbij de schroefas uit de overblijfselen van het machinekamerschot tevoorschijn komt en naar achteren doorloopt.
Terwijl hij aan de stuurboordzijde van het schip blijft, wordt een vrachtlier die de achterste ruimen zou hebben bediend, gebroken met de basis ondersteboven, waarna de spindels zich naast de basis spreiden (5). De zijkanten van de romp zijn naar buiten gevallen naar de zeebodem, waardoor er slechts een vleugje overblijft van waar de oorspronkelijke omtrek van de romp omhoog komt.
De romp begint al snel smaller te worden naar het achterschip, met een paar bolders die zijn gevallen van een al lang vervallen maar nog steeds rechtopstaand dek net binnen de romp. Steenkool die overblijft uit de lading wordt in de buurt verspreid. De romp eindigt met een breuk in de schroefas (6).
Een paar meter van het achterschip, en iets aan stuurboord, ligt de bovenkant van de roerstijl en het stuurmechanisme (7), een interessante vuilnisbakvormige behuizing die de overbrenging zou bevatten om de roeras te laten draaien door rotatie van een horizontale stuuras.
Iets verder naar buiten, en naar bakboord, bevindt zich het staartgedeelte van de kiel, met het laatste gedeelte van de schroefas, de achterstevenklier en de schroef (8). Hierachter bevindt zich het roer – perfect gepositioneerd ten opzichte van de propeller, maar met de bovenkant van de as bijna 90° gebogen.
Dit suggereert dat de Syracuse ging met het stromende tij achtersteven naar beneden, zodat het roer en de propeller op de zeebodem bleven hangen en van het schip werden weggerukt toen het met het getij tot rust kwam.
Tel nu de schroefas naar voren en tel de lagerblokken die deze boven de kiel ondersteunen. Net na het derde blok naar voren vanaf het achterschip, en gedeeltelijk verborgen onder de schacht, bevindt zich een grote ringsleutel (9), zo groot dat hij past op de grote moer waarmee de propeller aan het uiteinde van de as vastzit.
Met zo'n sleutel bij zich had ik ook de Syracuse dat ik een reservepropeller bij me had, maar die kon ik niet vinden. Misschien ligt het ergens gedeeltelijk begraven onder het puin, misschien is het geborgen, of misschien wel de Syracuse liep al op zijn reserve.
De bakboordzijde van het ruim bevat nog een verdere verstrooiing van steenkool uit de lading. Als we vervolgens het schot van de machinekamer naderen, blijft de bakboordzijde van de romp intact en stijgt deze naar het hoofddekniveau (10).
Dit gaat verder langs de ketels en zakt vervolgens weer naar de zeebodem waar de zijkant van de romp naar buiten is gevallen.
Een paar schotten die hier het wrak doorkruisen, markeren de bunkerruimte, waar de kolen voor het tanken van de scheepsketels zouden zijn opgeslagen. In het midden van deze ruimte en richting het voorste schot bevinden zich het roer en de stuurmotor (11), gevallen uit de stuurhut die boven dit deel van het schip zou hebben gestaan.
Vóór dit schot en langs het ruim een paar lieren (12) rechtop staan aan weerszijden van de mastvoet die uit de kiel steekt. Aan bakboordzijde is de zijkant van de romp weer intact, met zelfs een stukje van het hoofddek erdoor ondersteund, hoewel het iets naar beneden hangt.
Verder langs het voorste ruim, de ankerlier (13) is gevallen om over de kiel te rusten. De stuurboordzijde van de boeg is naar binnen gevallen (14), terwijl de bakboordzijde van de boeg naar buiten is gevallen en op de zeebodem rust.
Precies op het puntje van de boeg wordt het bijna tot aan de kiel afgebroken (15). Een paar paaltjes (16) ga rechtop staan op het grove granietzand, een paar meter naar bakboord.
Op een vergelijkbare afstand aan stuurboord bevindt zich een kleine boortoren (17). Deze zou zich oorspronkelijk in het midden van het boegdek hebben bevonden en worden gebruikt voor het hijsen van ankers op het dek nadat de ankerlier ze had gehesen.
Onze route terug naar de ketels en de shotline volgt de kapotte stuurboordzijde van de romp (18). Net voordat we weer bij de ketels aankomen, zit er op een omgevallen plaat een klein klepwiel (19). De resterende tijd vóór het beklimmen van de schotlijn kan worden besteed aan het zoeken naar zeepalingen tussen de buizen van de stuurboordketel.
RAGEDY UIT NEWQUAY
HET SYRACUSA, vrachtstoomboot. GEBOUWD 1879, GEZOND 1897
DE SCHOONER-GEtuigd VAN 1243 TON stoomboot met ijzeren schroef Syracuse werd gebouwd in 1879 als de Beieren bij de Flensburger Geschaft voor de lijn Hamburg-Amerika, schrijft Kendall McDonald.
Pas toen ze een paar jaar later werd verkocht aan Robert Sloman uit Hamburg, werd ze de Syracuse, varend onder de Duitse vlag met als thuishaven Hamburg. Haar kapitein was toen Karl Rendey, en zijn 24 bemanningsleden waren vaste gasten op al zijn reizen. Ze zouden allemaal samen worden vermoord als de Syracuse verging op 6 maart 1897.
De reis waarop ze aan stukken werd geslagen, was er een die ze al vele malen eerder hadden ondernomen. De ruimen van het schip waren vol Welshe steenkool uit Newport die in Napels moest worden afgeleverd.
De eerste die “een grote, buitenlands ogende stoomboot” in moeilijkheden zag, was de Newquay Coastguard. Syracuse leek niet in staat om vooruitgang te boeken toen ze vijf of zes mijl uit de kust was, en om 4 uur, toen ze vier mijl ten NNW van Towan Head was, begon ze noodraketten af te vuren.
Vijf minuten later kwam de bemanning van de reddingsboot Willie Rogers werd gebeld en binnen 30 minuten was ze drijvend. Het weer was zo slecht buiten de landtong dat de Willie Rogers werd tweemaal teruggeslagen en bijna vergaan in de havenmonding. Haar stuurman raakte zwaargewond voordat bijna honderd vissers haar in veiligheid brachten. De Syracuse was toen acht mijl afgedreven en maakte een zware slagzij naar bakboord.
De storm nam nu toe totdat kustwachters, raketbemanningen en toeschouwers op handen en knieën over Towan Head moesten kruipen. Om 11 uur gingen er drie heldere fakkels omhoog vanuit de Syracuse; toen was het donker ononderbroken. Hieruit werd aangenomen dat het schip was gestrand.
De Willie Rogers opnieuw gelanceerd, nu op weg naar de grote kliffen ten noorden van Newquay. Het kwam het wrak van een kits tegen, maar kon het kapseizen niet tegenhouden. Het werd in stukken geslagen en de drie mannen aan boord kwamen allemaal om het leven.
In de dageraad, de SyracuseDe topmasten van Towan werden zo'n 300 meter van Towan Head uit de golven gevonden.
Wrakstukken, tonnen steenkool, een boot met de naam van het schip en 25 reddingsboeien, elk met de naam van een andere man, spoelden aan.
GIDS
ER KOMEN: Volg de M5 naar Exeter, neem de A30 voorbij Bodmin naar Indian Queens en ga vervolgens noordwaarts op de A392 naar Newquay.
HOE U HET VINDT: De Syracuse ligt net buiten Newquay op 50 26.33 N, 005 06.64W (graden, minuten en decimalen). De boeg ligt in het oosten en het wrak stijgt bij hoog water 5 meter boven een zeebodem van 34 meter.
GETIJDEN: Bij de grote getijden in Noord-Cornwall is kalm water essentieel. Het komt voor bij hoog- en laagwater Newquay, waarbij de laagwaterval aanzienlijk ondieper is.
DUIKEN & LUCHT: Atlantische duiker, schipper Chris Lowe, 01637 850 930. Nitrox, zuurstof en trimix zijn aanwezig, maar controleer vooraf of er voldoende gas op voorraad is.
INRICHTING: Chris Lowe kan accommodatie in een stapelbed verzorgen. Er zijn nog genoeg andere opties binnen Newquay.
Kwalificaties: Geschikt voor PADI Geavanceerd open water Duiker/BSAC sportduiker. Een goed wrak waarop je kunt profiteren van nitrox.
LANCERING: Uitglijden bij Newquay.
VERDERE INFORMATIE: Admiraliteitskaart 1149, Pendeen naar Trevose Head. Ordnance Survey-kaart 200, Newquay, Bodmin en omgeving. Shipwreck Index van de Britse eilanden, deel 1, door Richard en Bridget Larn. Duik op de Scilly-eilanden en Noord-Cornwall, door Richard Larn en David McBride.
Pluspunten: Een gemakkelijk en plezierig wrak dat redelijk toegankelijk is. Het geniet meestal van krakend zicht.
Nadelen: Grote getijden maken de timing van slap water van cruciaal belang.
DIEPTEBEREIK: 20-30m
Met dank aan Chris Lowe.
Verscheen in DIVER juni 2009
