Het zinken van dit Britse vrachtschip, dat in 1944 door Duitse E-boten voor de kust van Sussex tot zinken werd gebracht, had voorkomen kunnen worden, maar voor duikers over grotere afstanden heeft het genoeg te bieden, zegt JOHN LIDDIARD. Illustratie door MAX ELLIS
MET DE STERN DICHT BIJ DE De zeebodem is 46 meter lang en de voorste helft van het wrak is intact en stijgt tot 36 meter. Een opname op het ondiepere gedeelte zorgt voor een ongemakkelijk profiel als je alle 1,813 ton van dit stoomschip in één duik wilt zien.
Een handiger locatie voor de opname is zo dicht mogelijk bij het kleine, intacte deel van het achterschip (1). Dit maakt het realistisch om een snelle rondleiding langs het achterschip dicht bij de zeebodem te maken en vervolgens door de overblijfselen van het achterschip naar de midscheepse bovenbouw te stijgen.
Het achterschip is naar bakboord gevallen en gebroken bij het schot naar het achterruim. Een vrachtlier (2) dat het nu gebroken ruim zou hebben gediend, overspant het grootste deel van de breedte van het achterschip.
Onder de lier op de zeebodem bevindt zich het hekkanon (3). Oorspronkelijk was deze in een ommuurde behuizing gemonteerd (4), hoewel dit meer zou zijn geweest om te voorkomen dat de kanonbemanning overboord zou vallen en om beperkte bescherming te bieden tegen granaatsplinters dan om enige echte gepantserde bescherming te bieden tegen een voltreffer.
Het achterschip is over de propeller ingeklapt en begraven, waardoor het roer plat op de zeebodem is gebogen (5). Terugkerend naar het dek, bevinden zich aan weerszijden paren meerpalen (6).
Voorwaarts vanaf het achterschip verzwakte de torpedo-explosie de romp rond de twee achterste ruimen, zodat de zijkanten van de romp naar buiten zijn ingestort en het enige dat overblijft zijn stapels stalen lading, inclusief staafblokken en rollen staalplaat. (7).
Als we verder vooruit gaan, begint het wrak weer wat structuur te krijgen, waarbij de zijkanten van de romp in gebroken stappen omhoog gaan naar het niveau van het hoofddek. Binnen de meer intacte zijkanten is het dek ingestort, zodat er een paar vrachtlieren zijn (8) zijn steil naar het midden van het schip gekanteld.
Daarboven een paar luchtafweergeschutposities (9) blijven ongeveer op het niveau van het hoofddek, maar nog steeds gekanteld naar het midden en naar achteren. De muren rondom deze posities zijn vierkant en hoog genoeg om enige bescherming te bieden aan de kanonniers tot schouderhoogte, hoewel deze niet robuuster is dan de bescherming van de grotere kanonpositie aan de achtersteven.
De pilaren voor het monteren van de kanonnen staan nog op hun plaats, maar de kleine kanonnen zijn eraf gevallen en sommige onderdelen zijn te zien tussen het puin in de kanonposities.
Tussen deze posities staat een mast (10) is gevallen en leunt voorover tegen de stalen bovenbouw. Het gehele bootdek met bovenbouw is ingestort, maar blijft vlak en is niet tot aan het hoofddek gevallen. Het hoogste punt hier ligt op ongeveer 36 meter.
Het volgende deel van de bovenbouw bevindt zich boven de machinekamer, hoewel het gebruikelijke ventilatieluik en het dakraam ingestort zijn en vol puin liggen. Aan weerszijden bevinden zich de fittingen waar de scheepsboten zouden zijn opgeborgen, met paar kleine gekruiste bolders en een gevallen davit (11) naar de stuurboordzijde om de locatie te markeren.
Het volgende deel van de bovenbouw is naar voren gekanteld, met een ovaal gat (12) om de locatie van de trechter te markeren.
Het stalen stuurhuis (13) is intact en ingesloten. Zelfs sommige ramen zijn intact en bezaaid met juweelanemonen.
Aan bakboord zou een gevallen voetstuk met bovenaan een gevorkte steun een signaallamp hebben vastgehouden, of misschien een zoeklicht (14).
Binnenboord hiervan een kleine vrachtlier (15) wordt naar binnen gekanteld om overeen te komen met de hoek waaronder het dek is ingestort. De bijbehorende lier aan stuurboordzijde is ook naar binnen gekanteld, met de ligger en het net van een trawler eroverheen gedrapeerd (16).
De twee voorste ruimen vormen een intact contrast met de verwoesting van de achterste ruimen, hoewel de zijkanten van de romp tussen de ribben door aan het rotten zijn.
Tussen de ruimen (17) Er is een opening die alleen breed genoeg is voor een lege mastvoet zonder lieren, wat suggereert dat de vrachtlieren op elke hoek van de bovenbouw ooit overeenkomstige boortorens hadden kunnen hebben om vracht te laden en te lossen.
Vóór de ruimen begint het achterste deel van het voorschip in te storten (18), maar het versterkte dek ter ondersteuning van een haspel afmeerkabel (19), paren bolders aan weerszijden, de voorste mast (20) en de ankerlier (21) blijven compleet op 36m. Dit laatste is ongebruikelijk omdat het op een frame hoog boven het dek wordt gehesen.
De ankerkettingen zijn gebroken. Over de boeg, de trospijpen (22) zijn leeg en beide ankers ontbreken. Aan de stuurboordzijde van de boeg wordt een stukje sleepnet gevangen.
Bij goed zicht is het wellicht mogelijk om beneden op de zeebodem een kleine boeguitstulping te zien (23), hoewel er weinig motivatie is om op dit punt van de duik nog eens 10 meter af te dalen. De voorste mast (20) is een handig punt om een stukje te stijgen voordat u een vertraagde SMB vrijgeeft.
GIDS
ER KOMEN: Neem vanaf de A27 de A259 via Pevensey richting Eastbourne vanuit het oosten. Sovereign Harbor ligt aan de linkerkant. Sla linksaf bij de rotonde richting Asda en het retailpark en ga vervolgens rechtdoor over de minirotonde naar de parkeerplaats die het dichtst bij de opstapponton ligt.
HOE U HET VINDT: De GPS-coördinaten zijn 50 38.350N, 000 25.498E (graden, minuten en decimalen). De boeg wijst naar het westen.
GETIJDEN: De Caleb Sprague kan het beste worden gedoken op laagwater, vijf uur vóór Dover met hoog water. Bij doodtij kan dit wel een uur duren, maar bij veren is dit aanzienlijk korter. Hoogwaterslapte is 30 minuten vóór hoogwater Dover.
DUIKEN: Onze W / Duik-125, 07764 585353.
LUCHT: Onze W heeft een ingebouwde compressor en een beperkte toevoer van zuurstof voor het mengen van nitrox. Als u grote hoeveelheden O2 of helium, regel het van tevoren. Het dichtstbijzijnde commerciële luchtstation is Duikcentrum Newhaven, 01273 612012.
INRICHTING: B&B in het Nelson Hotel, naast het charterbootponton, 01903 713358.
Kwalificaties: Een luchtduik met groter bereik, die het beste kan worden gedoken op een twinset met een rijke decompressiemix.
LANCERING: Aanlegplaatsen bij Sovereign Harbor (Eastbourne) en Newhaven.
VERDERE INFORMATIE: Admiraliteitskaart 1652, Selsey Bill tegen Beachy Head. Admiraliteitskaart 536, Strandhoofd naar Dungeness. Ordnance Survey-kaart 199, Eastbourne & Hastings, Crowborough, Battle & Heathfield. Duik Sussex, door Kendall McDonald.
Pluspunten: Een prachtig contrast tussen het intacte voorste deel en de verwoestingen van de achterste ruimen.
Nadelen: Restjes sleepnet kunnen gevaarlijk zijn als er bij slecht zicht op het wrak wordt gedoken.
DODELIJKE VERTRAGING VAN DE RADAR OPERATOR
HET KALEB SPRAGUE, gewapende koopvaardijschip. GEBOUWD 1944, GEZOND 1944
DE BLIPS VAN 10 E-BOTEN van de Duitse vloot in Calais werden gespot op de schermen van een radarstation in Sussex.
Ze vlogen met een snelheid van 40 knopen op een konvooi van 19 geallieerde schepen, die in de vroege uren van 31 januari 1944 gestaag zeven knopen het Kanaal aflegden. schrijft Kendall McDonald.
De standaard marineprocedure had moeten zijn kwestie een onmiddellijke radiowaarschuwing in duidelijke taal voor de torpedobootjagerescortes van het konvooi. Maar de waarschuwing die om 1.48 uur had moeten worden verzonden, werd pas om 2.09 uur verzonden.
Het logboek van de torpedobootjager HMS Albrighton dat is genoteerd: "De vertraging bij de ontvangst van deze essentiële informatie was rampzalig.” Torpedo's brachten drie schepen tot zinken voordat ze zelfs maar wisten dat ze die nacht het doelwit van de Duitsers waren in "E-Boat Alley", op zee ten zuidoosten van Beachy Head.
Al snel vlogen de E-boten met zo'n hoge snelheid in en uit hun eigen rookgordijnen dat HMS Dennen, een van de drie gewapende trawlers die mijnenvegen voor het konvooi uit, heeft het schip dat haar tot zinken bracht nooit gezien.
De torpedo blies haar boeg bijna volledig af, waarbij 10 van haar 37 bemanningsleden omkwamen. Dennen kwam tot stilstand, maar zonk niet onmiddellijk. Het was 2.09.
De E-boten jaagden in kleine groepen en vielen het konvooi al snel van beide kanten aan. Op 2.14 is de 806 ton Emerald, beladen met kolen, werd vlakbij haar achtersteven getroffen door een torpedo. Ze keerde terug naar bakboord en ging snel met de achtersteven naar beneden, met haar twaalf bemanningsleden en drie scheepsschutters met zich mee.
Een minuut later kwam de Caleb Sprague nam een torpedo mee in haar machinekamer. Te midden van een vonkenregen kwam de grote mast naar beneden en brak de rug van het schip, net achter de machinekamer. Ze ging meteen naar beneden. Van de 31 bemanningsleden, waaronder vier marineschutters, overleefden er slechts zeven.
Chief Officer AH Mackie was een van de zeven: “We waren op weg van Southend naar Newport met een lading van 2305 ton staal en hout en waren bewapend met een 4in en een Lewis-kanon.
“We verlieten Southend op 1100 januari om 30 uur in konvooi CW243, dat zich in twee colonnes buiten D Buoy vormde. Wij waren het vierde schip in de stuurboordkolom.
“Het konvooi verliep zonder incidenten totdat we 10 kilometer ten zuidoosten van Beachy Head waren, waarbij we WNW aanstuurden met een snelheid van zeven knopen. Opeens werden we getroffen door een torpedo. Niemand op mijn schip zag de E-boot die hem afvuurde. De radio-operator zei later dat hij lichtkogels zag en dat het schip voor ons haar machinegeweren afvuurde een paar seconden voordat we werden geraakt.
“Ik werd wakker door de explosie. Ik pakte mijn reddingsvest en rende naar het dek en zag dat het schip al onder me aan het zinken was. Ik werd neergehaald toen ze zonk, wat niet meer dan 15 seconden na de explosie kon zijn geweest.
'Ik kwam boven water en zag even de boeg van het schip niet ver van mij. Ik kon haar achtersteven niet zien. Het leek erop dat het schip achter de machinekamer in tweeën was gebroken, terwijl de boeg en de achtersteven de lucht in gingen toen het zonk.
“Ik vond twee stukken hout uit ruim nr. 2 om mij te ondersteunen, deed het rode licht op mijn reddingsvest aan en wachtte tot ik werd opgehaald.”
Mackie bleef een uur drijven voordat hij werd gered door een trawler. Tegen die tijd was de strijd voorbij. De E-boten leken tevreden met hun drie moorden, want kort daarna Caleb Sprague zonk, braken ze af en keerden ongedeerd terug naar Calais.
Als de radiowaarschuwing was uitgezonden zodra de E-boten waren opgemerkt, hadden deze drie zinkingen misschien niet plaatsgevonden.
Met dank aan Dave Ronnan en Sylvia Pryer.
Verscheen in DIVER november 2008
