Raja Ampat dagboek: een onvergetelijke duikexpeditie

Goed bereisd foto-journalist AL HORNSBY dacht dat hij alles had gezien, maar een cruise rond de duikplekken van Raja Ampat liet hem verbijsterd achter

Ik zit op het schaduwrijke dek van de schoener keizer Raja Laut, onze duikboot van de afgelopen zeven dagen, terwijl we op weg zijn naar de Indonesische havenstad Sorong, waar ons schijnbaar non-stop duikavontuur eindelijk ten einde is gekomen. De zee is glasvlak, zoals op de meeste dagen van de cruise, de lucht is diepblauw, met hier en daar een paar witte wolken. 

Ik probeer de verschillende “beste” duiken te selecteren waarover ik wil schrijven, maar ik vind het enigszins verbijsterend, omdat het er zo veel zijn geweest, de een na de ander.

Duikcategorieën en -stijlen

Onze vlucht had ons op een omweg gebracht door de meer dan 1,500 eilanden van het meest geprezen duikgebied van Indonesië, Raja Ampat (het betekent de Vier Koningen, in de lokale Bahasa-taal). Ondanks al zijn wonderbaarlijke reputatie als centrum van biodiversiteit in de Koraal driehoek, met verbazingwekkende aantallen vissen, andere zeedieren en individuele soorten – ik was niet voorbereid op wat dat eigenlijk was betekende totdat ik het zelf had gezien.

Onze duiken vielen in verschillende algemene categorieën. Sommige bevonden zich in en rond kanalen, die een gestage stroom voedingsstoffen aanvoeren en enorme koraalstanden en gorgonenwaaiers ondersteunen, en enorme scholen vissen (de fusiliers van verschillende soorten die grote delen van het rif bedekten waren vaak te dicht om er doorheen te kunnen kijken) en de roofdieren die zich ermee voeden.

Andere locaties waren rustige, eilandhellingen, rifvlaktes en drop-offs, met vruchtbare harde en zachte koralen, veel vissoorten en veel schildpadden, waaronder ongewone aantallen karetschildpadden.

De laatste, leuke categorie kan het beste worden omschreven als “het unieke en het onverwachte”.

Omdat er onder de negen passagiers een verscheidenheid aan duikstijlen bestond, waren de duikgidsen zeer meegaand en leidden ze over het algemeen drie groepen, vooral tijdens de duiken met hoge stroming.

Er zou één groep zijn die doorgaans diep ging en zich voor langere perioden vasthield als er hoge stroming was; een ander die de voorkeur gaf aan rustigere duiken op gematigdere diepten; en mijn favoriete groep, die graag naar het diepe punt ging, zich dan rondbewoog en op verschillende tijdstippen en plaatsen aanhaakte voor korte momenten als de stroming echt stroomde.

Het is lastig als je beelden probeert vast te leggen, gewoon wachten en hoop dat er iets langskomt om op de foto te gaan!

Blue Magic

Terug naar mijn dilemma welke van de bijna 30 duiken en aanverwante avonturen (de reis was meer dan duik-duik-duik) ik moet uitkiezen – ik denk dat ik moet beginnen met Blue Magic in Dampier Strait, die we tijdens de heenreis hebben gedoken en, gelukkig, opnieuw bij onze terugkeer. 

Het was misschien wel de meest dramatische, sterke stroming duikplaats, met een negatieve daling tot 30 meter naar het naar de stroom gerichte punt van een grote, langwerpige koraalheuvel waar enorme scholen vissen zich tussen de zachte koralen bewogen, in het bijzonder chevron-barracuda's en grootoogtrevally's. 

Andere scholenvissen, vooral gemengde groepen snapper, gevlekte zoetlippenEekhoornvissen en zwaardvissen hadden de neiging zich in de richting van de stroming te verzamelen, dicht opeengepakt, zij aan zij, in grote groepen – in tegenstelling tot alles wat ik elders had gezien. 

Terwijl we verder dreven naar ondieper water om onze profielen met meerdere niveaus te voltooien, vonden we enorme koraaltuinen vol met verschillende tropische riffen en verrassende aantallen grote bultkoppapegaaivissen en Napoleon-lipvissen.

Een duik op een rifhelling vroeg in onze reis was ook de eerste van de verschillende “unieke en onverwachte” duiken die we zouden meemaken, bij het Mansuar-dorp Sawandarek. Gezien wat er zou gebeuren, was het een vredige, tamelijk onschadelijke plek. 

Het verhaal was echter prachtig: een dorp dat had besloten te stoppen met vissen en oogsten op het rif vlak bij het strand, en in plaats daarvan zijn economische activiteiten te concentreren op het verwelkomen van bezoekende duikers, plus het creëren van een kwekerij voor koraal en reuzenschelpen. 

Hoewel het zeker iets was dat ik wilde ervaren en ondersteunen, was het niet de normale omgeving die leidde tot superhoge verwachtingen voor het duiken en fotografie.

Toen we het kalme, ondiepe water in glipten over een prachtige koraalhelling die vanaf de kustlijn naar beneden liep – mijn maximale diepte was ongeveer 15 meter – veranderde alles. We bevonden ons te midden van enorme scholen vissen, met duizenden: lintvormig, diagonaal gestreept en veelgevlekt zoete lippen, blacktail snapper, wide-band fusiliers en meer, opnieuw in samenkomsten die ik nog nooit eerder had meegemaakt. 

Hun groepen strekten zich uit van de bodem tot dichtbij het oppervlak en vormden kolommen en pilaren van felle kleuren, waarbij de vissen dicht op elkaar gepakt waren in bochtige vertoningen, nauwelijks bewegend in de lichte stroming, volkomen accepterend dat duikers zich binnen handbereik bevonden.

Verspreid onder hen waren langvinvissen, cirkelvormige zwaardvissen en eenzame reuzen zoete lippen, en in spleten in de losbandige koraaltuin zaten kwastjes wobbegong-haaien omringd door glinsterende massa's kleine parelachtige kardinaalvissen; anemonen met anemoonvissen; reuzenschelpen en hordes andere soorten. 

De laatste verrassing werd vlakbij gevonden onder de kleine houten pier van de stad, waar grote bosjes harde en zachte koralen naar beneden hingen en veel mensen beschermden. zoete lippen, konijnvis en snapper; en het gloeiende blauwe omgevingslicht creëerde opmerkelijke fotografische mogelijkheden.

Manta Sandy

Op dit punt van de reis begon de verscheidenheid en breedte van de Raja Ampat-ervaring door te dringen, en onze volgende speciale duik kwam kort daarna.

In het Arborek-eilandgebied, kilometers van de eilanden aan weerszijden in een brede, kronkelende strook van kanalen, keken we vanaf de boot toe hoe het glazige oppervlak geleidelijk begon te bewegen. Het wervelde steeds meer naarmate we vorderden, totdat we in een getijdenrivier van stromingen waren. 

We begonnen de donkere punten van mantavleugels in alle richtingen door het oppervlak te zien breken, en toen wisten we dat we Manta Sandy hadden bereikt, een buitengewone duiklocatie.

We daalden snel af naar een ruige bodem van wit zand en grind op 18 meter hoogte en vlogen op de stroming. Binnen enkele ogenblikken kwam er een grote manta op een paar meter van ons vandaan, en al snel kwam er nog een manta uit de tegenovergestelde richting. 

We bereikten grote steenkoraalheuvels die hier en daar verspreid lagen langs de ondiepere kanten van het kanaal, en elke heuvel leek een klassiek manta-schoonmaakstation te zijn. We haakten aan, wachtten een paar ogenblikken totdat de roggen dichtbij elkaar passeerden, lieten dan los en dreven naar de volgende heuvel, en herhaalden dit. 

Tijdens onze 60 minuten durende duik werd ik benaderd door, en maakte close-up, flitslichtfoto's van minstens acht grote manta's, en zag ik nog meer aantallen buiten goed fotografisch bereik. Wat interessant was, is dat ze niet werden schoongemaakt, maar alleen maar nieuwsgierig naar ons kwamen kijken. Wonderbaarlijk, wonderbaarlijk.

De wandelende haai

Onze eerste nachtduik vond plaats vlak bij de Arborek-steiger. De verwachtingen waren hooggespannen, omdat dit een plek is waar soms de endemische en ongewone Raja-epaulet, of wandelende haai, te zien was. We gingen naar binnen, een zand- en puinhelling op met verspreide koraalkoppen en sponzen – klassiek macro-nachtduikgebied.

Vrijwel onmiddellijk begonnen we de bewoners van de plek te zien – kleine inktvissen met stompe stekels, platwormen, een vreemde gestreepte zool en vervolgens een ongewoon gezicht – een gigantische, 40 cm lange gigantische balenpers die over de bodem kroop, met zijn lange slurf uitgestrekt.

Op weg naar het ondiepe water, vlak bij het einde van de duik, vonden we een schitterende rode vuurschelp, en alsof dat nog niet genoeg was, gaf een nogal onbevreesde nachtrifinktvis ons een klassieke houding met gekrulde tentakels, wat resulteerde in foto's die ik nog nooit eerder had gemaakt . 

Al snel begon mijn gids snel het ondiepe water in te zwemmen – tot niet meer dan 1 meter – over een dicht bos van geweikoraal vlak bij het strand. Ik volgde hem, voorzichtig om niets aan te raken, terwijl ik me ervan bewust was dat hij naar iets op zoek was. Toen zag ik het kwispelende lichtsignaal, wat betekende dat het “iets” gevonden was. 

Dichtbij kwam de mooiste en ongewoonste kleine haai die ik ooit had gezien, lopend op zijn borst vinnen over de bodem, in en uit de koraaltakken – een Raja-epauletten. Het was heerlijk om naar te kijken.

De Passage

Misschien wel onze meest onverwachte duik van allemaal vond plaats laat in de reis, in een gebied dat de Passage wordt genoemd. Tussen een enorme verzameling grote en kleine, door jungle omgeven eilanden omringd door mangrovebossen kronkelde zich een kilometerslange reeks kronkelende en draaiende smalle ‘rivieren’, met onderling verbonden ‘meren’. 

Toen we door het heldere water naar beneden keken, schoten grote koraalkoppen uit de zandbodem en kleurrijke zachte koralen hingen aan de kalkstenen wanden van de kanalen. Dit was geen gebied met zoetwaterrivieren en meren, maar eerder een oceaan die zich tussen een complex cluster van opwaartse eilanden bewoog.

Na een grondige briefing voor de nogal complexe duik, gingen we een smal kanaal binnen waar de stroming hevig was, maar beheersbaar toen we dicht bij de kanaalmuur stopten. We trokken ons tegen de stroom in langs de bodem, het licht gedempt onder de takken van de overhangende bomen. 

Overal waren zachte koralen en scholen bultkoppapegaaivissen kronkelden rond, waardoor we ongewoon dichtbij konden komen. snapperTerwijl we verder krabbelden, kwamen zoetlippen en zwaardvissen in en uit. 

Toen opende zich een grotopening aan onze rechterkant, en we verlieten de stroming voor het stille water. Net binnen lag een grote school barracuda's met pikhouwelen, die langzaam uit elkaar gingen om ons door te laten. We stegen op en vonden een openluchtgrot met een paar openingen naar de jungle erboven, waar lichtstralen naar binnen stroomden. 

Terug in het kanaal vervolgden we onze weg om nog meer grotten te vinden. De laatste was het doel van onze duik. Aan de achterkant van de ondergedompelde kamer stond een smalle, met zachte koraal versierde schoorsteen naar boven gericht, net groot genoeg om één duiker tegelijk er doorheen te laten glijden, om in een andere grote grot naar boven te komen.

Een smalle spleet die zich boven en onder de waterlijn uitstrekte, gaf toegang tot het kanaal van de Passage en tot het heldere zonlicht dat weerkaatste door de bomen op de met jungle begroeide heuvel daarachter.  

We brachten de rest van de dag door in de duikopblaasboten, langzaam door de kronkelende waterwegen rijdend, hopend op een glimp – en beelden – van een van de zoutwaterkrokodillen die het gebied bewonen. We hebben er die dag geen gevonden, maar de ongelooflijke natuurlijke schoonheid van dit unieke gebied, en het spotten van reigers, kaketoes en andere vogels, was zeker voldoende.

Ik zou Melissa’s Garden ook kunnen beschrijven, een van de mooiste koraaltuinen die ik ooit heb gezien, waar ook zwartpunthaaien en scholende barracuda's te zien waren.

En ik zou nog meer avonturen aan de top kunnen noemen, zoals toen we in het donker een hoge eilandheuvel beklommen om bij zonsopgang de rode paradijsvogels te zien paren; of toen we op weg waren naar een piek bij Pianemo, voor het majestueuze, voortdurend gepubliceerde Raja Ampat-kenmerkende uitzicht op groene eilanden en turquoise wateren. Maar ik bewaar deze en andere Raja Ampat-verhalen voor een andere keer.

Ook op Divernet: Raja Ampat vraag en antwoord, Papoea-paradijs