Grijze verpleegster, haveloze tand, zandtijger – ondanks de verscheidenheid aan namen zijn het allemaal dezelfde, veel onbegrepen haaien, met een angstaanjagend uiterlijk dat zijn niet-agressieve karakter logenstraft. JAMIE WATTS en fotograaf MALCOLM NOBBS brachten tijd met hen door
DE EERSTE GEMAAKT Een heerlijk dramatische, stille entree. Het is een indrukwekkende vorm, zelfs volgens haaiennormen. Hij is behoorlijk groot, veel groter dan ik, met een dikke body en toch strak en taps toelopend van de neus naar de staart, een elegante spil.
De wolk van veegmachines verdween in het midden net uit elkaar, als gordijnen die de rotsgeul omlijstten. En langzaam, soepel, met de vaagste zwaai van die lange staart, duwde de voorkant van de haai erdoorheen om mij een prachtig uitzicht te geven terwijl hij mikte op een plek een halve meter naast mijn schouder.
De kegelvormige snuit, het kleine, bleke oog dat naar me keek terwijl hij langs gleed, en de mond, barstensvol rij na rij slanke, gebogen tanden. De klassieke fly-by, perfect voor een fotograaf. Heerlijk.
Een wobbegong hurkt opzij en ziet er enigszins chagrijnig uit, zoals wobbegongs doen, maar dit grote beest, een van de zes die ik nu kan zien als we de geul inlopen, straalt rust uit.
Je kunt zien waar de Zuid-Afrikaanse algemene naam “raggedtooth” vandaan komt, hoewel de pedant in mij het niet kan laten om op te merken dat ze niet meer zijknobbels hebben dan andere haaien.
Het is de hele mond die er rafelig uitziet, niet een individuele tand, dus 'rafelige tanden' zou nauwkeuriger zijn.
Hun andere veel voorkomende namen slaan nergens op. De Australiërs noemen het grijze verpleegster, maar deze haaien zijn brons tot roodbruin, zeker veel minder grijs dan veel andere haaien, en ze zijn niet eens vaag verwant aan de familie verpleegsterhaaien – en het is niet duidelijk waar de naam verpleegster vandaan komt Hoe dan ook.
Amerikanen noemen ze zandtijgers, maar qua vorm en gewoonten lijken ze in niets op de niet-verwante tijgerhaai, en ze hebben geen strepen, zoals verschillende haaien dat doen.
Je ziet meteen waarom ze gewild zijn bij zowel aquarium- als onderwaterfotografen. Ze zien er slecht uit, gebouwd zoals een enge roofhaai eruit hoort te zien, die nachtmerrieachtige mond die barst van scherpe, puntige dood – toch staan ze algemeen bekend als extreem volgzaam en relaxed, gemakkelijk te verzorgen in een aquarium en gemakkelijk om mee om te gaan als duiker.
Ik heb nooit precies kunnen achterhalen wat de oorzaak is van de kromming van de rug en de ruggengraat die steevast optreedt bij raggies die langdurig in aquaria worden gehouden, maar het ziet er niet gezond uit.
Vanwege hun uiterlijk en hun aard bieden sommige van deze aquaria duikervaringen met haaien aan.
DE MEESTE Haaiensoorten zijn kieskeurige eters van een verrassend beperkt aantal kleine vissen of inktvissen. De raggies eten echter zowel grotere prooien als een veel grotere variëteit dan de meeste haaien. Het lijkt erop dat ze niet vaak of nooit proberen de veegmachines aan te vallen die hier op Broughton Island voor de kust van New South Wales zwemmen, deels omdat ze te klein of te wendbaar zijn, en deels omdat de haaien minder lijken te eten en te rusten. meer als we ze overdag op deze ondiepe plekken zien.
Raggies foerageren over het algemeen iets meer 's nachts, gaan offshore en een beetje dieper om dat te doen. De weinige duikers die deze haaien 's nachts bezoeken, beschrijven ze overdag als heel verschillende dieren.
Ze worden misschien ook wat minder volgzaam tijdens het broedseizoen, wanneer mannetjes wat agressiever en bijna territoriaal worden rond vrouwtjes.
En er zijn gevallen geweest waarin speervissers met worstelende prooien een knabbeltje verdienden. Maar in de meeste omstandigheden lijken deze haaien de meest onschadelijke van vrijwel alle haaien van 100 kg.
We zien veel haaien met haken en lijnen achter zich aan slepen, niet altijd vanuit de mond; ze lijken vaak vastgehaakt te raken door het passeren van vistuig. Waarnemingen van lokale duikers en onderzoekers suggereren dat er slechts een klein haakje in hun keel nodig is om in ieder geval sommige haaien bloedvergiftiging te laten krijgen, te stoppen met eten en uiteindelijk te verhongeren.
Raggies nemen de hele dag en nacht statisch aas, hoewel ze veel minder enthousiast lijken te zijn op trolled aas en kunstaas, wat logisch is – ze zijn niet echt gebouwd om bewegende prooien voor veel meer dan een snelle uitval te achtervolgen.
Of het nu opzettelijk of per ongeluk is, de visserij heeft de afgelopen jaren een grote impact gehad op de aantallen in de Australische en Amerikaanse koloniën. We hebben niet echt een goed idee van wat de natuurlijke populaties waren, maar op basis van hun voeding op een redelijk hoog niveau in het voedselweb en hun leefgebied, kan de wereldbevolking natuurlijk ooit in de honderdduizenden hebben geleefd.
Tegenwoordig staan ze aan de oostkust van Australië op de lijst van ernstig bedreigd, tot misschien wel een paar honderd dieren, en aan de westkust zijn ze net zo kwetsbaar.
Wereldwijd kan de orde van grootte enkele duizenden tot enkele tienduizenden bedragen.
Evolutionair gezien zijn dit vreemde beesten. Het zijn lamniforme haaien, wat betekent dat ze nauw verwant zijn aan slechts een handjevol
van ongebruikelijke grote haaien, waaronder de reuzenhaai, megamouth-haai en de warmbloedige roofzuchtige makreelhaaien en grote witte haaien.
Ze zijn niet echt gebouwd zoals hun neven en nichten, maar de raggies lijken qua lichaamsvorm het meest op de niet-verwante citroenhaaien. Ze zijn nogal sedentair vergeleken met hun naaste verwanten, en de platte losse kop en de lange bovenstaart duiden op dieren die niet zijn gebouwd om bijzonder ver of bijzonder snel te reizen.
Ze zijn ook socialer dan de meeste grote haaien, en zowel buiten Zuid-Afrika als Australië worden ze meestal in groepen aangetroffen, waarbij ze tijd doorbrengen op een handvol locaties in elk gebied waar ze voorkomen, blijkbaar op zijn minst gedeeltelijk gescheiden.
per geslacht.
ER ZIJN SLECHTS DRIE leden van de zandtijger-/raggedtooth-familie. De meest geziene door duikers, vooral in koelere tropische en subtropische zeeën, is de gevlekte haveloze tandhaai of grijze verpleegsterhaai.
Dit is echt het ondiepe waterlid van de familie, dat gemakkelijk de dag doorbrengt in duikbare diepten dicht bij de kust, en 's nachts wat verder en dieper op pad gaat om te foerageren.
De andere twee soorten met de langere snuit en kleinere tanden worden minder vaak aangetroffen, worden veel verder weg over dieper water aangetroffen en leven blijkbaar dieper, maar zijn ook zeldzamer, waarschijnlijk minder sociaal en jagen op kleinere prooien.
Alle drie de soorten lijken ongeveer zo groot te zijn als een grote man, de grootte die ze bereiken op vijfjarige leeftijd in het geval van de gevlekte haveloze tand. Alle drie de soorten kunnen meer dan 3 meter lang worden tegen de tijd dat hun groei vertraagt tot een kruip in hun vroege tienerjaren, mogelijk zelfs meer. Dit zijn grote haaien.
Raggedtooths zijn berucht vanwege baarmoederkannibalisme. De eerste jongen die in de moeder uitkomen, zullen hun broers en zussen en langzamer ontwikkelende eieren opeten.
Ongeveer negen maanden na de paring worden normaal gesproken twee overlevenden geboren. Omdat ze behoorlijk volwassen zijn voordat ze jongen krijgen, en dan hoogstens twee jongen per jaar krijgen, zijn de herstelpercentages en de populatiegroei traag, zelfs naar haaiennormen.
Zoals veel haaien lijken raggies een temperatuurbereik te hebben waarin ze zich het meest comfortabel voelen, wat in het geval van de gevlekte haveloze tand de 'sweet spot' van 18-24°C is in de subtropen.
Hier is het water net koel genoeg voor verticale menging en zorgt voor een rijk productieve planktonbloei bij de seizoensveranderingen – een noodzaak voor een groot roofdier met een gezonde eetlust voor grote vissen.
DUS BEWEGEN DE HAAIEN langs hun kusten, een beetje richting de evenaar in hun lokale winter, broeden voornamelijk in de late winter en lente op plaatsen zoals de Aliwal Shoals in Zuid-Afrika, voordat ze het koelere water volgen, weg van de tropen om zich te voeden en te baren als het te warm wordt in zomer.
Er zijn echter plaatsen zoals Wolf Rock in Nelson Bay en enkele van de ondiepe zandbanken voor de kust van Maleisië en Indonesië, waar ze het hele jaar door in warmer water te vinden zijn.
Deze haaien lijken in de loop van de tijd hun favoriete sociale gebieden te veranderen. Eastern Head bij Broughton Island in New South Wales had in 2005 hun voorkeur, voordat ze een korte afstand naar Elephant Rock verhuisden.
Ze bleven daar vijf jaar voordat ze opnieuw verhuisden, dit keer naar het nabijgelegen North Rock, waar ze sindsdien zijn gebleven.
Beschermde gebieden moeten van tijd tot tijd worden herzien om deze bewegingen te weerspiegelen. Samenvoegingen van grote roofdieren hebben onvermijdelijk een impact op de lokale voedselbronnen, en het is logisch dat dieren die zo hoog in het voedselweb foerageren, periodiek wisselen.
We komen terug, en de duikgemeenschap hier houdt de cijfers van seizoen tot seizoen bezorgd in de gaten.
Maar voor nu, na een heel aangenaam uur ronddrijven door de kloof met deze grote, enigszins suffe haaien en door de wolken van veegmachines, is het tijd om naar boven te gaan en ze aan hun rust over te laten.
Verscheen in DIVER maart 2018
