Het ligt op 65 meter hoogte en wordt door de stormen elk jaar iets meer geteisterd, maar dit Franse schip, dat tegen het einde van de Eerste Wereldoorlog door een U-boot tot zinken werd gebracht, is een van 's werelds grootste onderwaterervaringen, zegt RICK AYRTON
TIEN MENSEN STERVEN WANNEER Le Polynesien werd op 10 augustus 1918 door een Duitse U-boot getorpedeerd. Maar de Franse oceaanstomer van de Risbec-klasse had een illustere start gehad. Gebouwd door Messageries Maritime, La Ciotat, werd ze op 18 april 1890 gelanceerd door de Franse president Marie Francois Sadi Carnot.
Le Polynesien is gebouwd voor warme klimaten. Ze had een beperkte bovenbouw met canvas zonneschermen die de dekken bedekten om wat verlichting te bieden tegen de tropische zon. Het 6659 ton wegende schip was 152 meter lang en had een enkele drievoudige expansiemotor, aangedreven door 12 kolengestookte ketels. Dit genereerde 7500 pk, waarbij haar vierbladige propeller haar voortstuwde met een topsnelheid van 17.5 knopen.
De lijnboot voer op de route Frankrijk-Australië en later op bestemmingen in het Verre Oosten en de Franse kolonie. Aan het begin van de Eerste Wereldoorlog werd ze door de Franse autoriteiten gevorderd en bewapend als troepentransport.
Haar laatste reis, zo vlak voor het einde van de oorlog, was van Marseille naar Thessaloniki. Ze werd ongeveer elf kilometer buiten de Grand Harbour, Valletta op Malta, getorpedeerd door UC22, onder bevel van Eberhard Weichold.
Le Polynesien ligt nu rechtop met een helling naar bakboord in 65 meter helder mediterraan water en zorgt voor een prachtige duik – bij voorkeur meer dan één. Ik heb verschillende keren op dit wrak gedoken en ben verdrietig om de geleidelijke achteruitgang ervan te zien, zoals de elementen het beweren.
De diepte houdt de meeste toeristische duikers op afstand, maar degenen die getraind zijn om het maximale uit een duik van 60 meter te halen, kunnen zeggen dat ze, ongeacht de verslechtering, op een van de meest spectaculaire scheepswrakken ter wereld zijn geweest.
Het is zeker een van de meest complete, maar met voldoende pauzes om een goede blik onder de buitenkant te werpen. Omdat het een grote obstructie van de zeebodem is, herbergt het ook scholen vis en enkele grotere roofzuchtige soorten zoals barracuda en tonijn. Kleinere vissen vinden duikers op de een of andere manier minder een probleem als de roofdieren aan het varen zijn, en het kan zijn dat je zicht af en toe wordt belemmerd door vissoep.
Een duik begint op ongeveer 50 meter, wanneer je aankomt op een van de hogere punten aan de stuurboordrail. Een snelle controle van uw omgeving op dit punt zal u helpen bij uw uiteindelijke terugkeer naar de schietlijn. Als je om je heen kijkt, zul je onder de indruk zijn van het raamwerk van de bovenbouw dat nog overeind staat.
Als je achter de motor zit, zit dit bouwwerk boven het nog grotendeels intacte houten dek, en zou het de canvas zonneschermen hebben ondersteund voor passagiers die aan dek flaneren.
Naar achteren aan bakboord is een stuurstand met de resten van het houten scheepswiel aanwezig. De spaken zijn verdwenen, maar de centrale naaf en de velg zijn gebleven – een tweede velg ligt op de zeebodem onder dit punt.
Iets verderop kom je bij de hoofdbewapening, een groot ingelegd kanon, waarschijnlijk 155 mm, met handwielen om de hoogte en verplaatsing te bedienen. Hij zit machteloos bovenop de klassieke achtersteven, die zich boven het roer bevindt en, lager naar beneden, de propeller.
De zeebodem ligt hier op 65 meter hoogte, dus er is een enorme vrije val van meer dan 10 meter vanaf het achterschip nodig om deze structuren te kunnen opnemen.
De propeller heeft een ongebruikelijke vorm en er is ruimte om tussen de propeller en de rest van het schip te zwemmen.
Nadat u het achterschip heeft verkend, keert u terug naar bakboord, waar nog meer puin ligt. Geef het roer over de zeebodem en volg dan de overblijfselen van een van de masten terug naar het dek. Ga hier vooruit. Boven de machinekamer zijn het enorme motorblok en verschillende ketels (of delen daarvan) zichtbaar.
Er lijkt een breuk of draai in het wrak te zitten vóór de ketels, en een donkere grot biedt een zeer verleidelijke toegang tot het interieur van het wrak.
SINDS IK DIT WRAK VOOR HET EERST DUIK in 2003 zijn de dekniveaus langzaam aan het instorten. Er is nu minder ruimte, hoewel het met zorg perfect duikbaar blijft.
De winterstormen van elk jaar zullen waarschijnlijk meer achteruitgang voor deze grootse 125-jarige dame veroorzaken.
De binnenruimtes zijn een overheadomgeving, dus er moet extra voorzichtig worden omgegaan. Het interieur is een beetje slibachtig en roestresten kunnen van het dak loskomen, maar ik ben me er altijd van bewust geweest dat blauw buitenlicht binnendringt, en dat het verlaten ervan eenvoudig was.
Indien u er überhaupt last van heeft, ga dan niet naar binnen of leg een lijn.
Vierkante constructies die tussen de dekken vallen, maken toegang of uitgang mogelijk. Je kunt meer dan één dekniveau betreden en er zijn fascinerende artefacten te zien, waaronder borden, patentbrandstof, overblijfselen van bedden, stoelen in rijen, rubberen banden, wijnflessen en, als je het geluk hebt ze te vinden, geslepen glas flesjes parfum, waarvan sommige nog steeds een donker amberkleurige vloeistof bevatten.
Malta hanteert een strikt no-take-beleid en ik zou duikers willen aansporen dit te respecteren, zodat anderen het plezier kunnen hebben deze artefacten zelf te ontdekken.
Na een tijdje binnen rond te hebben gesnuffeld, lonkt de buitenkant weer. Door tussen de spijlen van de vierkante structuur te knijpen (eigenlijk vrij eenvoudig) ontstaat er een duidelijke uitgang die je naar het voordek brengt.
Ga vooruit naar het kleine boeggeweer, dat op speelgoed lijkt vergeleken met het achterste wapen.
Als je kunt, ga dan voor het schip staan en bekijk de messcherpe boeg, ontworpen om moeiteloos door de golven te snijden, maar omdat de stroming behoorlijk hevig kan zijn, moet je oppassen dat je niet van het wrak wordt geveegd als je ervan af vaart. De twee enorme ankers zijn nog steeds aan weerszijden van de boeg opgeborgen, net als in 1918.
Tijd en deco wachten niet, dus begin terug te werken naar de shotlijn. Tijdens de pauze voor de motor kun je je laten vallen om een beter zicht te krijgen, en wat tijd besteden aan het rondkijken in dit gebied.
Er zijn olieboxen te zien, met leidingen met een kleine diameter die olie naar de motorlagers zouden hebben getransporteerd.
Er zijn loopbrugroosters te zien, en het is niet moeilijk om je de ingenieurs voor te stellen met hun vodden en oliepotten die rondbewegen om de immense stoommachine zo efficiënt mogelijk te laten werken.
Kort na het verlaten van de motorruimte komen bekende oriëntatiepunten in zicht, gevolgd door de shotline. Even snel afscheid, dan gaan we naar de oppervlakte – eerst met een behoorlijke decompressie.
DE DIEPTE VAN DIT WRAK het een technische duik maakt, en afgezien van het risico op narcose, zou elke duiker die het probeert met een enkele cilinder lucht zeer onverstandig zijn.
Op mijn meest recente reis bestond de groep uit een mix van rebreather- en open-circuit trimixduikers, maar ik denk dat de diepte dit wrak tot een perfecte rebreatherduik maakt. Het kan worden voltooid binnen de door de duikmanager ingestelde duur, maar geeft toch voldoende tijd om het spektakel ten volle te waarderen.
Tijdens mijn laatste duik, die me 50 minuten bodemtijd opleverde, had ik 105 minuten decompressie nodig, en de duik was zo leuk dat de tijd opmerkelijk snel verstreek.
De beloningen zijn groot voor wrakliefhebbers, dus als je dat nog niet bent, laat je trainen en duiken, en ga het zelf ontdekken!
Rick's duik werd georganiseerd door Jack Ingle Technical Diving, jackingle.co.uk, met steun van Maltaqua en gevestigd in het centrum in St Paul's Bay, maltaqua.com
Verscheen in DIVER augustus 2016
