Je hoeft geen echte grotduiker te zijn om van de spectaculaire cenotes van het schiereiland Yucatan te genieten, hoewel een week doorbrengen met het verkennen van de grotten in goed gezelschap je wel de eetlust zou kunnen geven om dieper te duiken, zoals PENELOPE GRANYCOME ontdekt. Foto's door KATHY HUGHES
Lees ook: ‘Verkeerde plaats, verkeerde tijd’: duiker wiens hoofd in de kaken van de krokodil zat
Als je op zoek bent naar nieuw ontzag en verwondering tijdens het duiken, is er niet veel dat kan wedijveren met de cenotes van het Quintana Roo-gebied op het Mexicaanse schiereiland Yucatán, een van de geologisch rijkste gebieden op aarde.
Glijden door glinsterende haloclines terwijl lichtstralen door doorschijnend water stralen, en zweven boven en onder de spectaculaire geologie van de speleothermen is een transcendente ervaring en een inzicht in de wereld van de oude Maya's, die de cenotes zagen als heilige doorgangen naar de onderwereld .
Het woord is afgeleid van d'zonot, Maya voor “heilige bron” of “gat met water”, een dagelijkse bron van water om te drinken en voor de landbouw. Duiken in een volledige grot is alleen toegankelijk voor getrainde technische duikers op rebreathers of meerdere tanks, maar dat sluit recreatieduikers niet uit om aspecten van deze magische wereld te ervaren.
De grotervaring is binnen bepaalde parameters binnen handbereik, met de juiste mentaliteit, passende competentie en uiteraard professionele gidsen.
Mijn vriendin Kat en ik logeerden bij Underworld Tulum, gerund door de zeer ervaren Lanny en Claire Vogel. Het echtpaar biedt niet alleen onderdak aan enkele van de meest gerenommeerde grotduikers en -teams ter wereld, maar ook aan duikers zoals wij: Kat, een divemaster, en ik met iets minder dan 300 gelogde duiken.
De Vogels waren vóór onze aankomst onfeilbaar behulpzaam en beantwoordden alle vragen van mensen over uitrusting (we konden alles lenen wat we nodig hadden) tot de watertemperatuur (het hele jaar door een zeer comfortabele 25 ° C). Hun vriendelijkheid wordt weerspiegeld in hun prachtige reddingskatten en -honden, waarvan alle bezoekers weten dat ze na een lange vlucht het meest uitbundige welkom bieden.
Veiligheid elementen
Nadat we ons een dag hadden geïnstalleerd, werden we wakker voor een briefing met Lanny, verse koffie in de hand, over de topografie van de locaties waarmee we zouden beginnen, en de strikte veiligheidselementen.
Het is belangrijk om duidelijk te maken dat ons duiken geen formele cursus was (hoewel er uitgebreide training beschikbaar is), maar dat er een basisprotocol van protocollen moet worden nageleefd, of het nu in een diepere open cenote is of in een ondiepere grotpassage.
Naarmate de week verstreek, ontdekten we hoe deze principes, die aspecten omvatten als gasbeheer, duidelijke communicatie van doelen en risicobeheer, ons denken vormden over hoe we ze op al onze duiken konden toepassen.
Lanny legde uit dat het geen schande is om een duik om welke reden dan ook te beëindigen, noch schaamte om welke vraag dan ook te stellen, en we praatten over het boek van Gareth Lock. Onder druk, waarin groeps- en individuele psychologie wordt onderzocht in relatie tot het verminderen van menselijke fouten bij het duiken.
Als eerste was Cenote Ponderosa, ook wel bekend als Jardin del Eden, met dit alles in gedachten. Underworld Tulum specificeert niet meer dan drie duikers per gids of instructeur (maximale verhouding is 4:1 in Mexico) en met alleen onszelf en Lanny konden we echt ontspannen tijdens het duiken.
De eerste regel is om niet af te dwalen van je vrienden of de gouden grotlijn, omdat er geen prijzen (of genade) worden gegeven als je verliest of ervan afwijkt, ongeacht de aantrekkingskracht. Lanny had ons een kort overzicht van de markeringen gegeven, samen met signalen en fakkelprotocollen (meestal vooruit, langzame bewegingen) en we moesten hem volgen en de ommekeer aangeven nadat ons eerste derde deel van het gas was opgebruikt.
Alle grot- en grotduiken volgen de gasregel van derden en vóór de afdaling houdt het in dat u uw gasdraainummer moet uitspreken, evenals een controle op de kleppen op lekkage in het water, een controle van de primaire en back-uptoorts en de bevestiging dat de kleppen volledig open zijn.
We hadden ons nitrox-vulpercentage geverifieerd en alle tanks gelabeld bij het ophalen. Er kunnen aanzienlijke ritten zijn naar sommige locaties en hoewel er toiletten en mooie verfrissingsruimtes beschikbaar zijn, zijn compressoren dat niet!
Licht show
Het was een spectaculaire eerste duik. Lanny legde een lijn naar de eerste grotmarkering en we daalden af in de aanvankelijke duisternis door kristalhelder water, weg van het open zwembad. Terwijl we de rij volgden, dansten weidse lichtvergezichten over de rotsen om ons heen, een theatrale lichtshow.
Halverwege de duik wenkte de optische illusie van een glinsterende halocline en we zwommen er doorheen, rekening houdend met veranderingen in het drijfvermogen. De Griek halo betekent zout en cline gradiënt, dus zwemmen door of afdalen in de mix vereist een contra-intuïtieve uitstoot van lucht voordat vers, minder dicht water wordt toegevoegd.
Eenmaal terug in het ondiepe water van het open zwembad hadden we nog genoeg lucht over om te genieten van de vissen en het bemoste groen van de onderwatertuin. Kat identificeerde Jack Dempsey, sailfin molly en grote tetra-soorten.
Na een mooie lunch, inbegrepen als onderdeel van de dag, ging het verder naar de cenote van de Taj Mahal, een grotduik in een min of meer voortdurende duisternis. Dit soort duiken zijn nog steeds grotduiken in plaats van grotduiken, omdat ze binnen 60 meter van ondiep open water blijven.
Bij geen van de duiken waren er krappe plekken en Lanny had ons comfortniveau en drijfvermogen gecontroleerd, met wat feedback over onze kikkertrappen en duikstijl. Hij heeft onze diepgewortelde gewoonten en patronen vanaf het begin in de gaten gehouden en deze, zo verzekerde hij ons, zouden worden uitgewist als we verdere training zouden volgen!
Tajma Ha, zoals het ook wel bekend staat, was fascinerend. ‘Nu snap ik het…’ dacht ik. Niets voelde claustrofobisch, maar eerder uitgestrekt en diep rustgevend. De route had een behoorlijk wipprofiel, dus er was een uitstekend drijfvermogen nodig om te voorkomen dat de kwetsbare formaties of zichzelf beschadigd raakten.
Kat maakte een prachtige foto van het deel dat bekend staat als de Suikerpot, een ladder die zich uitstrekt alsof hij naar de hemel reikt.
Bull haaien
De volgende dag namen we ons mee naar de zee bij Playa del Carmen, verderop langs de kust, om stierhaaien te zien. Gelukkig stond er niet al te sterke stroming toen we vanaf een boeilijn afdaalden naar ongeveer 28 meter. In de kalmte van de blauwe zandbodem genoten we van het kijken naar de haaien die majestueus voorbij gleden, en daarna van een tweede duik, deze keer zachtjes over een rif drijvend.
Onze gids voor de volgende dag was Pete, en tijdens de koffie praatten we over waar we heen moesten. De keuzes zijn overvloedig, omdat er zoveel cenotes en grottensystemen verspreid over Quintana Roo zijn. Ze werden voornamelijk boven de grondwaterspiegel gevormd in een proces dat karstificatie wordt genoemd: het oplossen, instorten en herkristalliseren van kalksteen.
In wezen werden ze gevormd door verzuurd regenwater (door de opname van koolstofdioxide) en door afgebroken organisch materiaal. De grotten liepen onder water toen de ijskappen ongeveer 20,000 jaar geleden smolten vanaf de piek van de laatste ijstijd.
Bij het mengen met zout water treedt de grootste oplossing op. Net boven haloclijnen zijn de grotten breder, omdat de erosie groter is.
We kozen voor Angelita – Little Angel – een open cenote waarbij de grot volledig in zichzelf is ingestort. Het opvallende kenmerk van Angelita is een wolk van waterstofsulfide op een diepte van ongeveer 30 meter, met takken die opdoemen en de indruk wekken van een betoverd bos.
Pete legde uit hoe de ontbindende materie die een haloclijn kruiste een zwavelwolk creëerde. Toen we afdaalden tot net boven deze wolk drong het tot me door dat dit de plek was waar mijn vriend Rob Franklin, een directeur fotografie en grotduiker, een whiskyreclame maakte van een visser die op de zwavelrivier ‘zeilde’, zoals ik beschreef in een vorige artikel.
Het was geweldig om hetzelfde “decor” met eigen ogen te zien, en terwijl we naar boven gingen, genoten we van de aanblik van een enorme stalactiet aan de ene kant.
Bij de Carwash
Cenote Carwash (Aktun Ha) was letterlijk ooit een plek voor het schoonmaken van lokale taxi's (voordat duikers kwamen opdagen) en was een van de mooiste cenotes – een lelievijver met een overvloed aan vis in kristalhelder water. Een heen-en-terug-duik bracht ons over een omgevallen boom naar een grot vol fossielen en zelfs kleine botten, met Maya-potten aan de ene kant op de terugweg.
Met nog maar twee duikdagen te gaan, werden we verder getrakteerd op nog eens vijf uitstekende duiken. Dreamgate, een prachtige gezonken cenote, verscheen na een lange weg de jungle in te hebben gevolgd.
Steile trappen (waarvoor het gebruik van een lier nodig was om de meerdere tanks te vervoeren) boden toegang, en toen we eenmaal voorzichtig naar het koele open zwembad waren gegaan, genoten we van twee grotachtige duiken met elk één tank – een rondduik en een daar- en terug – vol met stalactieten en stalagmieten.
Omdat dit slechts 6 meter was, waren dit ontspannende duiken, maar Lanny had ons aangemoedigd om er een gewoonte van te maken om het luchtverbruik aan de oppervlakte te berekenen voor een betere algemene duikplanning en het bijhouden van verbeteringen.
Na de lunch vonden we een nieuwe vriend in Panchito, een Moreletii-soort middelgrote krokodil wiens thuis het brakke water van Casa Cenote is. Omdat dit zo dicht bij de zee ligt, is dit een van de weinige cenotes waar je een milde stroming kunt voelen en aan de overkant van de weg het golvende effect in de zee kunt observeren waar het zoute en zoete water samenkomen.
Dit was een veelheid aan duiken in één, met dikke mangrovewortels en een kleine grot waar je doorheen kon zwemmen. We zagen een interessante soortenmengeling vanwege het brakke water, met zoetwatersoorten zoals cichliden naast zeebrasem en tarpoen.
Plus de onvergetelijke ervaring om Panchito boven ons over het oppervlak te zien zwemmen en naar buiten te zien stappen, zijn kleine pootjes omhoog klauterend en zijn staart uiteindelijk uit het water verdwijnend.
Worm in El Pit
Onze laatste duikdag, met Shannon als onze gids, bracht ons eerst naar El Pit, een open cenote met een gedeeltelijke overhang en een spectaculaire afdaling richting een halocline en, vergelijkbaar met Angelita, een waterstofsulfidewolk op 30 meter hoogte.
Langzaam verkenden we de zijkanten van de grot, waarbij Kat en Shannon op diepte een kleine witte worm zagen, en gingen toen omhoog en bevonden ons onder de spelonkachtige overhang met zijn stalactieten.
Onze laatste duik was bij Sistema Dos Ojos (Two Eyes Cenote), een kleiner grottenstelsel dat in 2012 in verband bleek te staan met Sac Actun, waardoor het Sistema Sac Actun het grootste ondergelopen grottenstelsel op aarde is. De twee ogen verwijzen naar twee cenotes naast elkaar, en we hadden de optie voor de Bat Cave- of Barbie Line-route, of beide.
Omdat we het gevoel hadden dat we nog maar één duik wilden maken, kozen we voor de zuilen en lichteffecten van laatstgenoemde en zeker, ja, daar zat de arme Barbie in de kaken van een krokodil op het keerpunt.
Opgewonden kwamen we verrijkt uit onze week vol diverse nieuwe bezienswaardigheden en sensaties, met een verlangen om terug te keren en een nieuw begrip van degenen die trainen om diep in het hart van de onderwereld te duiken.
Onderwereld Tulum
Underworld Tulum is een speciaal gebouwde faciliteit waarmee recreatieve duikers zowel de grotten van de Riviera Maya als het zeeleven van het op een na grootste koraalrif ter wereld kunnen verkennen. Voor technische duikers en grotduikers biedt het DPV's, rebreathers en een breed scala aan geschikte locaties.
Het is geschikt voor duikers van beginnend duikers tot duikers die verdere kwalificaties zoeken in gevorderd grot-, trimix- of rebreatherduiken, en biedt TDI/SDI-, BSAC-, IANTD-, RAID- en PADI-cursussen.
Voor begeleide grotduiken is voor elke drie duikers een grotgekwalificeerde gids nodig, en volledige begeleiding, inclusief nitrox, lunch en uitrusting, kost US $ 200 per dag. Goed uitgeruste appartementen, speciaal gebouwd voor duikers, kosten $ 90 per nacht.
Er zijn op maat gemaakte duikpakketten beschikbaar voor individuen, groepen en clubs. Een zevendaags duik- en accommodatiepakket met vijf dagen duiken in grotten en sinkholes kost bijvoorbeeld $ 1,315 (twee delen).
Underwater Tulum biedt Divernet-lezers ook 10% korting op elk pakket dat in april of mei 2023 is geboekt (stel dat je het hier leest). Kijk voor meer informatie over alle mogelijkheden op de Onderwereld Tulum site.
PADI Master Scuba Diver Penelope Granycome is een professionele actrice die in 2008 in Oahu heeft leren duiken. Duiken heeft haar over de hele wereld gebracht, maar ze houdt ook van duiken aan de kust en in het binnenland van Groot-Brittannië. Ze schrijft over zowel duiken als welzijn.
Ook op Divernet: Wees de kampioen! Cenotes En Grotten, Cenotes-formaties, Op De Weg In Yucatán, Duikers claimen 's werelds grootste grottenstelsel in Mexico
