JORDAN DUIKER
Aqaba, de enige kuststad van Jordanië, blijft zijn claim als onderwaterspeeltuin voor metaalminnende duikers waarmaken. Terwijl andere ambitieuze kunstriflocaties jaloers toekijken, geniet SAEED RASHID van previewduiken en het fotograferen van een twintigtal attracties
Lees ook: Hurghada schrapt militaire voertuigen om duikers af te leiden
De nieuwste toevoeging aan Aqaba’s metaalcollectie voor duikers – een Lockheed TriStar-passagiersvliegtuig.
Inzet, links: Het staartgedeelte. Inzet rechts: De TriStar op weg naar de bodem.
Jordaan vat de koe bij de horens en de wereld laten weten dat het de topbestemming wil zijn als het gaat om wrakduiken en kunstmatige riffen.
De meningen zijn verdeeld, maar of je ze nu liefhebt of haat, we hebben onze afvalstromen al jaren als kunstmatige riffen tot zinken gebracht.
Veel landen hebben een geschiedenis van het gebruik van buiten gebruik gestelde militaire schepen voor dit doel, van het grootste vliegdekschip, de USS Oriskany, dat voor de kust van Pensacola, Florida tot zinken is gebracht, tot onze eigen HMS Scylla, die in 2004 in Devon tot zinken werd gebracht.
Ze zijn snel uitgegroeid tot toeristische hotspots voor duikliefhebbers, die de broodnodige inkomsten genereren voor de industrie en de lokale omgeving.
Ik was heel blij met de uitnodiging van de Aqaba Special Economic Zone Authority (ASEZA) om getuige te zijn van het zinken van de nieuwste toevoeging aan Aqaba's onderwatercuriosa: een Lockheed TriStar-passagiersvliegtuig.
Het programma van het land om kunstmatige riffen aan te leggen in zijn deel van de noordelijke Rode Zee begon in de jaren tachtig toen de koning van Jordanië, zelf een fervent duiker, opdracht gaf een verlaten vrachtschip, de Cedar Pride, vlak bij het strand tot zinken te brengen.
Dit werd snel gevolgd door een Amerikaans M42 Duster luchtafweergeschut, dat de naam “de Tank” kreeg. Deze twee wrakken, gelegen in zeer ondiep water, werden iconen van het duiken in Akaba.
Ze werden begin jaren 2000 gevolgd door de Taiyong (een transportschip) en de Al Shorouk (een veerboot). Beide vestigden zich echter buiten de recreatieve duikdieptes van ongeveer 60 meter, waardoor technische duiken ongeschikt werden voor de massa.
Een paar jaar geleden heeft Aqaba, met veel tamtam en feest, zijn programma nieuw leven ingeblazen door zijn eerste vliegtuig, een C-130 Hercules militair transportschip, tot zinken te brengen.
Hierna was het duidelijk dat de autoriteit meer door de mens gemaakte geneugten wilde afschaffen en de plaats van Jordan op de kaart als speeltuin voor duikers en onderwaterfotografen veilig wilde stellen.
Twee jaar verder, en ik zit op een boot en kijk hoe de lucht langzaam uit het drijfvermogen ontsnapt tassen naast de romp van de Tri-Star.
Het is verbazingwekkend hoe lang het duurt om een vliegtuig tot zinken te brengen, en na wat een eeuwigheid leek, waren de laatste momenten van de machine boven het oppervlak voorbij en gleed hij zo snel weg dat velen van ons, waarnemers, het bijna misten.
Deze Tri-Star was een niet-Jordaans commercieel vliegtuig dat al enkele jaren buiten dienst was en geparkeerd stond op King Hussein International Airport.
Technische teams van ASEZA hadden meer dan zeven locaties langs de kust onderzocht voor het voorgestelde zinken, en hadden op alle locaties gedetailleerd onderzoek gedaan.
Uiteindelijk had het land ermee ingestemd het tot zinken te brengen nabij een oude fosfaathaven, net ten zuiden van het Power Station-rif. Het was de bedoeling dat we over een paar dagen naar deze site zouden terugkeren, maar gelukkig hadden we in de tussentijd nog een nieuwe site om ons te vermaken.
Een paar weken voordat we aankwamen, en volledig onder de radar, had ASEZA 19 militaire voertuigen tot zinken gebracht.
Dit zou weer een nieuwe attractie worden, en onderdeel van een groeiend “Onderwater Militair Museum”.
Het museum zat in gevechtsformatie op de zeebodem tussen 14 en 30 meter en bestond uit gevechtstanks, veldartillerie, gepantserde ondersteuningsvoertuigen en zelfs twee aanvalshelikopters.
Hoewel ik heb gedoken Toen Aqaba's andere militaire voertuig de Tank vele malen vernielde, was dit echt iets nieuws.
We kregen speciale toestemming om hier te duiken voordat deze plek officieel werd geopend, en zelfs onze bootkapitein en de gidsen waren er nog nooit geweest, dus we waren een van de eersten die het gezonken militaire museum zagen.
Het zicht was minder goed dan het had kunnen zijn, maar het duurde niet lang voordat ik een enorme geweerloop uit de zeebodem zag steken.
Voor mij, een kind uit de jaren tachtig dat geobsedeerd was door alles wat met het leger te maken had, leek het precies op de iconische Britse Chieftain-tank op het slagveld. Door subtiele verschillen gingen anderen echter aan mijn identiteit twijfelen.
Uiteindelijk kwamen we, met veel overleg en de hulp van een paar nerds op het gebied van militaire voertuigen, tot de conclusie dat de tanks in feite Jordaanse Khalids waren, gemodificeerde Chieftains die oorspronkelijk voor Iran waren ontworpen en gebouwd.
Net als een vliegtuig zijn tanks en helikopters onder water een ongewoon gezicht, dus het leek heel vreemd om er omheen te zwemmen. Ze zijn zo ver van elkaar geplaatst dat je er maar een paar tegelijk kunt zien.
Ik besloot mijn tocht aan de ondiepere voorkant van de formatie te beginnen, waar ze de kleinere pantserwagens zoals de Ferret hadden geplaatst, gevolgd door de moderner ogende FV 104 Samaritan.
De meeste deuren en luiken zijn open gelaten, maar het is niet echt mogelijk deze binnen te dringen, afgezien van de Medical Samaritan, die grote deuren aan de achterkant heeft om het in- en uitladen van patiënten te vergemakkelijken.
Een deel van de hulpapparatuur was op zijn plaats gebleven, waaronder schakelaars, draaiknoppen, opklapbare patiëntenbedden en zelfs het achterdeurtoilet, wat grappig was om te zien. Hopelijk overleeft het de onvermijdelijke Instagram-foto's van duikers die een kerkbank nemen!
Achter deze voertuigen bevonden zich de grote gevechtstanks waarop we oorspronkelijk waren afgedaald, die naar een Zuid-Afrikaanse Ratel leidden met zijn ongebruikelijke maar kenmerkende hoekige voorkant.
De koepel en het kanon waren verwijderd, waardoor het gemakkelijk werd om naar binnen te kijken naar het troepentransportgebied.
Een Chieftain Armoured Repair & Recovery Vehicle of ARV met zijn bulldozerneus stond in strakke formatie naast de Ratel. Terwijl je rondsnuffelt en in alle hoeken en gaten kijkt, komt er nog iets anders in zicht: een paar grote M155 203 mm veldkanonnen.
De hoogtepunten voor mij zijn twee Bell AH-1 Cobra-helikopters uit het Vietnam-tijdperk, die er zelfs onder bijna 30 meter water nog steeds dreigend uitzien. Ik had er eeuwenlang omheen kunnen kijken, maar omdat ze zich op het diepste punt bevinden, stond de tijd niet aan mijn kant.
Met zoveel tentoonstellingen is deze plek enorm, en je zou gemakkelijk meerdere duiken kunnen maken om te verkennen. We hebben hier drie keer gedoken, maar er was nog veel meer te zien.
Eindelijk kwam de dag toen we met de Tri-Star gingen duiken. We meerden af boven de top en het was gemakkelijk om de helderwitte romp onder ons te zien.
Het vliegtuig was perfect tot stilstand gekomen op een helling op de beoogde diepte tussen 15 en 28 meter, op een locatie op ongeveer 15 minuten varen van het museum.
Het was vreemd om als een van de eersten met het vliegtuig te duiken, en zelfs een beetje griezelig. Veel componenten waren verwijderd om het veilig te maken om te zinken, maar de cockpit, inclusief alle meters, wijzerplaten en stoelen van de piloten, is intact en ziet er in alle opzichten uit alsof ze het vliegtuig net hebben geland.
Toen we in de romp naar de hoofdpassagierscabine gingen, was de middelste rij stoelen verwijderd, maar al het andere was gebleven, inclusief bovenkastjes, buitenste stoelen en zelfs het oude tv-projectiesysteem.
Terwijl je daar zweefde en naar deze lege ruimte keek, kon je bijna de film aan boord horen spelen, en mensen die de stewardessen riepen om hun favoriete drankje.
Ik kreeg er zelfs kippenvel van toen ik keek naar wat leek op een lang verloren vliegtuig dat zojuist onder de oceaan was ontdekt.
Een groot deel van de kombuis van de bemanning was ook intact; het enige wat ontbrak waren de trolleys waaruit het eten tijdens de vlucht werd geserveerd. Achter de kombuis bevond zich de rij passagierstoiletten, die er griezelig verlaten uitzagen.
Op een paar punten zijn gaten in de vloer gemaakt om toegang tot de ruimen mogelijk te maken, maar in tegenstelling tot scheepsruimen zijn dit krappe, lege ruimtes die – althans tot nu toe – niet echt interessant zijn.
Buiten was het vrijwel hetzelfde, afgezien van alle ramen en motoren, maar het vliegtuig, of moet ik nu zeggen wrak, zag er glanzend en helder uit. Het leek echt in staat om te worden schoongemaakt en weer in gebruik te worden genomen, maar ik ben er zeker van dat na een paar jaar onder water dat zal veranderen, en dat vissen en koraal dit door de mens gemaakte rif zullen koloniseren.
Als je vergelijkt de Tri-Star met de kleinere Hercules, je krijgt een idee van wat het gaat worden. Een groot deel van het oppervlak van de Hercules is gecorrodeerd en bedekt met algen.
Blootgesteld aan zachte stromingen zijn grote, felgekleurde zachte koralen aan de onderkant van de vleugels gaan groeien.
Deze zien er spectaculair uit en ontbreken in naburige harde koraalriffen. Ik kan niet wachten om te zien hoe deze door de jaren heen volwassen worden en welk nieuw leven ze aantrekken.
Voordat ze opengesteld worden voor het publiek moeten beide terreinen nog opgeruimd worden. Ze hebben nog steeds kabels, lift-tassen en een aantal voorwerpen die gevaarlijk kunnen zijn en die op de locaties rondslingeren, maar zodra ze klaar zijn, zie ik mensen massaal naar deze nieuwe en ongewone attracties stromen. Ik weet dat ik binnenkort terug zal zijn naar de onderwaterspeeltuin van deze duiker.
FEITBESTAND
HOE ER> easyJet vliegt nu van november tot maart twee keer per week rechtstreeks naar Akaba. Saeed vloog met Turkish Airlines via Istanbul. Visa zijn gratis voor Britse paspoorthouders.
DUIKEN & ACCOMMODATIE> Saeed heeft tijdens zijn verblijf met drie centra gedoken en zegt dat ze allemaal “geweldige faciliteiten en uitstekende lokale kennis” boden. Ze waren Zeewacht, c-guard.net; Zeewind, seabreezeaqaba.com en diverse duikers, diverse-divers.com
WANNEER TE GAAN> Het hele jaar door, maar de beste tijden zijn de lente en de herfst, wanneer de zeetemperatuur tussen de 25 en 27 graden ligt en de lucht rond de 30 graden. In de zomer kan de luchttemperatuur oplopen tot boven de 40°. Van half december tot eind januari kan het winderig en regenachtig zijn.
GELD> Jordaanse dinar.
PRIJZEN> easyJet-retourvluchten £ 200, Turkse £ 400. Dive Worldwide biedt een negendaagse reis aan vanaf £ 1295, inclusief retourvluchten vanuit Groot-Brittannië, transfers, zeven overnachtingen en een pakket van 10 duiken, diveworldwide.com
BEZOEKER Informatie> aqaba.jo, bezoekjordan.com
Klik hier om “HERCULES ONTKETEN” te lezen
– het zinken van de Hercules C-130 van de Royal Jordanian Air Force.
