Het had een tijdje geduurd voordat hij weer aan grote duiktrips begon na de pandemie, maar JOHN LIDDIARD keerde onlangs terug uit Raja Ampat in Indonesië, waar een recept van drie duiken per dag het ultieme herstellende middel bleek te zijn.
Het is lang geleden dat ik lang genoeg in een resort heb verbleven om zoveel duiken te maken voordat ik verder ging. Met Covid is het zelfs lang geleden dat ik op een duiktrip ben geweest, en zelfs nog langer sinds ik 39 duiken op één locatie heb verbleven.
Dertien duikdagen met elk drie duiken. Allemaal goede duiken van een uur en sommige een stuk langer. Wat houd ik van een digitale camera met een Gigabyte geheugenkaart.
U hoeft niet langer de laatste van 36 dia's van een film te hamsteren voor het geval we na 80 minuten duiken iets bijzonders tegenkomen. Geen hectische jacht meer door een klein kaartje op zoek naar afbeeldingen om 60 minuten na een duik te verwijderen als we de flamboyante inktvis vinden.
Zolang ik eraan denk om de batterijen elke avond te vervangen en op te laden, heeft mijn camera altijd ruimte voor nog een foto.
Negenendertig duiken, één resort, sommige locaties meerdere keren herhaald. Wordt het ooit saai? Niet in Raja Ampat. Dan moet ik enkele duizenden foto's doorzoeken, de mislukkingen weggooien en de onbewerkte bestanden verwerken voor de successen. Dat gaat vervelen. Wat haat ik een digitale camera met een grote geheugenkaart.
Jamie Dodgers
Ik ben gestationeerd in het Waiwo Dive Resort, waar duiken wordt beheerd door Duik in Raja Ampat. Waiwo ligt op Waigeo Island, ten noorden van de Dampier Strait, het grootste van de eilanden in Raja Ampat en handig voor de veerboottransfer vanuit Sorong.
Inclusief land en zee beslaat Raja Ampat ongeveer 27,000 vierkante kilometer, waarvan een groot deel vol duikbare riffen is. Om dat in context te plaatsen: Raja Ampat bestrijkt ongeveer vier keer de oppervlakte van Wales. Als elke heuvel in Wales een duikstek zou zijn... of raak ik in de war met een gevolg van de opwarming van de aarde?
Op sommige dagen zijn er twee duiken in de ochtend, terug voor de lunch en dan een enkele duik in de middag. Andere dagen blijven we op de boot met een picknicklunch, waardoor we wat verder weg kunnen gaan.
Hoe dan ook, we nestelen ons in een patroon. Begin de dag op een van de diepere, energieke en grote locaties. Vers fruit en Jammie Dodgers tussen de duiken door. Middenduik meer variabel. Soms groot, soms modderig, soms tijdelijk. Lunchen of picknicken. De laatste duik is meestal een macrolocatie, maar soms ook een steiger of rif.
Maar het indelen van duikplekken is geen absoluut gegeven. Tussen het genieten van het grote landschap, koralen, gorgonen en scholen vissen, zijn er tal van naaktslakken, garnalen, krabben en af en toe een dwergzeepaardje.
Tussen het zoeken naar naaktslakken en beestjes door in de modder, vraagt een school sergeant-majoors om een groter overzicht. Wat ben ik dol op wet swap-lenzen, waarbij ik in een opwelling kan schakelen tussen groothoek, zoom en macro.
Sweetlips-territorium
Bij bijna elke eerste duik en bij een behoorlijk aantal tweede duiken zijn hordes sweetlips betrokken. Sweetlips zijn geen kieskeurige vissen. Grotere groepen van tientallen of honderden sweetlips bevatten regelmatig verschillende soorten die met elkaar vermengd zijn rond een koraalkop of onder een steiger. Dan zijn er de paren en eenlingen, schuilend onder een afdak, of bij een schoonmaakstation terwijl lipvissen in en uit hun kieuwen en mond fladderen.
Raja Ampat is “De Vier Koninkrijken”, één voor elk van de vier grote eilanden. Als niemand zich druk maakte over de grootte van het eiland, zou het “De ongeveer 1,500 koninkrijken” kunnen worden genoemd. Door een soortgelijke verkleining zou Raja Ampat ook “De Zee van Duizend Zoete Lippen” kunnen worden genoemd, en dat zouden precies degenen zijn die ik heb gezien en gefotografeerd.
Ik word nooit moe van sweetlips. Met een verscheidenheid aan gestreepte en gevlekte patronen in levendige kleuren zijn het zulke gewaagde fotogenieke onderwerpen, als groepen in een groothoekscène, afzonderlijk of schoongemaakt met een gewone lens en een beetje zoom. Wat ben ik dol op wet swap-lenzen.
Of misschien wordt mijn fotoduikplanning extreem lui. In het verleden ondervroeg ik duikgidsen de avond ervoor, zette een lens op voor de dag en besteedde alleen aandacht aan onderwerpen die met die lens uitgerust waren. Nu neem ik gewoon reservelenzen mee op de duik en maak ik het gaandeweg goed.
Het zijn niet alleen Sweetlips. Veel locaties, waaronder de beroemde Kap Kiri, hebben ook grote scholen trevally, snapper en barracuda. Zwartpunt- en witpunthaaien varen regelmatig voorbij, maar altijd net iets te ver weg en net iets te schichtig om binnen fotografisch bereik te komen.
Dit geldt niet voor de tapijthaaien met kwastjes, of wobbegongs zoals ze in de volksmond bekend staan. Ze dutten gewoon tussen de koralen, meestal ergens met een beetje schaduw, maar vaak ploften ze gewoon over het rif.
Manta aquabatiek
De grootste vissen van allemaal zijn de mantaroggen die we bij Manta Slope zien. Dit is een meer gereglementeerde locatie, waar duikers langs de helling onder een manta-schoonmaakstation staan opgesteld. Op andere duikplekken en dagen zitten we meestal met vier tot zes personen op de kleine of grote boot, afhankelijk van waar we heen gaan. Voor deze duik zijn we met twaalf man en vier gidsen op de grote boot.
Hoewel veel duikers graag als eerste het water in willen, heb ik een rustig woordje met onze gids en neem ik de tijd om me aan te kleden om als laatste naar binnen te gaan. Tegen de tijd dat we aan het einde van de rij op de zeebodem zijn, cirkelt er al een groep van drie manta's over het schoonmaakstation.
Het is een onvergetelijke ervaring om daar gewoon te zitten en hun moeiteloze aquabatiek te bewonderen. Maar het is geen fotografische ervaring. Zelfs als het zicht onder water perfect was geweest, is onze rij duikers iets te ver weg. Langzaam verbruiken de andere duikers hun lucht of nitrox totdat alleen de laatste paar van ons over zijn.
Onze gids brengt ons nu dichter bij de actie. De manta's zetten hun dans voort. Ik ga geen wedstrijden winnen, maar ik kan nu zo dichtbij komen dat foto's bijna werken.
Tegen de tijd dat we weer op de boot zijn, zijn alle Jammie Dodgers opgepakt. Helaas heeft elk grootmeesterplan zijn nadelen.
Twee duiken later en terug in de oogverblindend witte camerakamer van het duikcentrum, duurt het langer dan normaal om mijn batterijen op te laden. Het teken van een drukke dag. Een schone witte camerakamer die goed verlicht is, is een leuke bijkomstigheid. Zoveel camerakamers zijn donker hout en smerig.
Een groot aanbod aan universeel aanpasbare stopcontacten is tegenwoordig bijna vanzelfsprekend. Zo erg zelfs dat ik uiteindelijk de neiging had om adapters en verlengblokken thuis te laten.
De camerazorg van de gidsen en de bemanning is onberispelijk. Aan het einde van elke duik worden de camera's eerst opgetild, uit de buurt van de boot en de ladder gehouden met de lenzen naar buiten gericht, en vervolgens in een speciale mand in de cabine geplaatst, ver weg van duikers en accidentele schade.
Friwen-eiland
Mijn favoriete visduik is het opgooien van een munt tussen Sawan Darek en Kap Kiri, beide locaties herhalen we meerdere keren in verschillende variaties als een eerste, tweede of derde duik, en beide locaties leveren altijd resultaat op. Kap Kiri is een heen- en terugreis langs een verzonken schiereiland, wanneer de stroming het toelaat, durf je naar het ondiepe water boven het rif, waar de scholen vis het dichtst zijn.
Sawan Darek heeft meer variatie in routes. Wat de variatie ook is, het begint steevast in dieper water met scholen sweetlips en snapper, en eindigt dan bij de steiger met nog meer scholen vis tussen de steigerpoten. Daartussenin bevinden zich meestal een of twee schildpadden, enorme scholen makreel en snapper in het ondiepe water, willekeurige naaktslakken voor liefhebbers van beesten en de permanente voorziening van een reuzenschelp en sculpturen voor de wederopbouw van riffen om de gaten op te vullen.
Een onverwachte bonus is een Pontoh’s pygmee-zeepaardje – de geel tot oranje, onkruidachtige variëteit die voorkomt op hydroids.
Als het op macro aankomt, is het moeilijker om één enkele uitstekende site te kiezen. Vrijwel elke duik heeft zeesterren en zeekomkommers die de moeite waard zijn om te zoeken naar keizersgarnalen. In de zeldzame gevallen dat er niets direct voor de hand liggend is om te fotograferen, levert turen onder een paar zeesterren of zeekomkommers meestal resultaat op.
Friwen-eiland wordt een regelmatig succes verspreid over verschillende locaties. Aan het einde van Friwen zien we de klassieke Bargibant-pygmee-zeepaardjes, de mauvekleurige variant vermomd als een takje van de gorgonen waarop ze zich graag verstoppen.
Op een puinzeebodem dichter bij het uiteinde van het eiland Friwen krijgen we slakken en krabben. De zeebodem krijgt hier duidelijk een sterke stroming bij andere getijdentoestanden, dus het leefgebied bestaat uit een aantal zachte koralen, zeepennen, sponzen en veersterren.
Tussen het puin en de sponzen worden zachte koraalkrabben, orang-oetankrabben en diverse decorateurspinkrabben aangetroffen, terwijl in de veersterren kleine kreeften verborgen zijn.
De noordkant van het eiland heeft een ondersneden muur in de bovenste meters, waardoor er nog een variatie aan leefgebied ontstaat waar we door onze doorgaans langere veiligheidsstop kunnen waaien.
Sapoken modder
Onze beste muck-site is Sapoken, een zandhelling vernoemd naar het nabijgelegen dorp. Het is een voldoende lange helling om op de duiklocatiekaart te worden verdeeld tussen Sapoken 1 en Sapoken 2. Een laatste duik hier maakt de dag goed voor een stel dat na hun liveaboard-reis een paar dagen bij ons was geweest.
Na een week op een liveaboard waren dwergzeepaardjes en flamboyante inktvissen de twee beestjes die nog steeds ontbraken op hun bucketlist.
Duik 2 bij Friwen had net het dwergzeepaardje aangevinkt, en duik 3 bij Sapoken 1 is een lange en succesvolle jacht op een flamboyante inktvis. We wisten dat ze aanwezig waren door een waarneming eerder deze week en door trossen eieren.
De tijd die aan de jacht werd besteed, was geen verspilde tijd. Dit is een betrouwbare plek voor veel garnalen, spinkrabben en zelfs wat meer gewone zeepaardjes. De moeder van alle anemonen zorgt voor porseleinen krabben en een republikeinse garde van werkelijk gemene mensenetende Nemo's.
Er komen regelmatig nieuwe gezichten op de boot, afkomstig van duikers die voor en na een liveaboard-trip een paar dagen aan wal in Waiwo verblijven. We krijgen zelfs enkele duikers die direct online een “liveaboard” hebben geboekt, één blik op de boot hebben geworpen en van boord zijn gesprongen. Dat is voor mij een goede reden om via een hoogwaardige touroperator zoals bijvoorbeeld te boeken Duik wereldwijd, die het geheel beheert.
Kijkend naar de wandkaart bij het duikcentrum zijn de genoemde duikplekken slechts een klein voorbeeld van de mogelijkheden langs de kustlijn en riffen. Onze duikgidsen geven uiting aan de wens om nieuwe locaties te verkennen en te identificeren, hoewel ze daar zelden de kans voor krijgen. Bij gasten houden ze zich over het algemeen aan de bekende locaties. Er zijn meer dan genoeg gevestigde sites om de meeste bezoekers afwisseling te bieden.
Het is iets dat ik zelf heb geleerd door clubduiken te leiden en daarna als duikgids te werken. Je leidt een duiker die je niet kent niet naar een plek die je niet kent, met diepte, stroming en wat je kunt zien die je niet kent.
Van de kaart
Nu we dat allemaal hebben gekwalificeerd, kunnen we, met voldoende tijd op locatie, een aantal duiken uitproberen die niet op de kaart staan aangegeven. Sites die slechts gedeeltelijk bekend zijn, of voortduren vanaf de gebruikelijke randen van een bekende site. Soms is het meer van hetzelfde. Soms is het net om de hoek en wordt alles compleet anders. Zo waagden we ons bij Friwen af van de gebruikelijke uitgangspunten.
Soms is het een beetje triest. Als u Kabui Bay betreedt, zijn er kleine resorts die zijn gesloten als gevolg van Covid. Sommige worden onderhouden of zijn huizen geworden voor de lokale bevolking, andere raken in verval, inclusief hun steigers. Duikplekken die hun lokale plek zouden zijn geweest, worden onze critter-jachten.
De meeste van onze duiken vinden plaats ten zuiden of westen van Waiwo. Deels omdat daar de meeste duikplekken zijn, deels omdat na zware regenval het zicht naar het oosten langer duurt om te herstellen. Naarmate het zicht verbetert, leveren een paar uitstapjes naar het oosten iets anders op.
Het wrak van een illegale vissersboot werd op 30 meter vlak bij het rif tot zinken gebracht. Het is een houten romp en alle nuttige onderdelen zoals de motor en dekuitrusting zijn gestript en nu ongetwijfeld op een Indonesische boot geïnstalleerd. Aan het achterschip zitten de propeller en het roer nog op hun plaats. Zoals elk wrak op het zand met een beetje stroming is het een vismagneet geworden.
Ook in het oosten staan twee ‘vuurtorens’. Ik zet dat tussen aanhalingstekens omdat dit niet de granieten torens zijn die je in Groot-Brittannië zou verwachten, meer bakens gebouwd van stalen buizen. De ene bevindt zich bovenop een geïsoleerd rif en de andere op de punt van een eiland. De echte duiken op beide zijn eigenlijk het omringende rif, waarbij de poten van de vuurtoren een curiosum zijn aan het einde van onze veiligheidsstops.
Gelei verrassing
We krijgen ook de verrassende ontmoetingen. Opstijgend vanaf het offshore-rif bij Lao Lao glijdt een grote, doorschijnende kwal voorbij met daarin een school kleine vissen. Een onderwerp dat zowel intrigerend is als om op te letten. Ik weet niet genoeg over de lokale kwallen om te weten hoe gevaarlijk deze zijn. Ik houd een veilige afstand en zorg ervoor dat ik er niet achter oversteek. Het had op elke plek kunnen gebeuren.
Zoals Steve, onze gewaardeerde redacteur, opmerkte: “Ik denk niet dat we ooit genoeg kunnen hebben van Raja Ampat, toch?”. Ik kan het er gelukkig mee eens zijn. Negenendertig duiken, en er is niet één duik waar ik naar terugkijk en zeg: “Ik had er geen moeite voor moeten doen”. Duik in Raja Ampat leverde een succespercentage van 100% op.
FEITBESTAND
BEREIKBAARHEID: John Liddiard vloog met Emirates via Dubai naar Jakarta en vervolgens met Batik Air naar Sorong. De transfer naar Waigeo duurt vervolgens ongeveer twee uur met de veerboot. Reizen vanuit Groot-Brittannië werden geboekt via Dive Worldwide.
VALUTA: Indonesische roepia (100,000 roepia is ongeveer £ 6). Het is gemakkelijk om de komma uit het oog te verliezen.
DUIKEN & ACCOMMODATIE: Het duiken vond plaats in het Waiwo Dive Resort Duik in Raja Ampat. Het goed verborgen resort in jungle-stijl heeft twee villa's aan het water met meer plannen, zes kamers met zeezicht en zes kamers met een tuinterras, allemaal voorzien van airconditioning.
BOEKINGEN: Duik wereldwijd kan een reis van 13 dagen / 12 nachten regelen, inclusief internationale en binnenlandse retourvluchten, met één overnachting in Jakarta en een andere in Sorong, plus alle transfers. Gasten krijgen negen dagen/acht nachten in een tuinkamer op volpension en maximaal drie duiken per dag. De prijs is £ 3,045 pp (twee personen).
Fotografie door John Liddiard
John Liddiard begon in 1978 met duiken bij de BSAC van de Universiteit van Bristol terwijl hij natuurkunde studeerde. Hij werd instructeur en naarmate zijn interesse in onderwaterfotografie zich ontwikkelde, werd hij in 1998 fulltime duikfotojournalist. Duiker tijdschrift, werd hij bekend als auteur van het populaire en langlopende Wrak Tour series.
Ook op Divernet: Raja Ampat
