DUIKEN NIEUWS
Twee Britse mysterieuze wrakken beschermd
Multibeam-afbeelding van GAD23. (Foto: MSDS Marine & Pascoe Archaeology Services)
Twee goed bewaarde maar ongeïdentificeerde scheepswrakken uit de 19e eeuw hebben bescherming gekregen op aanbeveling van Historic England.
De planning van de wrakken door de afdeling voor Digital, Cultuur, Media & Sport staat recreatieve duikers toe deze te bezoeken, maar de inhoud ervan is beschermd door de wet en moet ter plaatse blijven.
De schepen worden aangeduid als GAD23 en WA08. De eerste is een zeldzame overblijfsel van een ooit gebruikelijk type houten vrachtzeilschip uit het midden van de 19e eeuw. Het vervoerde een grote partij steenkool toen het zonk op de Goodwin Sands bij Sandwich in Kent.
GAD23 staat ook wel bekend als het Boegsprietwrak, omdat de spar waaruit touwen hielpen om de voormast te ondersteunen bewaard is gebleven. Het bijna complete wrak rust op de kiel met de romp en ijzeren voorwerpen zoals de pomp intact. De steenkool die het bevat zou de overblijfselen van het ruim en de onderste romp kunnen conserveren. Een groot deel van de stuurboordzijde is bedekt met zand, maar het wrak loopt het risico te worden blootgesteld door stuifzand.
Ruim 5000 geregistreerde wrakken in de Engelse wateren waren betrokken bij de steenkoolhandel die zijn hoogtepunt bereikte in de 18e en 19e eeuw, toen Engeland de grootste producent en exporteur ter wereld naar Europa was, zegt HE. Slechts 26 van deze schepen zijn geïdentificeerd als door zeilen aangedreven colliers, en slechts één ander dergelijk schip, tot zinken gebracht bij Seaton Carew in Co Durham, heeft bescherming gekregen.
De identiteit van GAD23 is door onderzoek naar hun tonnage, locatie en lading teruggebracht tot drie Goodwin Sands-slachtoffers. Zij zijn de Archimedes, gezonken in 1876; de Zia Catharina, die twee jaar later of, minder waarschijnlijk, veel groter daalde Bovenste, een zinken in 1868. Alle drie zonken bij een aanvaring, en schade aan de stuurboordzijde van de GAD23 duidt hierop als oorzaak.
WA08 werd ontdekt op de West Barrow-zandbank in de monding van de Theems in Essex, en HE beschrijft het als mogelijk het meest intacte houten vrachtschip van na 1840 waarvan bekend is dat het in Engelse wateren heeft overleefd.
Het 38 meter lange schip werd in 2016 ontdekt tijdens een routineonderzoek door de Port of London Authority. Het was waarschijnlijk een driemaster en had een grote lading Cornish dakleien aan boord toen het vermoedelijk aan de grond was gelopen. Een deel van de romp en het dek ontbreken, maar de WA08 verkeert naar verluidt in een “opmerkelijke” staat, waarbij delen van de masten, het roer, de boegspriet en andere kenmerken bewaard zijn gebleven.
Er zijn opnieuw enkele exemplaren bewaard gebleven van dit type schip, dat ooit gebruikelijk was in Engeland. Het meest bekende slachtoffer qua tijd, datum, lading en locatie is de driemastschoener uit Wales Mijnvanwy, dat in 1904 vlakbij aan de grond liep terwijl hij leisteen vervoerde.
4 februari 2021
WA08 loopt ook het risico van verval door stuifzand, en HIJ is van mening dat meer gedetailleerde analyse het inzicht in de leisteenhandel uit Cornwall in Noordwest-Europa zou kunnen vergroten in een periode waarin deze werd gedomineerd door leisteen uit Noord-Wales.
“Deze twee naamloze zeilschepen helpen het fascinerende verhaal van de industriële geschiedenis van Engeland te vertellen”, aldus HE-topman Duncan Wilson. “Ze zijn een zeldzame overblijfsel van de koopvaardij die zich halverwege de 1800e eeuw langs de Britse kust afspeelde.
“Dit is een periode waarin Groot-Brittannië zijn industriële en commerciële activiteiten snel uitbreidde. Ze zijn bijzonder en verdienen bescherming als goed bewaarde voorbeelden van een gebruikelijk scheepstype uit die tijd, met hun lading steenkool en Cornish-leisteen duidelijk herkenbaar.”
