DUIKEN NIEUWS
Filmmakers vrijgesproken van ontheiligend wrak
Henrik Evertsson
Kunnen onderwaterfilmers een wrak ontheiligen door er simpelweg beelden van te maken?
Een juridisch besluit van 8 februari had die vraag misschien kunnen beantwoorden, maar deed dit vanwege een technisch aspect. Een Zweedse rechtbank heeft twee mannen vrijgesproken die beschuldigd werden van het schenden van de heiligheid van de wet Estland veerboot, die 27 jaar geleden in de Oostzee zonk tijdens de ergste ramp op zee in vredestijd in Europa.
Het schip zonk in minder dan een uur tijdens een routinevaart van Tallinn in Estland naar Stockholm op 28 september 1994. Slechts 137 van de bijna 1000 passagiers en bemanningsleden overleefden.
In september 2019 Zweeds foto-journalist en filmmaker Henrik Evertsson en diepzeeanalist Linus Andersson stuurden een ROV naar beneden om beelden vast te leggen van het 80 meter diepe wrak. De dramatische onderwaterbeelden, opgenomen voor de vijfdelige documentairereeks van Discovery Channel genaamd “Estonia – A Find That Changes Everything”, onthulden een gat van 4 x 1.2 meter in de stuurboordzijde van de scheepsromp.
Deskundigen concludeerden dat de oorzaak waarschijnlijk een botsing was met een object van 1000-5000 ton dat met een snelheid van 2-4 knopen voortbewoog.
Dit deed twijfel rijzen over het officiële oordeel dat het sluitsysteem van de EstlandDe boegdeur van de boot was defect, waardoor het autodek onder water kwam te staan en de veerboot omsloeg.
Actievoerders hadden lang betoogd dat dit niet zo'n snel zinken zou hebben veroorzaakt, en dat een hard geluid dat eerder op de nacht werd gehoord, had kunnen wijzen op een explosie of een botsing met een oorlogsschip of onderzeeër. De documentaire wakkerde de roep om heronderzoek van het wrak opnieuw aan.
Zweden, Estland en Finland waren in 1995 overeengekomen het wrak niet te bergen, en verklaarden het op grond van hun ‘Estlandwet’ illegaal om wat zij als graflocatie hadden aangemerkt, te verstoren.
De filmmakers hadden een boete of gevangenisstraf van maximaal twee jaar opgelegd gekregen, maar voerden aan dat hun daden beschermd waren onder de Zweedse wetgeving inzake vrijheid van meningsuiting en informatie.
12 februari 2021
De rechtbank van Göteborg ontkende dat dergelijke bescherming een “carte blanche” bood om criminele acties te ondernemen. Hoewel het tweetal de Estlandwet had overtreden, oordeelde de rechtbank echter dat ze niet aansprakelijk konden worden gesteld omdat ze zich aan boord van een schip onder Duitse vlag in internationale wateren hadden bevonden.
Duitsland had de Estlandwet niet ondertekend, dus toepassing ervan in dit geval zou in strijd zijn met het internationale maritieme recht, aldus de rechtbank. De Zweedse openbare aanklager moet nog beslissen of hij in beroep gaat tegen de uitspraak.
Zweden en Finland hebben onlangs hun verbod op het duiken op het wrak opgeheven, en in een andere ontwikkeling deze week stemde de Estse regering ermee in om 3 miljoen euro toe te wijzen aan een nieuw onderwateronderzoek dat zou worden uitgevoerd door het Safety Investigation Bureau.
