Zodra er één historische onderwatervondst wordt gerapporteerd in 2 meter water, volgt een andere hem op de hielen. Gisteren (7 februari) Divernet bracht nieuws van een oude haven onthuld door een snorkelaar in Turkije – vandaag de dag is het een middeleeuws scheepswrak bij Fjällbacka aan de westkust van Zweden, een van de oudste koggeschepen die ooit in Europa zijn ontdekt.
Het wrak werd afgelopen september gelokaliseerd, maar er is pas melding gemaakt nu experts van de afdeling Historische Studies van de Universiteit van Göteborg klaar zijn met het dateren van de boomringen op basis van houtmonsters die door de duikers zijn verzameld.
“Het wrak is gemaakt van eikenhout dat tussen 1233 en 1240 is gekapt, dus bijna 800 jaar geleden”, zegt maritiem archeoloog en projectleider Staffan von Arbin over de zeldzame koggevondst. De eik zou afkomstig zijn uit Noordwest-Duitsland.
Archeologen van de universiteit waren met een drone in de lucht op zoek naar scheepswrakken langs de kust van de provincie Bohuslän toen ze het schip voor het eiland Dyngö ontdekten. Vervolgens voerden ze uit wat zij omschrijven als een ‘beperkt onderzoek’ naar duiken.
Het project maakt deel uit van Von Arbins doctoraat over middeleeuwse zeevaart en transportgeografie. “We waren eigenlijk op zoek naar een heel ander wrak – een scheepswrak dat eerder dateerde uit het begin van de 1500e eeuw,” vertelde hij. Divernet. ‘In plaats daarvan vonden we een wrak uit de jaren 1230.
“Het scheepswrak ligt in een natuurlijke haven. Op de dronebeelden was een donkerdere structuur te zien dicht bij het land in ongeveer 2 meter water, wat contrasteerde met de omringende lichtere zeebodem. Toen ik het bouwwerk inspecteerde door te duiken, werd onthuld dat het de overblijfselen waren van een zwaar gebouwd schip van het middeleeuwse koggetype.”
von Arbin is van mening dat de ontdekking het belang van Bohuslän destijds als internationale maritieme handelsroute onderstreepte. Kogels verschenen voor het eerst in Noordwest-Europa rond de 10e eeuw na Christus, maar pas in de 12e eeuw begonnen ze de Viking-stijl te vervangen. knarr koopvaardijschepen.
Aangedreven door een vierkant getuigd zeil op één enkele mast, zorgden de platte bodems van de koggen ervoor dat ze meer vracht konden vervoeren dan knarr en stabieler te zijn bij het laden en lossen. Hun hoge zijkanten maakten het voor aanvallers ook moeilijker om op zee aan boord te komen.
Het overgebleven rompgedeelte is ongeveer 10 meter lang en 5 meter breed, hoewel Von Arbin gelooft dat het schip oorspronkelijk wel 20 meter lang zou zijn geweest.
De onderste planken waren vlak gelegd, terwijl de zijplanken elkaar overlapten of over klinkers waren gebouwd. De naden tussen de planken waren afgedicht met mos, een methode die je normaal gesproken bij tandwielen aantreft.
Intens vuur
“We dachten dat het scheepswrak hoogstwaarschijnlijk uit de middeleeuwen stamde, maar hoe oud het precies was wisten we pas toen de resultaten van de dendrochronologische analyse vorige week arriveerden”, zegt Von Arbin. “Het blijkt dat het Dyngö-kogge het vierde of vijfde oudste tandwiel is dat ooit is ontdekt!”
Waarom het schip zonk is onbekend, hoewel verkoling erop wees dat er aan boord een hevige brand had plaatsgevonden. De zuidkust van Noorwegen, waar in de middeleeuwen ook Bohuslän deel van uitmaakte, kende periodes van intense piratenactiviteit, dus een aanval behoort tot de mogelijkheden.
In de eerste decennia van de 12e eeuw was er ook sprake van interne strijd om de Noorse kroon, waardoor het schip mogelijk betrokken was bij een veldslag – of er per ongeluk brand was uitgebroken terwijl het voor anker lag.
Von Arbin en zijn team hopen nog meer duiken op het koggewrak uit te kunnen voeren, maar hij wijst erop dat hiervoor zowel een vergunning van het districtsbestuur als uitgebreide externe financiering nodig is – die volgens hem momenteel niet beschikbaar is.
