DUIKEN NIEUWS
Grootste glow-in-the-dark-haai gevonden
Laterale en dorsale luminescentie (met pijl aangegeven) bij een vliegerhaai. (Foto: Université catholique de Louvain)
Er is aangetoond dat drie soorten diep levende haaien blauw oplichten in het donker, en één daarvan is de vliegerhaai, die wel 1.8 meter lang kan worden en nu wordt erkend als de grootste bekende bioluminescerende haai ter wereld.
Samen met de zwartbuikhaaien en de zuidelijke lantaarnhaaien leeft de kitefin in de relatieve duisternis van de Mesopelagische of Twilight Zone, op diepten tussen 200 en 1000 meter.
Er wordt aangenomen dat bioluminescentie door meer dan 90% van de dieren op deze diepten wordt gebruikt om prooien of partners te lokken, scholing te vergemakkelijken of als camouflage, maar het is nog maar zelden eerder bij haaien gedocumenteerd.
Het onderzoek werd uitgevoerd door mariene biologen Jerome Mallefet en Laurent Duchatelet van de Belgische Université catholique de Louvain, en Darren Stevens van het Nieuw-Zeelandse National Institute of Water & Atmospheric Research (NIWA).
Dertien kitefinhaaien (Dalatiaanse licha), zeven van de kleinere zwartbuiklantaarnhaaien (Etmopterus lucifer, die tot 47 cm lang kan worden) en vier zuidelijke lantaarnhaaien (Etmopterus granulosus, 60 cm) werden onderzocht, gevangen tijdens een NIWA-onderzoekssleepnet in januari 2020.
Er werden lichtgevende fotoforen in hun huid aangetroffen en de wetenschappers concludeerden dat de haaien, in tegenstelling tot andere bioluminescente dieren, hormonen gebruikten om hun lichtemissie onder controle te houden. Melatonine veroorzaakte de gloed, die werd gestimuleerd door alfa-melanocyten voordat adrenocorticotrope hormonen werden gebruikt om deze uit te schakelen.
Hoewel bioluminescentie werd opgemerkt op de tweede dorsaal van de wouwhaai vin, was het vooral geconcentreerd op de onderkant van alle haaien. Dit bracht de onderzoekers ertoe te vermoeden dat het was geëvolueerd als een mechanisme om hun aanwezigheid te verbergen voor prooivissen onder hen.
8 maart 2021
Als een bepaalde hoeveelheid licht van bovenaf de Twilight Zone binnendringt, zou de zachte blauwe gloed als “tegenverlichting” fungeren, waardoor de haaien niet opvallen om beneden te vissen als schaduwen tegen de lucht. Het onderzoek is gepubliceerd in Frontiers in Marine Science.
Een aanwijzing voor de reden voor de dorsale gloed van de wouwhaai zou kunnen komen uit een onderzoek van de Université catholique de Louvain uit 2013 van een andere kleine Mesopelagische bewoner, de fluwelen buiklantaarnhaai (Etmopterus spinax, 60 cm), gevonden in de Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee.
Net als de Nieuw-Zeelandse haaien heeft deze soort fotoforen aan de onderkant, waarvan wordt gedacht dat ze hem helpen camoufleren tegen prooivissen eronder. Het heeft echter ook twee bioluminescente stekels, één voor elke dorsaal vin, met twee rijen fotoforen vlak daarachter.
De fotoforen verlichten de ruggengraat als ‘lichtzwaarden’, aldus hoofdauteur dr. Julien Claes, die concludeerde dat het apparaat werd gebruikt om roofdieren te waarschuwen zonder de prooi eronder te waarschuwen.
Modellering toonde aan dat roofdieren op enkele meters afstand de stekels zouden kunnen zien. Dr. Claes zei dat het ongebruikelijk was om een dier te vinden dat licht gebruikt om tegelijkertijd zijn aanwezigheid te verbergen en te adverteren. Zijn onderzoek is gepubliceerd in Nature: Scientific Reports.
