WRAK TOUR 6: DE STASSA WRAK TOUR

Op een afgelegen locatie op de Western Isles ligt het intacte wrak van een stoomschip uit de jaren vijftig. John Liddiard gaat op onderzoek uit.

Illustratie door Max Ellis

Tijdens de Wreck Tour zijn tot nu toe redelijk bekende wrakken aan bod gekomen. Deze maanden is het een beetje anders. De Stassa ligt voldoende uit de weg om zelden te duiken, maar het is een uitstekend wrak en zeker de moeite waard als je in de buurt bent.

Een klein vrachtschip met een klassieke centrale bovenbouw, de Stassa heeft twee ruimen voor en twee achter. Het ligt op 20 meter hoogte, aan stuurboordzijde, op de vlakke, zilte zeebodem van Loch Rodel op het eiland Harris. Toen ik in de Stassa dook, werd een kleine plastic blikboei aan de bakboordreling bevestigd, net vóór de bovenbouw. De bakboordzijde van het schip bevindt zich op slechts 10 meter van het oppervlak.

Terwijl ik de boeienlijn afdaalde naar de bakboordreling net vóór de bovenbouw (1), kon ik door het uitstekende zicht het grootste deel van de hoofdconstructie, de voorste mast en een behoorlijke afstand richting de boeg zien. Tien meter onder mij op de zeebodem waren allerlei soorten puin uit de ruimen gemakkelijk te onderscheiden.

Aan het gesloten uiteinde van een meer zie je niet de spectaculaire anemonen die te vinden zijn in gebieden die zijn blootgesteld aan stroming, alleen een tapijt van doorschijnende witte manteldieren, met een paar takjes kelp aan de bakboordzijde en de bovenkant van de romp en plukjes hydroids lager naar beneden . Als je ooit op de Shuna in de Sound of Mull of de Breda in Ard-mucknish Bay hebt gedoken, weet je wat ik bedoel.

Als u naar achteren draait, kunt u gemakkelijk door de bovenbouw (2) zwemmen, naar binnen gaan door kapotte ramen en naar buiten gaan via een deuropening naar het dek boven de machinekamer. Binnen is de stuurhut relatief open, met weinig risico op dichtslibbing, tenzij je in het puin op de bodem graaft.

De trechter is intact en hangt boven de zeebodem. Open ventilatieluiken (3) bieden gemakkelijke toegang tot de holle machinekamer. Eenmaal binnen is een zaklamp handig maar niet essentieel, omdat daglicht binnenkomt via de luiken en een breuk in de zijkant van de romp (4) – misschien wel de oorspronkelijke schade waardoor het schip tot zinken is gebracht.

De ketels zijn nog intact en stevig aan de vloer bevestigd, evenals de stoommachine en diverse balustrades en loopbruggen. Aan de achterzijde zou een smalle opening in het schot toegang kunnen verschaffen tot de cardanastunnel.

Bij het verlaten van de machinekamer, wederom via de ventilatieluiken, is ruim nummer 3 (5) vrijwel leeg, afgezien van een gemengde stapel hout en slib dat op de zeebodem terechtkomt. Het gerucht gaat dat onder de lading hout een lading illegale wapens verborgen zat, op weg naar de IRA. Misschien verbergt deze stapel bewijsmateriaal dat dit gerucht zou kunnen ondersteunen.

Verder naar achteren tussen de ruimen vind je nog een intacte mast (6) met aan weerszijden een enorme lier. Na meer dan 30 jaar is het verbazingwekkend dat roest en zwaartekracht het niet hebben losgebroken. Ook het achterruim (7) is redelijk leeg, afgezien van puin zoals in het voorgaande ruim. 

Op het achterdek (8) bevindt zich een gesloten luikdeksel, diverse bolders en dekbeslag en een grote paal bijna, maar niet helemaal, op de juiste plaats voor hulpbesturing. Vermoedelijk heeft hier ooit de reserveschroef, die nu op de zeebodem ligt, aan het dek gezeten.

De reling aan de achtersteven vertoont tekenen van ouderdom, is aan de uiteinden doorgeroest en op sommige plaatsen volledig gebroken. Het zeeleven hier omvat enkele heldere aardbeimanteldieren. 

Rond het achterschip richting de kiel zijn het roer en de schroefas intact (9), maar de schroef is ooit geborgen. Als je de reling oversteekt en afdaalt naar de zeebodem, zie je wat ik aanneem dat het de reserveschroef is, omdat deze er niet uitziet als brons. Deze is losgeraakt en ligt op het slib (10).

Als u naar de boeg langs de zeebodem onder de mast gaat, heeft u de gelegenheid om rond te snuffelen tussen het puin dat van het dek en de ruimen is gevallen (11). De stuurboordleuningen zijn grotendeels in het slib begraven. 

Als u boven de bovenbouw uitzwemt, kunt u langs de bovenkant van de trechter kijken (12). Je kunt ook dicht bij de dekken blijven en terug door de stuurhut gaan.

Terwijl u op de zeebodem blijft, ligt er nog een verspreiding van puin onder de voorste ruimen (13) voordat u bij de verhoogde boeg komt. Een open luik (14) biedt toegang tot de compartimenten binnenin.

Het boegdek wordt gedomineerd door de ankerlier (15). Aan weerszijden bevinden zich de gebruikelijke meerpalen. Ankerkettingen zijn nog aanwezig (16) en kunnen gevolgd worden tot aan de ankers op de zeebodem. 

Waarschijnlijk zal de tijd inmiddels dringen, maar een snelle blik op de top van de voorste mast (17) is moeilijk te weerstaan. Je kunt dan de mast volgen naar beneden naar de lieren en de boeienlijn waar je begon.

Met de zeebodem op slechts 20 meter en zoveel te zien, is het de moeite waard om een ​​twinset te nemen met voldoende lucht voor minstens een uur duiken. Haal het beste uit een duikcomputer kunt u een goede rondleiding door het wrak maken zonder in decompressie te raken.

Tijdens de Wreck Tour zijn tot nu toe redelijk bekende wrakken aan bod gekomen. Deze maanden is het een beetje anders. De Stassa ligt voldoende uit de weg om zelden te duiken, maar het is een uitstekend wrak en zeker de moeite waard als je in de buurt bent.

Een klein vrachtschip met een klassieke centrale bovenbouw, de Stassa heeft twee ruimen voor en twee achter. Het ligt op 20 meter hoogte, aan stuurboordzijde, op de vlakke, zilte zeebodem van Loch Rodel op het eiland Harris. Toen ik in de Stassa dook, werd een kleine plastic blikboei aan de bakboordreling bevestigd, net vóór de bovenbouw. De bakboordzijde van het schip bevindt zich op slechts 10 meter van het oppervlak.

Terwijl ik de boeienlijn afdaalde naar de bakboordreling net vóór de bovenbouw (1), kon ik door het uitstekende zicht het grootste deel van de hoofdconstructie, de voorste mast en een behoorlijke afstand richting de boeg zien. Tien meter onder mij op de zeebodem waren allerlei soorten puin uit de ruimen gemakkelijk te onderscheiden.

Aan het gesloten uiteinde van een meer zie je niet de spectaculaire anemonen die te vinden zijn in gebieden die zijn blootgesteld aan stroming, alleen een tapijt van doorschijnende witte manteldieren, met een paar takjes kelp aan de bakboordzijde en de bovenkant van de romp en plukjes hydroids lager naar beneden . Als je ooit op de Shuna in de Sound of Mull of de Breda in Ard-mucknish Bay hebt gedoken, weet je wat ik bedoel.

Als u naar achteren draait, kunt u gemakkelijk door de bovenbouw (2) zwemmen, naar binnen gaan door kapotte ramen en naar buiten gaan via een deuropening naar het dek boven de machinekamer. Binnen is de stuurhut relatief open, met weinig risico op dichtslibbing, tenzij je in het puin op de bodem graaft.

De trechter is intact en hangt boven de zeebodem. Open ventilatieluiken (3) bieden gemakkelijke toegang tot de holle machinekamer. Eenmaal binnen is een zaklamp handig maar niet essentieel, omdat daglicht binnenkomt via de luiken en een breuk in de zijkant van de romp (4) – misschien wel de oorspronkelijke schade waardoor het schip tot zinken is gebracht.

De ketels zijn nog intact en stevig aan de vloer bevestigd, evenals de stoommachine en diverse balustrades en loopbruggen. Aan de achterzijde zou een smalle opening in het schot toegang kunnen verschaffen tot de cardanastunnel.

Bij het verlaten van de machinekamer, wederom via de ventilatieluiken, is ruim nummer 3 (5) vrijwel leeg, afgezien van een gemengde stapel hout en slib dat op de zeebodem terechtkomt. Het gerucht gaat dat onder de lading hout een lading illegale wapens verborgen zat, op weg naar de IRA. Misschien verbergt deze stapel bewijsmateriaal dat dit gerucht zou kunnen ondersteunen.

Verder naar achteren tussen de ruimen vind je nog een intacte mast (6) met aan weerszijden een enorme lier. Na meer dan 30 jaar is het verbazingwekkend dat roest en zwaartekracht het niet hebben losgebroken. Ook het achterruim (7) is redelijk leeg, afgezien van puin zoals in het voorgaande ruim. 

Op het achterdek (8) bevindt zich een gesloten luikdeksel, diverse bolders en dekbeslag en een grote paal bijna, maar niet helemaal, op de juiste plaats voor hulpbesturing. Vermoedelijk heeft hier ooit de reserveschroef, die nu op de zeebodem ligt, aan het dek gezeten.

De reling aan de achtersteven vertoont tekenen van ouderdom, is aan de uiteinden doorgeroest en op sommige plaatsen volledig gebroken. Het zeeleven hier omvat enkele heldere aardbeimanteldieren. 

Rond het achterschip richting de kiel zijn het roer en de schroefas intact (9), maar de schroef is ooit geborgen. Als je de reling oversteekt en afdaalt naar de zeebodem, zie je wat ik aanneem dat het de reserveschroef is, omdat deze er niet uitziet als brons. Deze is losgeraakt en ligt op het slib (10).

Als u naar de boeg langs de zeebodem onder de mast gaat, heeft u de gelegenheid om rond te snuffelen tussen het puin dat van het dek en de ruimen is gevallen (11). De stuurboordleuningen zijn grotendeels in het slib begraven. 

Als u boven de bovenbouw uitzwemt, kunt u langs de bovenkant van de trechter kijken (12). Je kunt ook dicht bij de dekken blijven en terug door de stuurhut gaan.

Terwijl u op de zeebodem blijft, ligt er nog een verspreiding van puin onder de voorste ruimen (13) voordat u bij de verhoogde boeg komt. Een open luik (14) biedt toegang tot de compartimenten binnenin.

Het boegdek wordt gedomineerd door de ankerlier (15). Aan weerszijden bevinden zich de gebruikelijke meerpalen. Ankerkettingen zijn nog aanwezig (16) en kunnen gevolgd worden tot aan de ankers op de zeebodem. 

Waarschijnlijk zal de tijd inmiddels dringen, maar een snelle blik op de top van de voorste mast (17) is moeilijk te weerstaan. Je kunt dan de mast volgen naar beneden naar de lieren en de boeienlijn waar je begon. Met de zeebodem op slechts 20 meter en zoveel te zien, is het de moeite waard om een ​​twinset te nemen met voldoende lucht voor minstens een uur duiken. Haal het beste uit een duikcomputer kunt u een goede rondleiding door het wrak maken zonder in decompressie te raken.

KORTE SNIJDING NAAR DE ZEEBODEM

Er was geen excuus voor de navigatie die het 1685 ton wegende Panamese stoomschip Stassa op 15 juli 1966 enkele uren voor zonsopgang op de rotsen zette, schrijft Kendall McDonald. De zee was kalm en er was geen mist, maar terwijl ze de Minch af rende op weg naar de kortere weg tussen Skye en de Buiten-Hebriden, reed ze rechtdoor naar Renish Point, South Harris. 

Haar reis van Archangel in Rusland naar Limerick met een lading hout leek voorbij, maar hoewel de bemanning het schip prompt verliet, bleven haar kapitein, zijn vrouw, de hoofdofficier en de radio-operator aan boord. Door de vloed in de middag werd de Stassa van de rotsen getild en de reddingsboot van Stornoway sleepte haar naar de nabijgelegen Rodelbaai, waar ze voor anker ging. 

Alle hoop die de kapitein had kunnen hebben om door te gaan naar Limerick werd de bodem ingeslagen toen ze zich met water vulde totdat alleen haar houtlading haar drijvend hield. Het duurde vier dagen voordat ze zonk. Ze draaide zich om naar stuurboord, haar deklading met nog meer hout brak los en toen was ze verdwenen.