Deze bewapende tanker die in de Tweede Wereldoorlog in de Moray Firth tot zinken is gebracht, zorgt voor een geweldig clubuitje, zegt JOHN LIDDIARD. Illustratie door MAX ELLIS
EEN GROOT WRAK EN HANDIG IN HELFT GEsplitst San Tiburcio wordt vaak verkend als twee afzonderlijke duiken: een eerste duik op het iets diepere achterstevengedeelte en een tweede op het ondiepere voorste gedeelte.
Nou, je zou er zo in kunnen duiken.
Aan elk onderdeel zijn boeien bevestigd. Maar er is ook een handige lijn tussen de twee, geplaatst om degenen te helpen die alles in één keer willen duiken. Zoals ik.
Dus onze lange rondleiding door de San Tiburcio begint op de meest noordelijke van de twee boeien en daalt af naar de bakboordzijde van het wrak, net achter de pauze (1)De diepte tot het dek bedraagt iets minder dan 30 meter.
Aan de zijkant van het dek bevinden zich een paar kleine bolders, vervolgens naar binnen de middenlijn van het dekpomphuis (2) vormt een klein eiland in de loopbrug die vroeger van boeg tot achtersteven boven het dek stond.
Vóór het eiland ontbreekt de loopbrug, maar achteraan strekt deze zich uit tot het punt waarop de achtersteven is opgeblazen en gebroken (3).
In 1989 gebruikte een team van marineduikers explosieven om het achterschip open te blazen om munitie uit het kanon te halen. Misschien hebben ze de hoeveelheid explosief overdreven, of misschien verzwakte de explosie de structuur van het schip voldoende zodat de natuur en de zwaartekracht de rest konden doen. Hoe dan ook, het gehele machinekamergedeelte van de San Tiburcio is verwoest.
Het 4-inch kanon rust gedeeltelijk verborgen tussen het puin aan bakboordzijde (4), met de omgevallen kanonsteun net naar achteren (5).
Weer achteraan, en een paar grote bolders (6) markeert het begin van het gebogen deel van het achterschip. De sterkere structuur van het achterschip heeft enige integriteit aan het dek en de romp behouden. Toch is de verbinding met de rest van het schip zo verzwakt dat het naar bakboord is gevallen, waarbij het dek op 35 meter hoogte de zilte zeebodem raakt.
Door de ineenstorting zijn de roerstijl en het stuurkwadrant uit positie geduwd (7). De bovenste (stuurboord) zijde volgt de bocht van het achterschip en stijgt 3 tot 4 meter boven de zeebodem, voordat deze weer kapot gaat bij het machinekamerschot (8).
Het marineteam heeft de granaten niet zo grondig opgeruimd, omdat er verschillende gevonden kunnen worden op een vlakke dekplaat achter de machinekamer, een kleine tentoonstelling gemaakt door duikers. (9).
Aan de voorkant van de machinekamer (10) San Tiburcio‘s ketels zijn nog net zichtbaar tussen het puin als er een duiklamp door het rechter gat wordt gestoken.
Onze route gaat nu terug boven het hoofddek (11), vol met leidingen en luiken naar de olietanks. Langs de stuurboordzijde loopt het dek verder naar voren langs een paar kleine bolders die overeenkomen met de plaats waar de boei aan bakboord is bevestigd, en vervolgens verder naar een veel groter paar bolders (12).
Dit is het punt waar u terug naar de haven moet oversteken en de boeienlijn moet beklimmen, als u het wrak in twee duiken maakt.
Om verder te gaan naar het boeggedeelte moet de breuk langs de bakboordzijde van de romp bijna tot aan de zeebodem worden gevolgd, waar een lijn de duisternis in leidt. (13). De lijn loopt iets omhoog en ongeveer twintig meter verderop wordt het andere uiteinde vastgemaakt aan het voorste deel van het wrak, net onder het niveau van het hoofddek en aan bakboord van de middenlijn. (14).
De San Tiburcio brak in tweeën achter de midscheepse bovenbouw. Het dek van de stuurhut overbrugt het hoofddek op dezelfde hoogte als de loopbrug, waardoor er mooi doorgezwommen wordt langs het benedendek (15). Voor degenen die de splitsing maken San Tiburcio in twee duiken is het gemakkelijk genoeg om de boei bij de boeg af te dalen en de verhoogde loopbrug helemaal terug te volgen om weer aan onze tour deel te nemen.
Het bovenste deel van de bovenbouw is vergaan tot niet meer dan een skelet. Aan bakboordzijde hangen een paar boortorens waar een boot te water werd gelaten (16). De bijbehorende boortorens aan de stuurboordzijde zijn op het dek gevallen (17).
De essentiële tankertechniek is duidelijker en intact vóór de bovenbouw.
Benedendeks is de romp onderverdeeld in een raster van tanks, waarvan de locaties worden gemarkeerd door een overeenkomstig raster van luiken op het dek. Sommige hiervan zijn nog steeds bedekt, terwijl andere open zijn, hoewel het weinig zin heeft zich in de open tanks te begeven.
De centrale loopbrug passeert de eerste reeks luiken en kruist een klein pomphuis (18)Vervolgens komt het netwerk van pijpen en kleppen dat het dek bedekt samen met een reeks dwarspijpen voor het laden en lossen van vracht (19).
Omdat de romp was onderverdeeld in vele op zichzelf staande tanks, kon het ontwerp van een tanker wegkomen met een veel lager vrijboord dan een droogvrachtschip, waardoor het hoofddek dicht bij het water bleef en vaak overspoeld werd door een zware zee.
Daarom loopt de paalvormige loopbrug van de tanker van boeg tot achtersteven, zodat de bemanning veilig tussen het voorschip, het stuurhuis en de motoren aan de achtersteven kan lopen. De loopbrug (20) is tot in de puntjes intact.
De voorste mast (21) stijgt naar de zijkant van de loopbrug, een paar meter verderop afgebroken. Met een straal van meer dan 16 meter is het moeilijk te bepalen welke zich uit het midden bevindt om ruimte te maken voor de andere. Onder de loopbrug helpt een kleine vrachtlier de mast bij het bedienen van een droog ruim (22).
De loopbrug eindigt in trappen naar het hoofddek achter het ruim. Daaronder zitten een paar reserveankers.
Op het dek aan stuurboordzijde is een langwerpige traanvorm met een staart met vinnen een mijnenvegende drone of "vis" (23). De staart met vinnen is afgebroken en rust net buiten en achter het hoofdlichaam van de drone. Een tweede soortgelijke gebroken vis bevindt zich aan bakboordzijde van het dek (24).
De vis zou vanaf de boeg aan lange kabels zijn ingezet, naar weerszijden van het schip.
Elke mijn die ik tegenkwam en die niet daadwerkelijk de boeg raakte, zou naar het uiteinde van de kabels glijden en tot ontploffing komen tegen de vervangbare vis.
Als ze waren ingezet, hadden ze de San Tiburcio van de mijn die midscheeps insloeg. Maar de tanker voer over een schoon en zogenaamd veilig kanaal. Er werden geen mijnen verwacht, dus de mijnenvegers werden niet ingezet. Op 4 mei 1940 werd de San Tiburcio raakte midscheeps een mijn en brak in tweeën.
Terwijl we langs de rand van de boeg lopen, wordt een rij lege patrijspoorten bijna aan het zicht onttrokken door de vingers van dode mannen (25). Aan dek omlijsten paren grote bolders de ankerlier (26).
Bij de boeg zijn het bakboordanker en de ketting uitgesprongen en rusten op de zeebodem (27). Het stuurboordanker blijft strak in de kluispijp zitten.
Ten slotte wordt de boeilijn direct aan de boeg bevestigd. Omdat er geen stroming is om rekening mee te houden, is het gemakkelijk om de opstelling te volgen en eventuele decompressie af te wachten.
GEHALVEERD MAAR LANGZAAM OM TE STERVEN
De Duitse mijn ontplofte, waardoor de tanker in tweeën werd gespleten alsof ze doormidden was gespleten
een gigantische bijl van bakboord tot stuurboordrail. Verrassend genoeg, hoewel er tonnen zeewater in deze 16 meter lange slag stroomden en haar rug braken, bleven de twee helften van de 126 meter lange San Tiburcio bleef ruim een half uur drijven, schrijft Kendall McDonald.
Kapitein William Fynn profiteerde van het drijfvermogen dat werd geboden door haar afgesloten tanks, die 2,193 ton stookolie hadden bevatten toen ze van Scapa Flow naar Invergordon in de Cromarty Firth vertrok, en kreeg al zijn bemanningsleden, ongedeerd, in de boten.
Ze wachtten en zagen eindelijk de San Tiburcio wasbak. De secties zonken rechtop, maar volgden elkaar in enkele ogenblikken op. Het boeggedeelte wordt geschat door Rod Macdonald, de Schotse wrakduiker die haar bezocht lang vóór de hausse in “San Tib” duiken in de jaren zeventig, ongeveer 1970 meter lang en noord-zuid liggend, buigen naar het zuiden. Het achterstevengedeelte van 49 meter bevindt zich op ongeveer 78 meter afstand en staat haaks op de boeg.
De San Tiburcio zonk in de ochtend van 4 mei 1940, maar de mijn, een van de acht, had sinds de aanleg ervan bijna drie maanden op een slachtoffer gewacht. U9, onder bevel van de man die uiteindelijk op de tweede plaats eindigde in de lijst van Duitse onderzeeërs uit de Tweede Wereldoorlog. Korvettenkapitan Wolfgang Luth bracht 2 geallieerde schepen tot zinken met een totaal van 43 ton, alleen overtroffen door Otto Kretschmer, die 225,713 schepen van 44 ton tot zinken bracht.
De San Tiburcio werd in 1921 gebouwd door de Standard Shipbuilding Corporation uit New York voor de Eagle Oil and Shipping Co, en werd op 12 maart 1921 in Londen geregistreerd.
De Eagle Fleet werd in 1912 opgericht door de eerste burggraaf Cowdray. De tankers vervoerden Mexicaanse olie door jaren van bloei en crisis.
Bij het uitbreken van de oorlog de San Tiburcio werd gevorderd door het Ministerie van Oorlogstransport en uitgerust met een groot hekkanon. Ze was het eerste oorlogsslachtoffer van de Eagle Fleet, maar 16 tankers gingen verloren door vijandelijke actie in de Tweede Wereldoorlog, en nog eens zeven raakten zwaar beschadigd.
GIDS
GETIJDEN: Bij elke getijdentoestand is er weinig stroming.
HOE U HET VINDT: De San Tiburcio ligt ongeveer naar het zuiden gericht, GPS-positie 57 46.553N, 00 345.616W (graden, minuten en decimalen). Op een dieptemeter is het wrak enorm groot.
DUIKEN & LUCHT: Moray duiken, Top Cat, schipper Bill Ruck, 01309 690421, 07775 802963.
INRICHTING: Neem contact op met Aberdeen en Grampian Tourist Board, kantoor Elgin, 01343 542666.
Kwalificaties: Geschikt voor Geavanceerd open water/Sportduiker.
LANCERING: RIB's kunnen te water worden gelaten in de haven van Lossiemouth.
VERDERE INFORMATIE: Admiraliteitskaart 115, Moray Firth. Admiraliteitskaart 222, Buckie naar Fraserburgh. Admiraliteitskaart 223, Dunrobin Point naar Buckie. Ordnance Survey-kaart 28, Elgin en Dufftown. Duik naar de grootste wrakken van Schotland van Rod MacDonald.
Pluspunten: Een uitstekende clubduik met iets voor de meeste ervaringsniveaus.
Nadelen: De oppervlakteomstandigheden kunnen mistig zijn.
Met dank aan Bill Ruck, John Leigh en Tim Walsh.
Verscheen in DIVER december 2006
