Je zult ongeveer zo ver naar het noorden moeten reizen als je kunt op het vasteland van Schotland om te duiken in deze stoomboot, een van de grootste slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog door natuurlijke oorzaken. JOHN LIDDIARD zoekt naar het grote geheel. Illustratie door MAX ELLIS
HET ASHBURY IS EEN VAN DIE WRAKEN dat is gewoon niet te zien op een echolood. Het wrak ligt goed tussen de rotsen, uitgestrekt en zo dichtbij dat zelfs op een vlakke, rustige dag de golf de boot op en neer klotst terwijl hij zo dichtbij mogelijk komt om duikers af te zetten.
Het enige wat je kunt doen is dicht bij een insnijding aan de westkant van Dubh Sgeir Mhor komen en je neus volgen.
Onder water is de insnijding in de rotsen niet zo uitgesproken, slechts een ronde vallei in de rotswand die langs een paar liggers naar beneden helt op 7 meter hoogte (1) naar een mastgedeelte op een richel op 12-15 meter (2).
Als we langs de rand naar het zuiden draaien, met links omhoog en rechts omlaag, zijn de volgende grote wrakstukken de gebroken spindels van een vrachtlier met een stuk ketting eroverheen gedrapeerd. (3).
Het wrak sijpelt vervolgens uit naar een met kelp bedekte helling die de rots naar links volgt, met dodemansvingers, anemonen en sponzen onder de overhangen. (4). Het zou gemakkelijk zijn om terug te keren en te denken dat dit het einde was.
Niettemin brengt een verdere verkenning door de afdaling naar het zuiden voort te zetten je naar het voorste deel van het wrak, verspreid over een brede zanderige inham tussen de rotsen op 20 meter hoogte. De eerste herkenbare items zijn een groep van drie lieren dicht bij elkaar tussen de openstaande ruimen (5).
Als we de gebroken lijn van de kiel verder naar het oosten over de vloer van het voorste ruim volgen, is het eerste teken van de boeg een stapel ankerkettingen. (6).
Vervolgens volgt de ankerlier, die rechtop op de montageplaat rust, en dan de trospijpen, gescheiden van de boeg maar nog steeds over elkaar heen gekruist.
Alleen de punt van de boeg is nog intact en rust op de bakboordzijde (7) en ongeveer 3 meter boven de zeebodem uitstijgend.
Het boeggedeelte van het wrak ligt verspreid over een zanderige inham tussen de rotsen. Het volgen van het wrak langs de zuidelijke rand van de inham leidt naar een omgekeerde lier, de vierde van de eerdere groep lieren, en een mastgedeelte dat over het wrak ligt. (8).
Verderop sijpelen algemene platen en ribben uit het tweede ruim uiteindelijk op het zand uit (9). Als we weer naar het noorden draaien, kan de rand van het wrak terug over de inham worden gevolgd naar een anker (10) rustend op het zand net onder de rotsen. Het laat alleen maar zien wat een gemengd wrak dit is.
Om bij het volgende hoofdgebied met wrakstukken te komen, moet je de verbinding tussen het zand en de rotsen volgen langs een stuk ankerketting. (11) naar de ketels (12). Twee van de drie ketels liggen op de helling van het rif, terwijl de derde eronder ligt, op het uiteinde en goed begraven in het zand, zodat minder dan een meter van de ketel uitsteekt.
Boven de ketels ligt een stuk puin uit de machinekamer verspreid over de helling terug naar de richel waar onze rondleiding door de Ashbury begon (13).
Er zijn tal van stukjes pijp, kleppen en onderdelen van een hulpmotor gemengd tussen willekeurige stukjes staal.
Aan de andere kant van de ketels gaan kleine wrakstukken verder naar het noorden, gewoon op de rotsen en op het zand. Ten eerste zijn er enkele duidelijke liggers die over een bergkam in de rotsen liggen (14), dan een kokerprofiel, gedeeltelijk begraven in het zand (15).
Ik vermoed dat er nog veel meer wrakstukken onder het zand begraven liggen, hoewel enigszins verrassend een deel van het lager van de schroefas slechts in een kleine inkeping zit, bijna drijvend op het zand, ongeveer 10 meter van de rotsen. (16). Wrakstukken langs de rand van de rotsen eindigen om de volgende hoek met een grotere doos (17).
Terug naar het zuiden ligt een groter deel van de motor en het achterstevendeel van het wrak tegen de helling op uit het zand.
Een geul leidt de rotsen op met verspreide liggers (18)Het spoor van wrakstukken wordt steeds dichter en leidt al snel naar de overblijfselen van de motor (19), rustend in een ondiepe vallei op 15 meter hoogte.
Twee cilinders zijn intact en de derde lagedrukcilinder is opengebroken.
Achter de motor een gebogen gedeelte van de schroefas (20) leidt de vallei in en eindigt tussen de spindels van een kapotte lier (21). Vreemde stukjes wrak gaan verder naar het noorden en verdwijnen uiteindelijk als de vallei eindigt en uitkomt op de hellende rotswand (22).
Terugkerend naar het gebogen deel van de schroefas en dit in de andere richting volgend, eindigt een ander deel van de as in het druklager (23) dan, vlakbij, is de krukas van de motor (24) en, begraven onder de krukas, de reservepropeller.
Een dichte massa wrakstukken gaat verder langs de bodem van de vallei terwijl deze omhoog gaat naar het ondiepe water, smaller wordt en steiler wordt tot een nauwe kloof (25). Hoewel het mogelijk zou zijn om de duik te beëindigen en hier aan de oppervlakte te komen, is het zinvoller om langs de rotswand terug te lopen en dichter bij het beginpunt aan de oppervlakte te komen, waar een boot minder problemen zal hebben om duikers op te pikken.
Dus, nu we klaar zijn met de tour, gaan we terug naar het grote geheel. De Ashbury was een groot schip van 3,900 ton en 104 meter lang. Het is duidelijk dat het zijn rug net vóór de ketels brak, terwijl het voorste deel met twee ruimen langs en langs de rotsen duwde.
Het achterste deel werd vervolgens in stukken geslagen tegen het noordelijke uiteinde van de rotsen, waarbij de ketels eruit vielen en de helling af vielen, en de motor en tenminste een deel van de schroefas halverwege de rotsen in de vallei tot stilstand kwamen.
Er waren vier lieren tussen de voorste ruimen, wat mij doet denken dat er tussen de achterste ruimen een vergelijkbaar aantal zou zijn geweest, maar mijn schets toont er slechts één. De schroefas wijst naar het noorden, maar de wrakstukken verdwijnen al snel.
Dat betekent dat er een stuk wrak ontbreekt in mijn schets, mogelijk net zoveel als het hele achterschip en het achterschip.
Ik heb het noorden van wat de illustratie laat zien goed verkend en ook verder het zand in gezocht, maar zonder succes. Misschien liggen de overblijfselen van het achterschip verderop in het zand begraven.
Het lagergedeelte (16) zou deze theorie ondersteunen. Een andere mogelijkheid is dat de achtersteven voldoende intact uit het wrak was gebroken om over het rif te worden geduwd en aan de andere kant naar buiten te worden geduwd, ergens achter de rotsen liggend vanuit het gezichtspunt van de illustratie.
AAN DE Genade VAN DE WINDEN
De Ashbury had, op zijn zachtst gezegd, problemen met de condensor. Dat en de wreedheid van de storm van 8 januari 1945 dreven haar naar het rif genaamd Dubh Sgeir Mhor, wat zich vanuit het Gaelic vertaalt als Big Black Rock. Het ligt aan de monding van Talmine Bay, bijna zo ver noordelijk als je kunt gaan in het noordwesten van Schotland. schrijft Kendall McDonald.
Toen deze stoomboot ten onder ging, verdronken alle 42 aan boord, waardoor dit een van de ergste scheepsverliezen uit de Tweede Wereldoorlog is die niet door vijandelijk optreden zijn veroorzaakt.
Ze werd in 1924 in West Hartlepool gelanceerd als de Nitedal. Een jaar later was zij de Cairnhill. In 1935 werd ze gekocht door “de vliegende insectenlijn”, de Alexander Shipping Line, die een bezige bij op de blauwe huisvlag gebruikte. Het hernoemde het schip Ashbury.
Eind 1943 was ze nog steeds onaangeroerd, maar eind '44 bevond ze zich in het Middellandse Zeegebied toen haar condensator begon te spelen. In Spanje waren 240 van de 992 buizen verstopt, maar dat was geen oplossing, en haar ingenieurs moesten zaagsel gebruiken om de lekken te dichten.
Terug in Workington gaf de condensor nog steeds problemen, maar omdat de volgende aanloophaven de Tyne was, werd besloten de reparaties daar uit te voeren. Het feit dat dit inhield dat we in januari met een schip met een onbetrouwbare condensor door Schotland door de wilde zeeën moesten varen, lijkt niemand ongerust te hebben gemaakt.
De Ashbury in ballast gevaren met 345 ton extra steenafval. Hierdoor bleef haar propellerbaas onder water, maar braken de bladen het oppervlak. Ze bereikte nog steeds op tijd haar konvooi-afspraak in Loch Ewe, maar terwijl ze wachtte op vaarorders verloor ze haar stuurboordanker toen de kabel brak.
Noch de kabel, noch het anker werden vervangen voordat ze op 6 januari 1945 met het konvooi vertrok – recht in een windkracht negen met sneeuw uit het noorden. Kapitein David Morris raakte al snel ver achterop. Het ontbreken van de juiste ballast maakte het schip onhandelbaar en hij liet het anker aan bakboordboord vallen en riep via de radio om hulp. Om middernacht, Ashbury was op drift.
Ste Therese van de Canadese marine heeft twee uur lang gevochten om een linie aan boord te krijgen voordat ze het contact verloren. Bij het eerste licht werden 26 lichamen gevonden die aangespoeld waren bij Talmine en bij Tongue, en vanaf de kust konden twee masten te midden van enorme zeeën worden gezien.
Jaren later waren leden van Thurso BSAC de eersten die het wrak zagen toen ze een bronzen propeller en een 4-inch kanon aan de oeverkant van het rif vonden – wat een idee gaf van hoe sterk die wind was geweest.
GIDS
ER KOMEN: Op de Ordnance Survey-kaart volgt u de A836 ten westen van Thurso en slaat u vóór Tongue rechtsaf op niet-geclassificeerde wegen naar Skerray.
DUIKEN : De dichtstbijzijnde charterboten zijn gevestigd in Scapa Flow. Anders kunt u het beste uw eigen RIB meenemen.
INRICHTING: Camping en hotels in het Thurso-gebied, ongeveer 90 minuten rijden van Skerray, of Kyles of Tongue, verder naar het westen.
LUCHT: Caithness-duikclub
GETIJDEN: De Ashbury er kan bij elke getijdenstand gedoken worden.
HOE U HET VINDT: De GPS-coördinaten zijn 58 32.822N, 4 24.659W (graden, minuten en decimalen). Op een echolood is niets te zien, dus daal gewoon af langs de westelijke kant van Dubh Sgeir Mhor en verken het gebied dat in de illustratie wordt weergegeven.
LANCERING: De handigste aanlegsteiger is in de haven van Skerray.
Kwalificaties: Geschikt voor iedereen.
VERDERE INFORMATIE: Admiraliteitskaart 1954, Cape Wrath naar Pentland Firth. Ordnance Survey-kaart 10, Strathnaver. Ordnance Survey-kaart 11, Thurso & Dunbeath. Caithness wrakduiken. Shipwreck Index van de Britse eilanden Vol 4 door Richard & Bridget Larn. Caithness Community-website.
Pluspunten: Er wordt dus zelden uit de weg gedoken.
Nadelen: Er wordt dus zelden uit de weg gedoken.
Met dank aan Davy Carter, Mark Liddiard, Ian Mackay, Tony Jay, Victoria Jay, Tim Walsh en Rachel Locklin.
Verscheen in Diver, augustus 2004
