Wraktour 49: De Heidrun

Als u ooit op deze Noorse stoomboot hebt gedoken, die in 1918 voor de kust van Cornwall tot zinken is gebracht, heeft u deze wellicht onder een andere naam in uw logboek genoteerd. JOHN LIDDIARD legt alles uit. Illustratie door MAX ELLIS

DEZE MAAND WRAK TOUR is van de Heidrun. De huidige consensus is tenminste dat dit het meest waarschijnlijk is Heidrun, hoewel boeken het wrak op deze positie vermelden als de ibis.

Identificatie als de Heidrun komt van een plaat die lokale duiker Dave Fisher uit het motorblok heeft gehaald en terugleidt naar de fabrikant. Tony Hall, een andere lokale duiker, denkt dat de reden voor de verwarring is dat er een reddingsring uit de ibis werd op deze positie drijvend aangetroffen en geregistreerd als de (geschatte) locatie van de ibis.

Toen ik dook op de Heidrun, werd een kleine boei aan het roer vastgemaakt (1), net buiten de achtersteven liggend op een diepte van 32 meter. In wat voor Zuid-Cornwall slecht zicht was, was het lichaam van het wrak niet onmiddellijk zichtbaar; het lag net aan de andere kant van een rij rotsen. Bij twijfel ligt het wrak in het noorden.

Aan de achtersteven (2) een vierbladige ijzeren propeller zit nog steeds vast aan de staartas in een V-gedeelte van de kiel. Het scharnier dat de roerbogen rond de propeller zou hebben vastgehouden, is naar bakboord ingestort. Binnen het kielgedeelte loopt de schroefas een eindje naar voren voordat hij breekt bij een flens die het einde van een gedeelte markeert (3).

Een paar bolders zijn ver naar de stuurboordzijde van het wrak gevallen (4), wat aangeeft dat ze van het achterschip moeten zijn gevallen voordat het in de andere richting instortte.

Op de hartlijn van het wrak loopt de schroefas weer naar voren (5) met een lichte buiging, misschien als gevolg van spanning voordat de bouten die het achterste gedeelte op zijn plaats hielden, braken. Dit deel van het wrak zou zich in het midden van de achterste ruimen hebben gelegen, maar er is geen teken van enige lading, noch van het ijzererts dat door de scheepsruimen werd vervoerd. ibis noch de antraciet de Heidrun was aan het dragen.

Terwijl we de schroefas naar voren volgen, hangt een van de assteunen en lagers eraan, vrij van de romp eronder (6). Destijds dook ik op de Heidrun, de vraag over de identiteit ervan was niet echt doorgedrongen. Sterker nog, ik noemde zelfs de ibis in een artikel over de zeven stenen (Duiker, 2002 juli).

Ik kon alleen de overblijfselen vinden van twee cilinders van de stoommachine (7), dus ik dacht dat er misschien een oude tweecilinder compoundmotor in zat, of dat ik naar een meer typische drievoudige expansiemotor keek en dat de derde cilinder op de een of andere manier ontbrak.

Nu is bevestigd dat de Heidrun was uitgerust met een tweecilinder compoundmotor. Achteraf gezien kon ik mezelf voor de gek houden omdat ik niet naar meer details had gezocht terwijl ik daar was.

Weg van de motor, net buiten de bakboordzijde van het wrak, bevindt zich een grote stalen kistconstructie waarvan ik vermoed dat het een watertank is. (8).

De stuurboordketel wordt 90° gedraaid om over het wrak te wijzen, en wordt opengebroken om de vlampijpen zichtbaar te maken (9). De bakboordketel ligt daarentegen precies op zijn plaats (10).

Naast de bakboordketel dacht ik eerst dat een kleinere cilinder met afgeronde uiteinden een condensor had kunnen zijn (11). Maar gezien het feit dat de motor een primitievere tweecilinder-compoundmotor was, denk ik dat het waarschijnlijker een stoomreservoir is geweest.

Een bijbehorende cilinder (12) gekoppeld aan de stuurboordketel (9) wordt opengebroken om een ​​hol interieur te onthullen. Een condensor zou een massa koperplaten of buizen hebben bevat en is hoogstwaarschijnlijk geborgen.

Vóór de ketels ligt een behoorlijke hoeveelheid steenkool (13), wat aantoont dat er een enkele bunker aan de overkant van het schip zou zijn geweest in plaats van een zadelconfiguratie aan weerszijden van de ketels. Er is nergens anders op het wrak een spoor van steenkool te vinden, dus het is onwaarschijnlijk dat het de antracietkleurige lading is geweest die, vermoed ik, licht genoeg was om te zijn weggespoeld.

Bijna tussen de kolen bevindt zich het uiteinde van een mast die langs de hartlijn van het schip is gevallen. De overblijfselen van de lier die bij de mast zou horen, bevinden zich ver aan stuurboord (14).

Als we de mast naar voren volgen, zijn er opnieuw geen sporen van ijzererts of antraciet te zien in het gebied dat het voorste ruim zou zijn geweest. Het andere uiteinde van de mast rust naast een grote stapel ankerkettingen (15) die zich uitbreidt naar de bakboordzijde van het wrak.

Iets verderop aan bakboord staan ​​een paar bolders vrijwel alleen (16), met nog een kapotte lier aan stuurboord (17).

De boeg is goed gebroken en is naar voren en naar stuurboord gevallen, waardoor de ankerkabelbuizen zichtbaar zijn gebleven (18). Een anker steekt half uit de bakboordzijde.

Bovenaan de boeg, het verste voorste punt van het wrak, is een kraan voor het hijsen van ankers over de zijkant uitgestrekt langs de zeebodem (19).

Terwijl de boeg naar stuurboord valt, bevindt de ankerlier zich ondersteboven nabij de bovenkant van de trospijpen (20). De ketting loopt van het anker, door de kluispijp, onder de lier door en terug naar de paal (15).

De Heidrun is een klein wrak, dus er moet tijdens een nultijdduik voldoende tijd zijn om terug te keren naar de boeienlijn om te stijgen. Wat betreft de ibisGordon Jones heeft de nabije omgeving doorzocht met een magnetometer – maar dan in het echt ibis moet nog gevonden worden.

Met dank aan Gordon Jones, Tony Hall, Dave Fisher, Steve McKey en leden van Penzance BSAC.

Verscheen in Diver, maart 2003