Hij houdt niet van overdreven uitspraken, maar JOHN LIDDIARD beoordeelt deze Franse kruiser in het Kanaal als een van zijn favorieten aller tijden. Illustratie door MAX ELLIS
Er is veel verbeeldingskracht voor nodig om aan de Franse pantserkruiser uit de Eerste Wereldoorlog te denken Kleber als een wrak in de thuiswateren. Het ligt in de aanloop naar Brest, ruim 24 uur per liveaboard vanaf onze zuidkust.
Maar de Kleber is een wrak dat uniek is in zijn constructie en een hoogtepunt vormde in het ontwerp van oorlogsschepen rond de eeuwwisseling, en het is zonder twijfel een van de beste wrakduiken die ik heb gedaan.
Dat, en het feit dat het op de standaardroute van een in Groot-Brittannië gevestigd liveaboard ligt, geeft mij voldoende rechtvaardiging om onze geografische grenzen tot het uiterste te verleggen en mezelf te verwennen met de Wrak Tour.
Ik heb twee duiken gemaakt op de Kleber en beide keren liet Mike Rowley het schot consequent net vóór de motoren aan de stuurboordzijde van het wrak vallen (1), gedrapeerd over het wrak en net vrij van het rif dat langs de stuurboordzijde loopt.
Met een maximale diepte van 44 meter zijn er echt ruim twee duiken nodig om het wrak te dekken, dus de tour van deze maand volgt een route in de vorm van een XNUMX, waardoor er voldoende ruimte is om de route in twee ongeveer gelijke delen te splitsen.
Als u de kiel oversteekt, komt u bij een splitsing die langs het wrak loopt, net tot aan bakboordzijde van de kiel (2). De ongebruikelijke constructie van de Kleber wordt onmiddellijk duidelijk doordat de rottende randen van dikke teakhouten balken zichtbaar zijn onder een dunne metalen schaal.
In feite is de romp van de Kleber Het schip was volledig gebouwd van teakhout, vervolgens bekleed met metaal en 102 mm stalen pantser, vastgeschroefd om de belangrijkste pantsergordel langs de zijkanten van de romp te vormen. Het resultaat was een totale waterverplaatsing van 7730 ton, behoorlijk groot voor wat in wezen een houten schip is.
Na de splitsing naar voren, en voorlopig de aantrekkingskracht van de machinekamer negerend, is de onderkant van de splitsing opgestapeld met granaten waar deze door de magazine voor een van de belangrijkste geschutskoepels (3).
Stoom voor de KleberDe motoren van de machine werden verhoogd door 20 ketels die naar voren en achteren waren verdeeld. Als je onder de kiel naar binnen kijkt, zijn de zijkanten van enkele van deze rechthoekige ketels te zien.
Verder naar voren ligt nog een stapel hoofdkanonmunitie van een andere kapotte stapel magazine (4).
Het puin van de boeg loopt af naar de zeebodem op 44 meter hoogte. Zelfs op een houten schip zou ik verwachten dat de boeg redelijk sterk is en in een betere staat verkeert dan het grootste deel van de romp, maar toch zijn de boeg van de boot Kleber zijn gescheurde overblijfselen verspreid over de zeebodem. Misschien is dit de schade veroorzaakt door de noodlottige mijn die de mijn tot zinken bracht Kleber in juni 1916.
De voorwaartse omvang van het wrak wordt gemarkeerd door een stapel ankerkettingen (5) en een paar ankers die nog in hun trospijpen zitten (6). Volg de bakboordzijde van het wrak terug langs de zeebodem, een derde anker (7) ligt net buiten de boeg, enigszins gescheiden van de trospijp. Dit raakt bijna het uiteinde van de snuit van een paar van de 164 mm kanonnen. De koepel staat begrijpelijkerwijs ondersteboven en steekt half onder het wrak uit (8).
In tegenstelling tot de romp zijn de geschutskoepels van staal gebouwd en vrijwel intact. Door de ronde basis van de toren zijn verschillende delen van het torenmechanisme te zien.
Net achter de koepel ligt een van de tien 47 mm secundaire kanonnen gedeeltelijk begraven op de zeebodem (9), naast de overblijfselen van een lier (10). De cirkelvormige gepantserde structuur hierachter (11), is niet een andere geschutskoepel, maar de gepantserde commandotoren van waaruit de kapitein het schip tijdens gevechten zou hebben aangestuurd.
De volgende hoofdgeschutskoepel ligt verder scheef van de middenlijn van het schip, waarbij de kanonnen bijna loodrecht over het zand wijzen. (12).
De zijkant van de romp is hier opengespleten (13), mogelijk als gevolg van het scheeftrekken van de structuur van het wrak toen het instortte, of misschien als gevolg van de berging van de pantsergordel van het schip voor niet-radioactief staal en machinegebieden voor non-ferrometaal. De Kleber was uitgerust met vier torpedobuizen die heel goed midscheeps gemonteerd hadden kunnen worden, maar ik kon er geen spoor van vinden.
Als je onder de spleet doorduikt, is het mogelijk om via de binnenkant van het schip omhoog te zwemmen naar de overblijfselen van de machinekamer (14). De drie stoommachines bevinden zich nog steeds onder de kiel, naast elkaar en zonder schotten ertussen.
Het is gemakkelijk te begrijpen hoe gemakkelijk de Kleber gezonken. De open binnenstructuur laat een aantal interessante doorgangen tussen de motoren achter.
De romp is achter de motoren volledig open, de drie schroefassen zijn netjes afgebroken van hun respectievelijke krukassen. Het is een dergelijke ordelijke schade die mij doet denken dat dit deel van de romp opzettelijk is opengemaakt voor berging.
De schachten naar achteren volgen en eronder kijken, meer van de Kleber’s ketels zijn te zien, deels aan het zicht onttrokken door wrakstukken (15). Het is ongeveer hier dat ik zou verwachten dat de volgende hoofdgeschutskoepel onder het wrak begraven zou liggen, hoewel ik er geen spoor van kon vinden.
Verder naar achteren ligt de laatste hoofdgeschutskoepel aan één kant, die door de romp is gebarsten die eroverheen is ingestort. Een vierkante doosconstructie die het schip vanaf de basis van de toren doorkruist, is de magazine schacht (16), met nog een stapel 164 mm granaten van de overeenkomstige magazine er vlak achter (17). Een stapel kleinere granaten is afkomstig van een van de twee 65 mm secundaire kanonnen (18).
Het achterschip wordt gemarkeerd door een klein kedge-anker (19). Er zijn geen tekenen van propellers of roeren. De Kleber zou drie mooie bronzen propellers hebben gehad, een smakelijk stukje om te redden.
We volgen de kiel- en stuurboordzijde van de romp midscheeps terug (20)Er zijn enkele gaten tussen de romp en het rif, waardoor vanaf de zijkant kolenbunkers en ketels worden ingebroken. Met doorgaans goed zicht zou het geen probleem moeten zijn om de shotline te verplaatsen om te stijgen en te decomprimeren.
Met dank aan Mike, Penny en Giles Rowley, Diane Tanner en leden van West Wickham BSAC.
Je kunt een goede man niet binnenhouden
Ze stamde uit de tijd dat kapiteins altijd met hun schepen ten onder gingen. Een tijd waarin Franse kruisers vier trechters hadden die rook over rompen stroomden die beschermd waren met minstens 4 cm pantserplaat. Dat waren de dagen dat er 24 ketels en minstens drie schroeven nodig waren om een kruiser als de Kleber met haar 22 grote kanonnen en 520 bemanningsleden de strijd in met een topsnelheid van 21 knopen, schrijft Kendall McDonald.
De 7578 ton Kleber sloot zich in 1902 aan bij de Franse vloot en werd later op het West-Afrikaanse station geplaatst, waar ze optrad als vlaggenschip voor vice-admiraal Jaures. De 426 meter lange kruiser met een breedte van 58 meter was daar tot 1916 gestationeerd.
Het was toen, als gevolg van verliezen onder de Britse en Franse grote schepen, en de steeds toenemende U-bootactiviteit, dat de Kleber werd naar huis geroepen in Brest. Het is haar niet helemaal gelukt.
Op 27 juni 1916 konden haar snelheid, wapens en bepantsering haar niet redden. Ze was de Pointe de St. Mathieu verlaten, een van de grote landtongen die de toegang tot Brest beschermden, toen ze in een mijn terechtkwam in een groep die was aangelegd door een van de Duitse onderzeeërs van de UC-klasse.
De Kleber zonk snel en veranderde van schildpad terwijl ze verder ging. Maar bijna al haar 520 bemanningsleden werden gered door de torpedoboten die haar hadden begeleid. Haar kapitein bleef op de commandotoren van haar enorme brug totdat hij in zee werd geslingerd toen ze kapseisde. Het was duidelijk zijn bedoeling geweest om met zijn schip ten onder te gaan, maar hij werd opgepakt toen hij weer naar de oppervlakte dobberde.
GIDS
ER KOMEN: John Liddiard dook op de Kleber van de mv Maureen van Dartmouth. Ga vanaf het einde van de M5 verder zuidwaarts op de A38. Sla linksaf de A384 op richting Totnes en vervolgens de A3122 richting Dartmouth.
Maureen pikt op vanaf de drijvende steiger, gewoon in het eenrichtingssysteem. Na het uitladen is de dichtstbijzijnde parkeerplaats voor lang parkeren de Park and Ride op de top van de heuvel, al heb je misschien geluk en vind je een plekje dichterbij in een zijstraat.
PLAATS: Uit Brest, ten zuiden van Kanaal Le Four. We vertellen je graag waar het is, maar de positie van een zo speciaal wrak kun je niet van een schipper verwachten om zomaar weg te geven!
DUIKEN, LUCHT EN ACCOMMODATIE: Het wrak wordt bezocht door mv Maureen, schipper Mike Rowley, 01803 835449, Deepsea Professional Charter-botenwebsite
Kwalificaties: Dit is een geavanceerde luchtduik die het meest geschikt is voor technische nitrox of normoxische trimix.
VERDERE INFORMATIE: Admiraliteitskaart 2643, Raz de Sein naar Goulven. Memoires Engels; Plonges – Geschiedenis van de Epaves du Finistere door Bruno Jonin en Paul Marec.
Pluspunten: Een spannender wrak dan dit is moeilijk te vinden. Geweren, munitie, machines, een mijlpaal in de Franse scheepsarchitectuur, vissen, zichtbaarheid – wat wil je nog meer?
Nadelen: Een lange weg van huis.
