Deze maand is JOHN LIDDIARD in Schotland voor een boeiende duik in de Sound of Mull. Illustratie door MAX ELLIS
Hoewel de Sound of Mull meestal beschut is, kan deze bij stormachtig weer en slecht zicht verraderlijk zijn. Slechts een paar graden uit koers van een veilige route langs de Sound, en een schip kan de rotsen raken. Dat is precies wat er met het Zweedse stoomschip gebeurde Spanje in 1954 (zie paneel hieronder).
Haar lading plaatwerk, asbest, rubber en vislijn werd kort na het zinken geborgen. Het wrak lag vervolgens relatief ongestoord voordat het in de jaren zeventig een populaire duiklocatie werd. Vandaag de Spanje ligt wijzend naar de kust aan de Mull-kant van de Sound, op een helling met de achtersteven op 32 meter en de boeg op 24 meter, rechtop liggend met een lichte helling naar stuurboord.
Met een lengte van iets meer dan 70 meter en een bruto bruto ton van slechts 1337 ton, is de Spanje Het is geen bijzonder groot wrak, maar er is genoeg voor meerdere duiken. Begin jaren tachtig heb ik een hele week alleen maar op dit wrak gedoken, en toch kom ik nog steeds terug voor meer als ik in de buurt ben.
Ik denk dat dit komt omdat de Spanje is een verbazingwekkend intact wrak, en de sterke stroming voedt enkele van de dichtste anemonen, manteldieren en hydroïden die ik ooit heb gezien. De Spanje is bedekt met het leven in zee.
Het is onmogelijk om één enkele route door dit wrak aan te bevelen; er is gewoon te veel om te zien en te ontdekken. Degene die ik heb uitgekozen om te beschrijven begint bij het achterschip, simpelweg omdat daar meestal een boei aan het wrak is vastgemaakt (1). Soms is er een tweede lijn vanaf de boei, of is er een tweede boei aan de brug bevestigd.
Aan de achterzijde is het de moeite waard om eens naar de hulpstuurinrichting te kijken (2) voordat je onder de achtersteven zakt om het roer en de cardanas te bekijken (3). Als u terugkeert naar dekniveau, kunt u gemakkelijk de accommodatie op het achterschip verkennen (4), omdat de daken allemaal zijn weggerot.
Hutten en gangen worden van bovenaf helder verlicht. Hoe interessant ook, blijf hier niet te lang aan het begin van de duik. Bewaar uw lucht voor de laatste paar minuten voordat u opstijgt op uw terugreis.
Vooruit, aan de voorkant van de accommodatie is een grote, stalen reserveschroef bevestigd. Ik volg graag de diepere stuurboordzijde van het wrak richting de boeg en keer dan terug langs de ondiepere bakboordzijde. Het achterschip houdt (5) bevatten niets bijzonder interessants, maar het kan leuk zijn om er even snel doorheen te snuffelen; je weet nooit wat je in het slib aantreft.
Het is mogelijk benedendeks te zwemmen tussen de achtersteven en de midscheepse bovenbouw (6), of je kunt ook boven het dek blijven en de masten, rondhouten en lieren bekijken, versierd met nog meer zeeleven.
Vanaf ruim nr. 4 lopen tunnels aan weerszijden van de midscheepse bovenbouw naar het voorste ruim nr. 3. Beide zijn een beetje slibachtig en de haventunnel is aan de voorkant gedeeltelijk geblokkeerd. Dit zijn al grappig genoeg gaten, maar ik vind de bovenbouw veel interessanter.
Hier zijn, net als aan het achterschip, de plafonds weggerot, zodat de hutten en gangen duidelijk toegankelijk zijn. Eerst is er een blok hutten (7), dan de machinekamer (8) en de brug (9).
Toegang tot de bovenste niveaus van de machinekamer is eenvoudig, maar verder naar beneden komen kan lastig zijn. De weg is gedeeltelijk geblokkeerd door puin. Loopbruggen en ladders hebben de bemanning misschien ruimte geboden om daar naar beneden te komen, maar ze zijn nooit ontworpen voor het grootste deel van een volledig uitgeruste duiker.
Onder de brug bevindt zich mogelijk de kombuis. Hier zijn in het slib diverse flessen en stukjes bord gevonden. Er is ook een luik naar de bakboordtunnel die de ruimen met elkaar verbindt. Een andere attractie van dit deel van het schip is het grote geëmailleerde bad, en sommige duikers lijken er graag in te zitten!
Voor de brug bevinden zich nog drie ruimen, met nog een reeks masten, lieren en rondhouten. Bijzonder fotogeniek zijn de voormast en een grote lier aan de basis.10). Op voorwaarde dat het nog steeds rustig water is tegen de tijd dat ik bij de boeg kom, laat ik me bij goed zicht graag over de rand vallen en naar buiten zwemmen om achterom te kijken naar het schip dat voor mij ligt uitgespreid (11), en aan het stuurboordanker dat op de zeebodem beneden ligt.
Terugkerend langs de ondiepere bakboordzijde is er niets significant anders dan aan stuurboordzijde. Een dubbele portie spectaculair. Als je de brug passeert, zie je ongeveer halverwege de romp een klein driehoekig gat (12). Vroeger bood dit een alternatieve manier om toegang te krijgen tot de lagere niveaus van de machinekamer, maar ik word dikker of het gat wordt kleiner, want de laatste keer dat ik controleerde, kon ik er met geen mogelijkheid doorheen.
Dit is misschien het moment om delen van de bovenbouw te verkennen die je op de weg vooruit had kunnen missen.
Terug op het achterschip kan de resterende tijd nu worden gebruikt om nog eens rond te kijken in de hutten (13) voordat u de boeienlijn beklimt.
De kapitein salueerde
Op zaterdag 18 december 1954 werden de stormwind, regen en natte sneeuw zo hevig dat kapitein Ivan Dahn de Spanje in de wateren van de Schotse eilanden voor beschutting, schrijft Kendall McDonald. De Zweedse stoomboot, gebouwd in 1912, had de dag ervoor Liverpool verlaten op weg naar Varberg met een lading staal, asbest en rubberplaten.
In de Sound of Mull was het zicht bijna nul, maar de Spanje bereikte bijna de hele weg voordat hij om 9 uur Sgeir More (de Grote Rots) bereikte, een halve mijl uit de westelijke oever van Mull.
Haar motoren werden onmiddellijk op volle kracht achteruit gezet, waardoor ze achteruit werd getrokken. Maar het was duidelijk dat ze ernstig naar voren zat en al snel zwaar overhelde naar bakboord. De 21 bemanningsleden hadden voldoende tijd om hun twee reddingsboten te water te laten, maar kapitein Dahn weigerde zich bij hen aan te sluiten.
Tijdens een stilte in de storm roeide de bemanning bijna een uur lang om hun schip heen en smeekte hem, maar plotseling bezweek een schot en het schip begon snel te zinken. Sommige overlevenden zeiden dat ze hun kapitein op de brug zagen, hand tegen voorhoofd in een saluut toen hij en zijn schip verdwenen.
Hoe komt u er: Als u vanuit het zuiden Glasgow binnenrijdt, neemt u de M8 in westelijke richting en steekt u de Erskine Bridge over. Volg de A82 langs Loch Lomond en de A85 naar Oban. Om Loch Lomond en zomerfiles te vermijden, is een langere maar soms snellere route de A80 ten oosten van Glasgow, vervolgens de M80 en M9 langs Stirling en de A84 door Callander voordat je op de A85 komt. Lochaline ligt aanzienlijk verder dan Oban. Sla net voor Oban rechtsaf over de Connel Bridge. Volg de A828 in noordelijke richting voorbij Tralee, maak een korte tocht met de veerboot over Loch Linhe bij Corran en ga dan weer zuidwaarts over de A861 en de A884. Veerboten naar Mull varen van Oban naar Craignure en Lochaline naar Fishnish.
Duiken en lucht: Lucht is verkrijgbaar bij Oban Divers, Duikcentrum Puffin, Tralee Duikcentrum, Lochaline-duikcentrum en zeevaart in Tobermory. Dagboten varen vanuit Oban en omgeving – probeer de Jan-van-gent. Puffin en Alchemy Diving in Tralee exploiteren regelmatig RIB-shuttles. Sommige hiervan kunnen ook lucht aanvoeren. Veel liveaboard-boten die in het westen van Schotland varen, zijn gevestigd in Oban en zullen daar duiken Spanje op weg door de Sound of Mull.
Lancering: De dichtstbijzijnde slip is bij Lochaline. Verderop zijn er een aantal slips in Oban, een vrij krappe slip in Tralee, of van Mull in Tobermory.
Getijden: Stilstaand water is tussen 2 en 1 uur vóór hoog- of laagwater in Oban, variërend van lente tot doodtij.
Hoe het te vinden?De Spanje ligt op 56.34.55 N, 5.59.13 W (graden, minuten en seconden). Het is vrij eenvoudig te lokaliseren, omdat er ongeveer 100 meter ten noordoosten van de locatie een grote rode kanaalmarkeringsboei ligt. Het wrak wordt meestal gemarkeerd door een kleine plastic boei die aan het achterschip is vastgemaakt. Als dat niet het geval is, is het eenvoudig om het op te pikken met een echolood.
Accommodatie: Bootschippers en duikcentra kunnen informatie verstrekken over lokale accommodatie. Voor informatie over campings, caravans, B&B en hotels kunt u contact opnemen Bezoek Oban.
Kwalificaties: Meest geschikt voor sportduikers of gelijkwaardig en hoger.
Nadere informatie: Admiraliteitskaart 2390, Geluid van Mull. Ordnance Survey-kaart 47, Tobermory & North Mull. Ordnance Survey-kaart 49, Oban & East Mull. Duik Schotland Vol 2 – Duik in Noordwest-Schotland, door Gordon Ridley. Scheepswrakken van het westen van Schotland van Bob Baird. Duik naar de grootste wrakken van Schotland van Rod MacDonald. Shipwreck Index van de Britse eilanden Vol 4, door Richard en Bridget Larn.
Voors: Een verbazingwekkend intact wrak dat van boeg tot achtersteven bedekt is met dicht opeengepakt zeeleven. Ondiep genoeg om een goede lange duik te maken. Beschut tegen alles behalve het slechtste weer. Meestal uitstekend zicht.
nadelen: Sterke getijden. Een lange boottocht vanuit Oban. Het kan erg druk zijn op een bank vakantievilla weekend.
Verscheen in Diver, april 1999
