Dit voorbeeld van een binnenkort verouderde Duitse onderzeeër voor het leggen van mijnen werd in 1917 voor de kust van Zuid-Ierland tot zinken gebracht. Het is een interessant wrak om tijdens één enkele duik over te onderhandelen. JOHN LIDDIARD leidt onze tour, met illustratie door MAX ELLIS
WRAKKOCHTIGINGEN VAN ONDERZEEËN lijken een beetje op bussen. Iets minder dan twee jaar geleden hebben we in vier maanden tijd drie onderzeeërtochten georganiseerd, waarvan de laatste de ongewone mijnenlegger was U74E (Wraktocht 142).
Toen was er een gat, en deze maand toeren we UC42, uit de klasse van mijnenleggende onderzeeërs die U74E was bedoeld om te vervangen. In tegenstelling tot bussen hebben we geen onderzeeërs meer Wrak Tourstaat al een tijdje in de rij.
Mijnenlegboten van de UC-klasse zijn een interessante doodlopende variant van het U-bootontwerp. Uniek was dat ze waren uitgerust met verticale mijnbuizen.
Dit kenmerk werd overbodig gemaakt toen er mijnen werden ontwikkeld die door torpedobuizen konden worden gelegd, waardoor elke onderzeeër in staat werd mijnen te leggen en de operationele behoefte aan gespecialiseerde mijnenlegklassen wegnam.
Onze UC-klasse boot, UC42, werd op 28 meter diepte tot zinken gebracht in de toegang tot Cork of, vanuit militair oogpunt, in de toegang tot het Royal Navy-dok in Queenstown, dat nu is teruggekeerd naar de traditionele naam Cobh.
Onze tocht begint midscheeps, waar een groot deel van de bekleding intact is boven de stuurboordzijde van de romp (1).
De UC42 rust op de bakboordzijde en, enigszins atypisch, vervolgt onze route langs de kiel om een van de externe boegtorpedobuizen te zien (2) liggend in het slib onder de kiel. Deze zou oorspronkelijk boven de waterlijn en vóór de drukromp zijn gemonteerd.
Het wrak moet ooit zijn opgerold, omdat het de overblijfselen zijn van het bakboord-watervliegtuig (3) uitsteken vanaf de kielzijde van het wrak. De stomp van de schacht van het hydroplane aan stuurboordzijde (4) bevindt zich op de juiste locatie bovenaan het wrak, namelijk de stuurboordzijde.
De scheepswerfduikers die het wrak in 1917 inspecteerden, meldden dat de boeg intact was, met externe torpedobuizen en herlaadtorpedo's op hun plaats.
Het koepelvormige vlak tussen de twee is het uiteinde van de onder druk staande romp. Vanaf hier kon ik geen spoor meer vinden van de boeg naar voren.
Boven de boeg bevindt zich een kleine as met een afgeschuind tandwiel (5). Deze zou zijn aangesloten op een ankerlier. Dan, naar achteren, is er een rij van zes mijnenlegbuizen (6).
In sommige hiervan zitten nog de rottende resten van mijnen, grote ballen van wat lijkt op schuim waar de beten uit zijn gehaald, maar die in feite explosief zijn.
Achter de mijnbuizen bevindt zich een ventilatorafdekking (7), en dan een open luik (8) waarvan het deksel was verwijderd, misschien door de marineduikers die het wrak bezochten om kort na het zinken naar codeboeken te zoeken.
Achter het luik bevindt zich een conische kanonsteun (9), maar geen spoor van het 88 meter lange scheepskanon dat erop gemonteerd zou zijn. De commandotoren is van het wrak gescheurd en laat een deel van de periscoop achter. (10) uitstekend en een gebroken rand (11).
Achter de commandotoren bevinden zich een bijpassend paar fittingen op de romp voor luchtinlaten (12) voor de dieselmotoren.
Het volgende erachter bevindt zich de basis van de radiomast van de U-boot (13). Direct hierachter zit een gat in de romp (14), waardoor batterijen zichtbaar zijn, en een gesloten luik (16) .
De commandotoren (15) ligt naast het wrak, met de bovenkant naar voren gericht, zoals te herkennen aan het bovenste deel van de periscoop en het luik van de commandotoren.
De duikers die het wrak in 1917 inspecteerden, meldden dat de commandotoren intact was. Ik vermoed dat de schade is veroorzaakt in 1919, toen explosieven en draadvegers werden gebruikt om het wrak te verkleinen, en er kan nog meer schade zijn ontstaan doordat de romp tijdens winterstormen werd opgerold.
Verder naar achteren, net voordat de romp bij het achterschip eindigt, bevindt zich een T-vormig mechanisme (17) dat zou de achterste watervliegtuigen en het roer hebben bestuurd.
In het achterschip bevindt zich een enkele naar achteren gerichte torpedobuis (18). Als we tenslotte het achterschip omzeilen, is het hoogste punt van het wrak de stuurboordschroefas en de propeller (19).
Het grootste deel hiervan is bedekt met grote pluizige anemonen, maar de kegel van de propeller is door duikershanden gepolijst om te onthullen dat deze toebehoort aan UC42, en bijgevolg een positieve identificatie van het wrak.
Iets verderop op de schacht hebben de duikers die het wrak in 2010 hebben herontdekt een plaquette geplaatst.
DE FATALE ZESDE
UC42, mijnenleggende U-boot. GEBOUWD 1915, GEZOND 1917
EEN DEEL VAN DE VLAANDEREN FLOTILLE, UC42 had sinds januari 1917 vijf patrouilles voltooid voordat hij dat najaar zijn lot bij Cork ontmoette tijdens zijn zesde patrouille.
Op 3 oktober om 31 uur torpedoboot van de Royal Navy TB055 een olievlekje gezien. Op de uitkijk voor
U-boten, ze volgde de slick en liet een dieptebom vallen.
Het olievolume nam vervolgens toe, zodat de mijnenvegende trawler Sarba nog een dieptebom liet vallen.
De volgende ochtend, mijnenvegende zwerver Sunshine en een andere torpedoboot, TB058, meldde dat olie nog steeds naar de oppervlakte stijgt. Op 2 november inspecteerden duikers van de scheepswerf het wrak en identificeerden het als UC42 van een markeringsplaat op de commandotoren.
De enige significante schade die door de duikers werd gemeld, betrof de achtersteven, wat leidde tot de theorie dat UC42 werd tot zinken gebracht door een van zijn eigen mijnen.
Dit lijkt onwaarschijnlijk, omdat de explosie van een anti-scheepsmijn aanzienlijk meer schade zou hebben veroorzaakt dan alleen het strippen van de achterstevenbekleding en stuurvlakken.
Mogelijk was de schade aan het achterschip het gevolg van de dieptebomexplosies. Of misschien was het allemaal een ongeluk.
Onderzeeërs die mijnen of torpedo's lanceren, zijn onderhevig aan plotselinge veranderingen in drijfvermogen en trim, waarvoor bekwame bemanningen moeten compenseren.
In water zo ondiep als 28 meter, Oberleutnant Hans Albrecht Müller, UC42's commandant, zou niet veel ruimte voor fouten hebben. Zonder correctie zou de toename van het drijfvermogen aan de boeg toen de mijnen werden gelanceerd ervoor kunnen zorgen dat het achterschip de zeebodem raakte.
Waar we zeker van kunnen zijn, is dat UC42 was niet doorgezakt TB055's dieptebomaanval op 31 oktober.
UC42 vertrok op 1 september voor zijn laatste patrouille vanuit Vlaanderen, en de langste geregistreerde patrouille voor een boot uit de UC-klasse was 24 dagen.
Eind oktober moet iedereen aan boord zijn UC42 zou al lang dood zijn geweest.
Duitse documenten vermelden als datum van het verlies 10 september 1917, de datum UC42 zou terugkeren van zijn zesde patrouille.
GIDS
ER KOMEN: Helaas is de veerdienst Swansea-Cork stopgezet, dus de dichtstbijzijnde veerbootroute is via Pembroke of Fishguard naar Rosslare.
HOE U HET VINDT: De GPS-coördinaten zijn 51 45.077N, 008 12.909W (graden, minuten en decimalen). De boeg wijst naar het noorden.
GETIJDEN: Slank water valt samen met hoog- en laagwater Cobh, maar is pas echt nodig bij springtij.
DUIKEN & LUCHT: Liveaboard en RIB-duiken met Oceaan verslaafden
INRICHTING: Ocean Addicts beheert de vloottender liveaboard in verlegenheid brengen, met accommodatie aan boord voor 12 duikers.
LANCERING: Er zijn talloze slips beschikbaar in de estuaria van Kinsale en Cork.
Kwalificaties: PADI Geavanceerd open water Duiker of BSAC sportduiker
VERDERE INFORMATIE: Admiraliteitskaart 1765, Oud hoofd van Kinsale aan machtshoofd. Corkduiker Tony O'Mahony beheert de website Scheepswrakken in de haven van Cork, met een schat aan achtergrondinformatie over UC42 en vele andere wrakken.
Pluspunten: Een wrak van perfect formaat voor een no-stop duik met de juiste nitroxmix.
Nadelen: Moeilijker te bereiken nu de veerdienst Swansea-Cork niet meer actief is.
DIEPTE: 20 m – 35 m, 35 m – 45 m
Met dank aan Hutch Hutchinson en Andrew Ricks.
Verscheen in DIVER augustus 2012
