We hebben deze maand een double-header waar u van kunt genieten: twee kleine schepen die binnen tien jaar na elkaar tot zinken zijn gebracht in het midden van het Victoriaanse tijdperk voor de kust van Pembrokeshire. JOHN LIDDIARD leidt de tour, terwijl MAX ELLIS de illustraties verzorgt
Het eerste wrak in de Pembrokeshire double is de Donder, een ijzeren achtbaan van 610 ton die in 1889 in rustige omstandigheden bij Broad Haven (zuid) strandde.
Op slechts 17 meter van de zeebodem is het niet verwonderlijk dat het wrak volledig met de grond gelijk is gemaakt, op de ketel na (1), waarna Steve Lewis het schot liet vallen.
De ketel is uit de stuurboordzijde van het wrak gerold en staat bijna ondersteboven, met de drie ovenopeningen nu bovenaan aan de voorkant.
Een stoomklep (2) is net zichtbaar eronder in de schuur, glanzend gepolijst door de constante beweging van het zand.
Achter de ketel en op de hoofdlijn van het wrak, de DonderDe motor ontbreekt, op één klein ijzeren klepje na (3).
Met de grote scheepswerf van Pembroke vlakbij en de geringe diepte vermoed ik dat dit snel na het zinken had kunnen worden geborgen. Zonde, want als omgekeerde compoundmotor, waarbij de stoom van onderaf op de zuigers inwerkte, had het interessant kunnen zijn.
De propeller-as (4) leidt een korte afstand naar achteren door de overblijfselen van het kiel- en hekframe naar een kapotte propeller (5), gewoon een naaf waar nog de stompjes ijzeren messen over zijn. Naast de propeller ligt het roer plat op het zand.
Nu we naar voren gaan, wordt de ketel gemonteerd (6) zijn gemakkelijk herkenbaar en vrij van vuil. Vóór de ketel is een enkele kleine cilinder het enige dat overblijft van een hulpmotor, misschien van een pomp (7).
Onze route volgt nu de lijn van de romp door los verspreid puin vanaf het tweede ruim tot aan de stomp van de hoofdmast (8). De overblijfselen van de mastvoet en dekplaat bevinden zich nog steeds op de basis van de mast.
Aan de overkant van het wrak staan drie ribben rechtop (9) aan bakboordzijde van wat het voorste ruim zou zijn geweest.
In de buurt van het voorschip zouden een paar opstaande pijpen met flenzen (10) voor stoom hebben gezorgd om de ankerlier aan te drijven. (11). Ten slotte ligt een enkel anker in Admiraliteitspatroon precies op de boeg (12).
Op een schip van deze leeftijd en omvang zou er geen trospijp zijn gemonteerd en het anker viel gewoon over de zijkant van de boeg. Er zouden enkele kleine kabelgeleiders aan bakboord zijn gebruikt om de kabel te geleiden.
DONDERSTRUCK
DE DONDER, tankwagen. GEBOUWD 1853, GEZOND 1889
HET IJZEREN STOOMSCHIP VAN 610 TON Donder werd gelanceerd in 1853. Vroege stoommachines waren inefficiënt en in 1880 werd ze uitgerust met een nieuwe omgekeerde samengestelde motor van 90 pk door CD Holmes & Co uit Hull. Het schip was eigendom van de Thunder Steamship Company, beheerd door HP Archer uit Londen.
Geladen met 620 ton steenkool bij Briton Ferry (aan de rivier de Neath, waar de M4 nu boven Port Talbot kruist), om 8.30 uur op 11 september 1889, werd de Donder vertrok naar Belfast, een reis die kapitein William Morris al vele malen eerder zou hebben gemaakt.
Het was een rustige maar wazige nacht en de Donder maakte 8 knopen. Op 1.30 september om 12 uur was er een mistsignaal te horen. Kapitein Morris paste de koers aan en trok zich terug in zijn hut, terwijl hij de stuurman de leiding liet.
Naarmate de mist dichter werd, werd de DonderDe snelheid werd teruggebracht tot minder dan de helft. Om 4.45 uur was kapitein Morris terug op de brug. Er werden brekers gehoord, vermoedelijk de race bij St. Govans Head, en hij veranderde opnieuw van koers.
Om 5 uur werden er branding direct verderop onder de kliffen opgemerkt. De motor was omgekeerd, maar de Donder geslagen.
Om 5.30 uur had het opkomende tij het schip losgemaakt en zette kapitein Morris koers naar Tenby. De pompen konden het binnenkomende water niet bijhouden, de ketelbranden werden geblust en de bemanning ging naar de boten en keek naar de Donder zinken om 7 uur 's ochtends, zo'n 500 meter uit de kust, met de mast nog steeds zichtbaar. Er werd gespeculeerd dat duikers het schip zouden kunnen redden voordat het slechte weer zou aanbreken.
De onderzoeksrechter schorste de vergunning van kapitein Morris voor twaalf maanden, trok zijn kennis van kompasnavigatie en magnetische afwijkingen veroorzaakt door het ijzeren schip in twijfel en stelde dat zijn navigatie geen rekening had gehouden met het getij.
GIDS
ER KOMEN: Volg de M4, A40 en A477 naar Pembroke Dock, steek dan de brug over naar Neyland en volg de borden naar de jachthaven.
HOE U HET VINDT: Steve Lewis houdt de exacte positie voorlopig voor zichzelf, maar het wrak ligt ongeveer voor de kust van Broad Haven (zuid), aan de overkant van het tij met de boeg naar het zuidoosten. Negeer de positie gegeven in de Shipwreck Index (51 37.30N, 4 54.30W) – dit is op het droge!
GETIJDEN: Stilstaand water is essentieel en valt samen met hoogwater in Milford Haven.
DUIKEN: Pembrokeshire duikcharters, 01646 602942.
LUCHT: Lucht en nitrox van Old Mill Diving Services nabij Milford Haven, 01646 690190.
INRICHTING: Pembrokeshire DC kan accommodatie regelen in het Lawrenny Castle Hotel in Neyland.
LANCERING: Sliphellingen bij Neyland en Dale. Een slip in Tenby is dichterbij, maar de toegang is moeilijk en het gebruik is beperkt tijdens de drukke zomermaanden.
Kwalificaties: Instapniveau (bij laagwaterval).
VERDERE INFORMATIE: Admiraliteitskaart 1076, Linney Head naar Oxwich Point. Ordnance Survey-kaart 157, St David's en Haverfordwest-gebied. Ordnance Survey-kaart 158, Tenby.
Pluspunten: Relatief weinig gedoken achtbaan, ondiep genoeg voor goed licht.
Nadelen: Ver van de dichtstbijzijnde slip.
DIEPTE: -20 m
Met dank aan Steve Lewis en Ron Young
Verscheen in DIVER maart 2012
