Na een korte reeks diepere wrakken is hier een Belgisch schip dat breder toegankelijk is. Het is een populaire duikplaats in Weymouth, zegt JOHN LIDDIARD. Illustratie door MAX ELLIS
Een oude Weymouth-favoriet, het Belgische motorschip van 5965 ton Alex Van Opstal, een vroeg slachtoffer van de Tweede Wereldoorlog. Het werd op 15 september 1939 door een mijn tot zinken gebracht, slechts 15 dagen na de Duitse inval in Polen.
Charterboten haken doorgaans een jachtlijn over de boeg (1), die bijna 90° naar bakboord kantelt, zodat het dek vrijwel verticaal is en de stuurboordzijde ruim 5 meter boven de 30 meter zeebodem uitsteekt.
Dit gedeelte is gemakkelijk herkenbaar, zodat duikers met enige oriëntatie aan de duik kunnen beginnen, ook al wordt het later wat lastig.
We volgen de stuurboordzijde van de boeg en passeren een paar bolders, een haspel met meerkabel en vervolgens een drietal kleinere bolders die zouden hebben gediend als geleiders voor de meerkabel. Het stuurboordanker (2) is een modern stokloos ontwerp en zit strak in de kluispijp.
Op het dek staat tussen de gaten voor de tegenoverliggende uiteinden van de trospijpen de stomp van een mast (3), met daarop de balk van een boortoren.
Achter de mast bevindt zich de ankerlier (4). Het wrak stort nu neer op de zeebodem, waardoor er een paar gaten in de boeg overblijven om te verkennen voor degenen die voldoende ervaren en voorbereid zijn.
Als we het wrak naar achteren volgen, richting de dekzijde (de Portland- of westzijde) van het wrak, is het volgende hoofdkenmerk de rechte hoek van de hoofdeinde vanaf het voorste ruim (5).
Kort daarna komen een paar bolders en vervolgens een paar masten die op de zeebodem liggen, met vrachtlieren aan weerszijden van hun basis (6).
De voorkant van deze twee lieren is intact, maar de tweede is kapot.
De meeste masten op de Alex Van Opstal zijn per paar te vinden, omdat ze naast elkaar in een doelpaalopstelling werden gemonteerd.
Hier wordt het navigeren door dit wrak een beetje lastig. Er is een breuk waar de mijn ontplofte onder het tweede ruim, dus elke duiker die net de rand van het wrak volgt, zal hoogstwaarschijnlijk links blijven afslaan en uiteindelijk de kiel terug naar de boeg volgen.
De truc is om de lijn van het wrak te beoordelen, vanaf de ligging van het dek of vanaf de kiel, en de zeebodem op te gaan, terwijl je onderweg wrakstukken volgt. Een opmerkelijk item is een buisvormige mastvoet (7), ondersteboven en naar binnen gekanteld in de richting van het wrak.
Bij goed zicht is dit eenvoudig. Bij slecht zicht kunnen duikers het wrak net zo goed volledig kwijtraken.
Binnen ongeveer 10 meter begint het wrak zich weer op te trekken, met romp- en dekplaten en enkele gebogen constructies van 2 inch pijp (8) waarvan ik vermoed dat het koelmachines waren, hetzij voor kombuisbenodigdheden, hetzij voor een gekoeld ruim.
De wrakstukken worden dichter naarmate onze route het midden van het schip nadert, met puin van de bovenbouw, waaronder nog een paar masten en een stuk plaat met ramen dat ooit deel heeft uitgemaakt van het dakraam en de ventilator van de machinekamer (9).
Iets verder hiervan is een deel van de rompplaat voorzien van een rij ronde gaten (10) waar ooit patrijspoorten waren aangebracht.
Van het eerste ruim achterin is weinig over, maar het punt tussen de achterruimen is gemakkelijk te herkennen aan een ander paar masten (11).
Het achterste ruim is eveneens onherkenbaar, en onze route komt al snel uit op het achterschip (12). Net als de boeg is deze naar bakboord gevallen.
In tegenstelling tot de boeg is het grootste deel van het bovendek afgebroken, met wat puin, waaronder een gemakkelijk herkenbaar paar bolders (13) op de zeebodem.
De open ribben van het achterschip (14) vormen een indrukwekkende tunnel die tot het verdere achterschip te volgen is.
Rondom het achterschip ligt het roer (15) plat op de zeebodem en blijft vastzitten aan de roerstijl. Binnen de propelleruitsparing is de propeller geborgen, maar het uiteinde van de as steekt nog steeds uit de achterstevenklier.
De kiel van de romp is aanvankelijk intact (16), maar breekt al snel open. Iets verderop komt de schroefas weer tevoorschijn (17), en kan helemaal naar voren worden gevolgd door een boog van de cardanastunnel (18).
Het wrak komt dan over de as (19) omhoog, vermoedelijk opgehouden door de overblijfselen van de motor. Een kapot druklager is nog net zichtbaar onder het puin.
Ik heb ooit eeuwenlang gezocht naar de gebruikelijke stoommachinemachines en ketels, om er later achter te komen dat de Alex Van Opstal was een motorschip en had dus een dieselmotor.
Dit deel van het schip (20) staat in wezen rechtop, maar is opgedeeld in een benedendek, waarbij het grootste deel van het bovenste deel van het wrak en de bovenbouw van de bakboordzijde is gevallen, die we eerder op onze tocht naar achteren hebben gevolgd.
Naar voor- en stuurboordzijde loopt er een spleet langs, waardoorheen een pomp te zien is (21).
Aan de overkant, aan bakboord, overbrugt een rompplaat (22) tussen het onderste deel van de romp en de zeebodem om een grote driehoekige doorgang te maken, maar ik zou me alleen bij zeer goed zicht naar binnen wagen.
De Alex Van Opstal is een groot wrak. Zelfs als u de weg kent, duurt het ruim 30 minuten om deze route te voltooien. Op een vertraagde SMB is een driftende decompressie noodzakelijk
VROEGE WO II SLACHTOFFER
KLAUS EWERTH NAM U26 UIT WILHELMSHAVEN op 29 augustus 1939, vier dagen voordat Groot-Brittannië Duitsland de oorlog verklaarde. Op 10 september bevond deze kleine Type-1A U-boot zich voor de oever van de Shambles en legde een mijnenveld aan om schepen te vangen in de nadering van Weymouth en Portland.
Het eerste slachtoffer was het 5965 ton wegende Belgische vracht- en passagiersschip Alex Van Opstal, die een lijndienst verzorgt tussen New York en Antwerpen, waar het terugkeerde.
België was nog steeds neutraal, maar mijnen maken geen onderscheid. Aan boord bevonden zich een bemanning van 49 en acht passagiers.
Kapitein Vital Delgoffe had opdracht gekregen van de scheepseigenaren, Maritime Belge, om voor inspectie uit te wijken naar Weymouth voordat hij de reis voortzette. De zeeomstandigheden waren ruw, maar het zicht aan het oppervlak was goed in het middaglicht.
Kapitein Delgoffe stippelde een route uit langs de oostkant van de Shambles-bank. Om 5.55 uur, nadat hij langs het ondiepe water was gevaren, had hij net opdracht gegeven om de koers terug te veranderen richting Weymouth, toen een enorme explosie onder ruim nummer 2 het schip uit het water tilde en met zijn rug voor de brug brak.
Om 6.35 uur, toen de zee boven het schuildek uitkwam, was kapitein Delgoffe de laatste die in een reddingsboot stapte. Het Griekse stoomschip Atlanticos stopte vlakbij om de bemanning en passagiers op te halen. Wonderbaarlijk genoeg vielen er geen doden.
De Alex Van Opstal zonk kort daarna, viel over een kabel en schakelde een detectielus voor onderzeeërs, onderdeel van het verdedigingssysteem van de haven, uit.
U26 was inmiddels ver verwijderd van het toneel, 120 kilometer de Atlantische Oceaan in, voorbij de vuurtoren van Fastnet. In de daaropvolgende maanden eiste het mijnenveld nog twee slachtoffers: het Nederlandse schip van 6873 ton Binnendijk en het Griekse stoomschip van 4576 ton Elena R. (Wrak Tour 123, december 2009), respectievelijk op 7 oktober en 22 november tot zinken gebracht. Beide zijn ook populaire duiken vanuit Weymouth en Portland.
GIDS
ER KOMEN: Voor Weymouth volgt u de A37 of A354 naar Dorchester, vervolgens de A354 naar Weymouth en verder naar Portland via Chesil Beach. Sla linksaf naar de oude Castletown-scheepswerf terwijl de weg de heuvel naar Portland begint te beklimmen. Scimitar Diving bevindt zich bij het Aqua Sport Hotel, aan de linkerkant als u Castletown binnenkomt.
HOE U HET VINDT: De GPS-coördinaten zijn 50 32.437N, 002 16.133W (graden, minuten en decimalen). Het wrak ligt met de boeg net ten oosten van het noorden.
GETIJDENDe Alex Van Opstal ligt ten oosten van de Shambles Bank, met zijn ingewikkelde getijden. Het wrak zou daarom slechts 2.5 uur vóór hoogwater Portland moeten worden gedoken.
DUIKEN & LUCHT: Scimitar Duikwebsite, 07765 326728
ACCOMMODATIE: Website van Aqua Hotel, 01305 860269
LANCERING: Slips zijn verkrijgbaar bij Weymouth en Portland. Haven- en lanceergelden zijn verschuldigd.
KWALIFICATIES: PADI Geavanceerd open water of BSAC Sports Diver, hoewel het wrak slechts een meter dieper ligt dan de PADI AOW grens aan de achtersteven. Het is een geweldige diepte om het beste uit nitrox te halen.
VERDERE INFORMATIE: Admiraliteitskaart 2610, Bill van Portland naar Anvil Point. Ordnance Survey-kaart 194, Dorchester, Weymouth en omgeving. Duik Dorset, door John en Vicki Hinchcliffe. Toeristische informatie over Weymouth 01305 785747.
PROS: Een groot motorschip met veel wrakstukken om te verkennen.
CONS: Als het zicht slecht is, kan het moeilijk zijn om tussen het voorste en het achterste gedeelte te komen.
DIEPTE BEREIK: 20m-35m
