Het is een double-header deze maand, wanneer JOHN LIDDIARD twee schepen duikt die 136 jaar geleden op dezelfde avond voor de kust van Noord-Wales wrakken werden. De illustraties zijn van MAX ELLIS
DE TWEE KLEINE WRAKKEN in onze dubbeltocht deze maand een keurige aansluiting, want in de stormachtige nacht van 1 maart 1873 kwam het stoomschip Fakkel kwam in aanvaring met het zeilschip Chacabuco, en beiden zonken. Zoals je zult zien in het geschiedenispaneel, is de Chacabuco ging binnen enkele minuten naar beneden terwijl de Fakkel bleef enkele uren drijven, maar omdat de Fakkel is het complexere wrak, ik zal dit eerst behandelen.
Het Stoomschip Fakkel
De Chacabuco, zoals we zullen zien, vertegenwoordigt het einde van het tijdperk van zeilschepen, maar de Fakkel vertegenwoordigt bijna het begin van ijzeren stoomschepen en zorgt dus voor een interessant contrast.
Onze rondleiding begint bij de ketel (1), hoewel je het in eerste instantie misschien niet als zodanig herkent, omdat dit een lagedrukketel uit 1860 is, en niet de cilindrische Schotse ketel die later in de eeuw standaard werd. De bovenkant is het ondiepste deel van het wrak, oplopend tot 13 meter vanaf een algemene diepte van 18 meter op de kapotte romp.
Achter de ketel bevindt zich een eveneens eenvoudige tweecilinder compound-stoommachine (2), rechtopstaand met intacte cilinders.
Vanuit de motor verdwijnt de schroefas onder een naar binnen gevallen deel van de stuurboordzijde van de romp (3). Dit leidt naar een klein gedeelte van de kiel en het achterschip (4), naar bakboord gevallen. De ijzeren propeller zit nog op de as, met twee bladen die iets boven het slib staan.
De bakboordzijde van de romp aan de achtersteven (5) is ook naar binnen gevallen. Elders op het wrak zijn de zijkanten van de romp echter naar buiten gevallen.
Ter hoogte van de achterkant van de ketel bevinden zich een paar bolders (6), rechtopstaand op hun montageplaat, maar gevallen toen het houten dek verviel en de zijkanten van de romp uitwaaiden.
Vervolgens passeren we een grote ijzeren ring, één van een paar (18). Het lijkt erop dat het hier is gevallen in plaats van dat het oorspronkelijk vastzat, dus het kan onderdeel zijn geweest van een dekbeslag. Misschien was het een draadgeleider voor een meertouw, aangezien deze dicht bij de bolders ligt.
Richting de middenlijn een lier (7) ligt bijna over de voorkant van de ketel. Vóór dit bevindt zich een groot stuk buis (8) dat kan de trechter zijn geweest, of misschien een deel van een watertank.
Terug richting de bakboordzijde van de romp blijft een klein gedeelte staan, met een overeenkomstige uitsparing in de platen vanaf de zijkant van de romp die op de zeebodem is gevallen. Daarnaast staat een ijzeren buisframe met een onbekend doel (9).
We gaan verder langs de lijn waar de bakboordzijde van de romp is weggevallen, iets verderop passeren we nog een paar bolders (10).
Net daarbinnen bevinden zich de overblijfselen van een dwarsschot (11) met “stenen” ertegenaan gestapeld. Dit maakt deel uit van de stukgoederen die toevallig vastgestort zijn in wat lijkt op een stapel stenen.
Vóór het schot is het ruimgebied leeg, dus alle lading in dit deel van het wrak is geborgen of was van het soort materiaal dat wegdreef of verging.
Aan één zijde, schuin over de lijn van de kiel, ligt een tweede lier (12). Beide lieren zijn vrij eenvoudige spindels met een grote trommel aan het ene uiteinde en een kleine trommel aan het andere uiteinde, veel minder complex dan vrachtlieren die op recentere wrakken worden aangetroffen.
Mogelijk is deze ook verdubbeld om het anker op te halen, aangezien er verder naar voren geen spoor is van een speciale ankerlier.
Aan bakboordzijde ligt een enkele boortoren die op de vloer van het ruim is gevallen, en een rechthoekige structuur van hout- en ijzerlagen die met elkaar zijn ingeklemd. (13).
Ik heb geen idee wat dit is. Een mastvoet voor een houten mast op een ijzeren schip? Zo ja, waarom zo ingewikkeld? Mogelijk maakte het deel uit van de lading.
Als we verder vooruit gaan, begint de romp merkbaar smaller te worden (14), met beugels aan de overkant die de onderste delen van de zijkant van de romp intact houden.
De zijkanten lopen fijn naar binnen totdat we de steel van de boog bereiken (15). De algehele vorm doet me meer denken aan de lange boeg van sommige raderstoomboten dan aan die van een stoomschip dat vracht vervoert. Misschien de FakkelHet rompontwerp van het schip was ontwikkeld op basis van dat van een raderstoomboot, voordat propellerschepen echt hun eigen vorm en karakter hadden ontwikkeld.
Terugkerend naar achteren, de stuurboordzijde van de romp (16) is niet zo ver ingestort als de bakboordzijde, en delen staan rechtop tot aan het schot (17).
Als we eindelijk bij de ketel komen, rust er nog een ijzeren ring over de rompribben (18). De ketel of motor stijgen beide tot 13 meter, vanwaar een vertraagde SMB gelanceerd kan worden.
DIEPTEBEREIK: -20m
ZEILSCHIP CHACABUCO
Er staat niet veel van dit zeilschip boven de zeebodem, dus het is het soort wrak waarbij een schotlijn in het midden van welke echo dan ook wordt gedropt, in plaats van te proberen vast te haken aan een specifiek groot bouwwerk. Toen ik naar het wrak dook, was het schot op een deel van de stuurboordzijde van de romp terechtgekomen (1) op 28m.
De Fakkel raakte het stuurboord kwart van de ChacabucoHet is dus niet verwonderlijk dat het schip naar stuurboord kapseisde, waarbij de bakboordzijde van de romp bovenaan bleef liggen (2). Naar achteren aan de dekzijde van de romp steken verspreide rondhouten en ribben uit het zand, met een aanzienlijk stuk mast (3) dichtbij het achterschip.
Eigenlijk aan de achterkant, het roer (4) staat iets scheef ten opzichte van het wrak.
Als we langs de romp naar voren lopen, is het moeilijk om blank metaal te zien door de enorme massa pluizige anemonen. Een breuk in de romp (5) komt ongeveer overeen met waar de Fakkel zou de stuurboordzijde hebben geraakt, maar dit bevindt zich aan de verkeerde kant van de romp, dus er zou secundaire schade zijn van waar de romp is gebroken sinds de Chacabuco gezonken.
We komen nu bij de plek waar de boeg is afgebroken, een ingewikkelder wrakgebied. Wat lijkt op een stuk mast (6) ligt half uit het zand, maar gezien de nabijheid van de boeg kan dit een onderdeel van de boegspriet zijn geweest. Daarachter bevindt zich een reeks banden die ooit delen van de mast in elkaar zouden hebben gezet.
Onze route vervolgt langs de kiel, langs een vreemd gevormd wrakstuk (7). Voor zover ik weet, was dit niets belangrijker dan een fragment van de romp.
Vervolgens komen we bij een gedeelte van de boeg (8) Rechtop staan. Hierin bevinden zich de ankerkabelbuizen. De schuur hier is het diepste deel van het wrak, op 31 meter. Wees voorzichtig hier.
Er is een sleepnet tegen de boeg kwijtgeraakt, en hoewel dit gemakkelijk genoeg te vermijden is bij goed zicht, kan het een gevaar vormen als het zicht slecht is.
Het sleepnet ligt grotendeels in het zand begraven en leidt naar de eveneens gedeeltelijk ingegraven trawlboom (9). Iets hogerop ligt de ankerlier (10), en een anker met een admiraliteitspatroon met lange schacht (11).
Als we de rand van het zand naar links volgen, steekt een klein luikhoofd vanaf het boegdek uit het zand (12), dan stijgt uiteindelijk een ander deel van de boeg 2 meter boven de zeebodem onder een hoek om een piramidevormige grot te vormen (13). Dit is het hoogste punt van het wrak, op 27 meter hoogte, en trekt dus de dichtste school steenbolk aan.
Voor een nultijdduik zou het oké moeten zijn om terug te keren naar de shotlijn om op te stijgen, maar zodra de duik in decompressie komt, kun je het beste een vertraagde SMB naar boven sturen en gaan driften.
GIDS
ER KOMEN: Volg de A55 door Noord-Wales naar Anglesey en over de Menai Bridge. Om Amlwch te bereiken, neemt u de A5025. Om de Menai-brug te bereiken, neemt u de eerste afrit en slaat u rechtsaf naar de stad. Ga richting de waterkant bij de krantenwinkel en het postkantoor tegenover HSBC, en vervolgens naar het ponton bij het havenkantoor.
HOE U HET VINDT: GPS-coördinaten voor de Chacabuco zijn 53 27.681 N, 003 47.541 W, en voor de Fakkel 53 21.870 N 003 52.890 W (zowel in graden, minuten als decimalen).
GETIJDEN: Slank water komt voor beide wrakken één uur vóór hoogwater Liverpool, en één uur vóór laagwater Liverpool in het geval van de wrakken Chacabuco maar 45 minuten voor laagwater Liverpool voor de Fakkel. Chris Holden adviseert dat bij doodtij de Fakkel Het is beter om net buiten de speling te duiken, omdat dit zal helpen om eventueel opgeschud slib op te ruimen.
DUIKEN & LUCHT: Julie-Anne opereert vanuit Amlwch, 01407 831210. Quest Diving Charters opereert vanuit Menai Bridge, 01248 716923, ChesterBSAC.
INRICHTING: Taldrwst Bach Farm, Dulas, heeft een stacaravan en een beperkt aantal kampeerplaatsen, en kan lucht bieden aan duikers die op de camping verblijven. 01407 832220. Het ligt een beetje uit de weg, dus zoek LL68 9RG op op Google Maps.
Kwalificaties: ChacabucoDe maximale diepte van 30 meter betekent PADI Geavanceerd open water of BSAC Sports Diver en is een ideale diepte om te profiteren van nitrox. Fakkel is geschikt voor kwalificaties op instapniveau, aangezien de diepte 18 meter bedraagt op een laagwatervallei, maar stroming en mogelijk slecht zicht vereisen een redelijk zelfverzekerde beginner.
LANCERING: Slip- en strandlancering bij Conwy, Colwyn Bay en Traeth Bychan.
VERDERE INFORMATIE: Admiraliteitskaart 1978, Benaderingen van Liverpool. Admiraliteitskaart 1977, Holyhead naar Great Ormes Head. Ordnance Survey-kaart 114, Anglesey. Anglesey-wrakken en riffen door Andy Shears en Scott Waterman. De essentiële onderwatergids voor Noord-Wales, deel 2, South Stack naar Colwyn Bay door Chris Holden. Wrakken van de Baai van Liverpool door Chris Michael. Toeristische informatie over Anglesey.
Pluspunten: Beide wrakken hebben een mooie grootte en complexiteit voor no-stop duiken op hun respectievelijke diepten.
Nadelen: Sterke stroming, kortstondig stil water en mogelijk slecht zicht, vooral op de Fakkel.
DIEPTEBEREIK: 20-35m
Verscheen in DIVER oktober 2009
