In februari beleefden IAN PEACH en zijn vrienden een nachtmerrieachtige bootscheiding bij Mozambique. In een exclusieve DIVER-uitgave legt hij uit wat er is gebeurd – en hoe je kunt voorkomen dat dit jou overkomt
WIJ HEBBEN GEREISD als groep van drie naar Zuid-Afrika en Mozambique voor een 10-daags pakket met ScubaAddicts Diving Adventures. Ik had al drie keer eerder met het bedrijf gedoken, inclusief een Sardine Run-trip. Ik ben 49, Martin Hull is 62 en Andy Campling 52, wij komen allemaal uit Groot-Brittannië en hebben samen zo'n 7000 duiken gemaakt.
We hadden genoten van fantastische duiken en geweldige ontmoetingen met haaien, het belangrijkste punt van deze reis. We hadden er veel gezien, waaronder raggies, tijgers, luipaarden, oceanische zwarttips, zilvertips, scholende hamerhaaien, stieren bij elke duik in Mozambique en een walvishaai.
Het duiken was vanaf een RIB van 8 meter, over het algemeen uitdagend en omvatte meestal een strand- of rivierlancering door de branding om de open oceaan te bereiken.
In Zuid-Afrika had de RIB-schipper niet gedoken en werden we vergezeld door een toegewijde gids, terwijl in Mozambique de RIB-schipper ook als duikgids optrad, waarbij een lokale “zeeman” als dekking fungeerde toen de gids aan het duiken was. Op beide locaties sleepte de duikgids een oppervlaktemarkeringsboei.
Al het duiken in Mozambique vond plaats op een geavanceerde locatie genaamd Pinnacles, op ruim elf kilometer afstand van Ponta do Ouro en bekend om de haaien- en pelagische activiteit. Ik heb er al eerder gedoken, maar het was het eerste bezoek van Martin en Andy.
De dag van ons incident was de laatste dag van de geplande duiken tijdens onze reis. Het zou de 13e duik zijn – op 13 februari (maar een maandag, geen vrijdag!) Er was niets ongewoons, behalve dat het zicht waarschijnlijk het slechtste was dat we tot nu toe in Mozambique hadden gezien.
We zagen vrijwel onmiddellijk scholende hamerhaaien, omdat het leek alsof we er middenin waren gevallen. We zagen ook een enkele stierhaai, maar over het algemeen was het een rustige duik vergeleken met wat we de voorgaande dagen hadden gezien.
Na 52 minuten bevestigde onze groep van zes duikers, inclusief de gids, dat hun computers waren duidelijk en we kwamen er allemaal samen uit.
Wat volgde was het nachtmerriescenario waarover ik eerder alleen in duiktijdschriften had gelezen en in de film had gezien Open Water.
De natuurlijke reactie van een duiker als hij aan de oppervlakte komt, is rondkijken naar de dekkingsboot. Dat hebben we gedaan, maar de omstandigheden waren een beetje veranderd terwijl we aan het duiken waren, en er was nu een aanzienlijke deining.
Ik ging ervan uit dat de RIB binnenkort zou verschijnen, maar mijn 360°-draai bracht niets aan het licht. Ik zag de anderen hetzelfde doen voordat het kwartje begon te vallen dat de RIB niet in de buurt was.
Onze gids Mike mompelde nu over James, de Mozambikaanse zeeman, en ik kon zien dat de ernst van onze situatie tot hem doordrong. We waren aan de oppervlakte op een offshore-locatie die bekend staat om zijn haaienactiviteit, zonder bootdekking.
Ik keek naar beneden in het blauw. We hadden gezelschap gekregen van drie stierhaaien, elk ongeveer 2.5 meter lang. Ze waren ons gevolgd en cirkelden nu ongeveer 5 meter onder het oppervlak rond. Ik kon niet geloven dat dit ons overkwam.
Ik had een grote SMB in mijn achterplaat, dus die kwam er meteen uit. Martin en Andy deden hetzelfde. Er werd op fluittonen geblazen en met onze drie prominentere markeringsboeien omhoog wachtten we, maar er was nog steeds geen teken van de boot.
NA ONGEVEER 10 MINUTEN Mike maakte een oordeel: we moesten langzaam naar de verre kust zwemmen. Dat zou ons weghalen van de Pinnacles die door de haaien worden bezocht.
Onder onze groep bevond zich een Belg, een competente en ervaren duiker maar met veel camera-apparatuur. Er was ook een minder ervaren vrouw die tekenen van paniek begon te vertonen. Ze had ook moeite om aan de oppervlakte te zwemmen en bij de groep te blijven.
Ik had in de gaten gehouden wat er beneden gebeurde en had een verandering opgemerkt in het gedrag van een van de stierhaaien. De voorgaande dagen waren ze over het algemeen rustig geweest en we hadden ze van bovenaf of horizontaal geobserveerd, maar deze specifieke haai begon op een veel agressievere manier van onderaf te naderen.
Ik herinner me dat ik dacht dat het enige wat ik had om mezelf te verdedigen mijn GoPro-paal was, en dat als mij het ergste zou overkomen, de mensen thuis zouden zeggen: "Hij ging tenminste doen waar hij van hield."
Nee! Op zee gevangen worden door stierhaaien is absoluut niet de manier waarop ik zou willen gaan, bedankt.
Na een paar minuten vinnen vroeg Mike me of de haaien nog steeds bij ons waren. Ik bevestigde dat ze dat wel waren, maar nu qua gedrag minder agressief.
Die haaien zullen nooit weten dat als ze moediger waren geweest, er een gemakkelijke maaltijd op hen wachtte, maar hun niet-ingrijpen bevestigde mijn kennis dat ze niet de hersenloze moordmachines zijn die volgens velen van hen zijn.
We hadden onze loodgordels gedumpt en na een uur op onze rug te hebben gezwommen, herinner ik me dat ik aan Mike vroeg wat het zoekprotocol was. James zou het toch zeker hebben gemeld, en andere boten zouden vanuit Ponta vertrekken om ons te zoeken?
Ik kreeg geen duidelijk antwoord, maar werd aangemoedigd om naar de kust te blijven zwemmen. Ik woon in Southsea en aan de overkant van het water ligt het Isle of Wight – mijn inschatting na een uur was dat de afstand tot het land nog steeds ongeveer die van Portsmouth naar Wight was.
We hadden geen idee wat de stroming deed, en er waren zeker momenten waarop we ons afvroegen of we überhaupt wel vooruitgang boekten.
Martin, Andy en ik keken regelmatig bij elkaar en bleven elkaar aanmoedigen. Ik weet niet zeker of het gewoon Brits is, maar er was genoeg galgenhumor aan de hand.
De vrouw moest worden gesleept en de Belgische duiker was niet van plan zijn dure camerasysteem los te laten.
Ik weet niet wanneer de haaien hadden ons verlaten, maar het enige wat ik nu onder ons kon zien was blauw water. Na twee uur, en terwijl onze MKB's overeind bleven, was er nog steeds geen teken van boten, maar het leek erop dat we vooruitgang hadden geboekt.
Ik wist inmiddels dat ik sterk genoeg was om aan land te komen en dat ik mijn dochter weer zou zien, maar het was echt vermoeiend werk. De zon scheen en we raakten steeds meer uitgedroogd. Ik heb er iets mee dat ik nooit in mijn plas moet plassen wetsuit maar de regels voor persoonlijke hygiëne verdwenen uit het raam in wat nu een volwaardig overlevingsscenario was.
Er kwam een verlaten strand in zicht, maar het meest uitdagende deel van ons drama moest nog komen, want de surfpauze op het strand was op zijn zachtst gezegd aanzienlijk. Om enig perspectief te bieden: bij het te water laten van duikboten in Zuid-Afrika en Mozambique moeten de duikers reddingsvesten dragen en hun voeten in riemen vastklemmen om het risico te minimaliseren dat ze in de branding de RIB verlaten.
Onze laatste uitdaging was om in onze duikuitrusting over de branding te navigeren om het strand te bereiken.
Het was inmiddels bijna drie uur geleden dat we uit de duik waren gekomen, en we waren allemaal een beetje aan het aarzelen.
Het enige wat we konden doen was de branding toestaan om ons over de laatste hindernis te loodsen, dus we hebben de rit in de achtbaan doorstaan. De onderstroom was de sterkste die ik ooit heb gevoeld.
Duizelig en bijna niet in staat om op te staan, spoelde ik uiteindelijk aan op de kust, bedekt met zeegras. Het gevoel van opluchting is moeilijk uit te leggen. We waren veilig, maar het strand was verlaten.
Toen kregen we een beroerte van geluk dat je niet kon goedmaken. Bijna zodra de laatste van onze groep aan land was gekomen, zag een RIB die naar ons aan het zoeken was, onze SMB op het strand en rende door de branding het strand op om ons te redden.
De RIB werd opnieuw gelanceerd in de branding en we werden teruggebracht naar Ponto Da Ouro. Rehydratatie was onze dringende behoefte en daarna hadden we, teleurstellend genoeg, geen tijd om de duikoperator te ondervragen, omdat we om 5 uur terug over de grens in Zuid-Afrika moesten zijn.
Ons werd echter verteld dat James had uitgelegd dat er een tank was losgeraakt op de RIB, en terwijl hij daarmee bezig was, was hij Mike's SMB uit het oog verloren. Het lijkt er dus op dat de factoren die ertoe hebben bijgedragen dat we de boot verloren, veranderende omstandigheden en menselijke fouten waren.
Martin, Andy en ik bespraken onze bijna-ongeluk. We waren allemaal verbrand door de zon – mijn lippen waren een complete puinhoop – maar het had zoveel erger kunnen zijn.
Ik denk niet dat we flashbacks hebben, maar terwijl ik dit een week na de gebeurtenis schrijf, weet ik wel dat we er voortdurend aan denken, en ik blijf me die ene stierhaai voorstellen die van onder me naar boven komt.
De duikoperator had het geluk dat we sterke zwemmers waren en over het algemeen ervaring hadden in het water, maar we hadden ook heel erg geluk. De stroming had ons gemakkelijk verder het Kanaal van Mozambique in kunnen voeren, en dan zouden we nog meer als naalden in een hooiberg zijn geweest – en het had allemaal zo anders kunnen aflopen.
| Achteraf gezien is dat prachtig, maar we kwamen tot de conclusie dat er voor alle betrokkenen enkele leerpunten waren: 1 De bemanning op de dekkingsboot moet de GPS-markering van het afzetpunt kennen. Vervolgens kunnen ze het, indien nodig, gebruiken als referentiepunt voor een circulaire zoektocht. Ze kunnen ook de GPS-positie tijdens de duik registreren, bijvoorbeeld elke 10-15 minuten als er stroming is. 2 Wees tijdens de duikbriefing niet bang om te vragen naar procedures in het geval van vermiste duikers. We waren er niet van overtuigd dat er een bepaald protocol bestond met betrekking tot de tijd die we hadden gemist toen we werden opgeroepen. 3 Zorg ervoor dat het MKB geschikt is voor het beoogde doel. Een kleine boei van het drijvertype die door een gids wordt gesleept, is ontoereikend in een grote oceaan, en als we er meer aandacht aan hadden besteed, zouden we er vragen over hebben gesteld. Laat uw eigen boei klappen als u zich prettiger voelt, en wees niet bang om op uw eigen oordeel en ervaring te vertrouwen. 4 Fitness mag niet worden genegeerd. Als er iets misgaat, heb je minder nadeel als je duikfit bent. Vraag jezelf eerlijk af of je met je uitrusting drie uur aan de oppervlakte zou willen zwemmen in een deining. 5 Overweeg om een persoonlijk lokalisatieapparaat aan uw apparatuur toe te voegen – dat doen we nu zeker allemaal! |
Verscheen in DIVER mei 2017
