RAY DUIKER
De vrouw die denkt als een manta
Julie Hartup maakte de overstap van een beperkt mormoons bestaan in Utah naar bekend worden als de ‘Manta Mom’ na een wetenschappelijke doorbraak met manta’s in Guam. Tekst en foto's door SIMON LORENZ
DE ZON STAAT NOG ONDER de horizon in Guam terwijl ik boven een dor rif snorkel. Er zijn nergens manta's te vinden. “Manta Mom” Julie Hartup kijkt op haar horloge en geeft aan dat er nog 20 minuten zijn voor het grote evenement.
Ik twijfel, maar blijf zoeken naar tekenen. Plots snelt er een squadron manta's voorbij. Dat is een goed begin.
Ik zie steeds meer kleine doktersvisjes rond het rif zwemmen. Als het wolken worden, voel ik dat er iets geweldigs staat te gebeuren.
En na bijna precies 20 minuten stijgen de vissen naar de oppervlakte, waarbij enorme wolken eieren vrijkomen – en daarin komen de manta’s.
Julie was 17 toen ze voor het eerst bij een gezin probeerde te duiken vakantievilla op Hawaii. Ze voelde zich volkomen op haar gemak, en zij ook duikinstructeur zei dat ze een instructeur. Ze had gelachen en gezegd: 'Wat heeft het voor zin? Ik woon in Utah.”
Lees ook: Eerste vrouwelijke grotduiker betreedt de Hall of Fame
Haar leven had niet verder van de oceaan kunnen beginnen. Ze groeide op in een conservatieve mormoonse gemeenschap en had veel grenzen verlegd voor gelijke kansen voor vrouwen, zoals eisen dat de kerkgroep van haar meisjes een waterski-evenement mocht organiseren, zoals dat regelmatig voor de jongens werd georganiseerd. Duiken leek buiten bereik.
Ze had de gewoonte gevolgd, trouwde op 19-jarige leeftijd en kreeg drie kinderen. “Ik dacht dat er iets anders moest zijn”, zegt ze, en op 25-jarige leeftijd overtuigde ze haar man ervan dat ze haar activiteiten in open water moest doen. opleiding in een hete bron. De ervaring maakte hem ongemakkelijk, en Julie was er verslaafd aan.
Binnen een jaar had ze bijna alle mogelijke duikkaarten verzameld en al snel leerde ze anderen duiken in Homestead Crater en de omliggende meren. Ze werkte zo hard dat mensen haar ‘Crater Girl’ begonnen te noemen.
Binnen twee jaar na Julie’s OWD-kwalificatie liet haar man, op haar hoede voor haar pas gevonden onafhankelijkheid, haar kiezen tussen duiken en scheiden. “Ik heb geen seconde geaarzeld”, zegt ze.
Dus op 28-jarige leeftijd, een alleenstaande moeder van drie kinderen, schreef ze zich in aan de Brigham Young University om zoölogie te studeren. “Ik was een compleet buitenaards wezen en ik wist niets. E-mail? Ik wist niet wat e-mail was.”
Haar onafhankelijkheid en huwelijkse staat botsten met de fundamentele overtuigingen van de Kerk van de Heiligen der Laatste Dagen, en geleidelijk trok ze zich terug uit de religie van haar gemeenschap.
EEN FREQUENTE BEZOEKER naar Yap, met zijn bekende mantapopulatie, koos ze de roggen als onderwerp voor haar masterscriptie. Maar haar professor had een moeilijker doelwit voor haar: de mantapopulatie van Guam.
Surfers, zwemmers en wetenschappers waren op de hoogte van onregelmatige bezoeken van roggen aan de riffen van Guam. Ze kunnen in grote groepen worden gezien, of er kunnen maanden voorbijgaan zonder waarnemingen. De duikindustrie had de roggen helemaal opgegeven.
Julie heeft veel gefreesd en gedoken, maar zonder succes. Ze ondervroeg wetenschappers, vissers en zwemmers, maar het mocht niet baten.
Toen deed ze twee ongewone ontdekkingen YouTube. Wankele video's gemaakt door paddle-boarders met behulp van GoPros lieten manta's zien die zich voedden op troebel water aan de oppervlakte van het overigens zeer heldere water van Guam. Julie veronderstelde dat dit de eieren waren van een massa paaiende rifvissen.
De professor voor visaggregaties had geen gegevens over massale paaiactiviteiten in Guam en steunde haar proefschrift niet.
Julie verbond vervolgens de maanfasen met de datum en tijd van de twee video's, en projecteerde wanneer ze de volgende spawn en de volgende manta-waanzin kon verwachten.
Toen ze naar buiten zwom, durfde ze geen succes te verwachten – en toch waren ze daar, verzameld op het rif, duizenden doktersvissen en 14 manta's!
Dat was in 2012. Vandaag heeft Julie de geografie, tijd en getijden die het paaien beheersen zo geperfectioneerd dat ze precies kan voorspellen wanneer de manta’s binnenkomen. In de gemeenschap en onder haar medestudenten is “Crater Girl” uitgegroeid tot “Manta-mama”.
HET IS 4.30 uur WANNEER Julie haalt me op in haar vrachtwagen. Vrolijk legt ze uit dat we op dit godvergeten uur 30 minuten moeten zwemmen om de plek te bereiken.
Ze ploegt door de zwarte oceaan en laat mij in haar kielzog achter. Als we het buitenste rif bereiken, branden mijn kuiten en ik vraag me af wat deze inspanningen zullen opleveren. Dan snelt een squadron van vijf manta's onder me door, allemaal in één richting.
Boven een verzameling doktersvissen cruisen af en toe een aantal roggen lui langs, alsof ze willen controleren of de vissen al klaar zijn om te ontbijten. Kleine groepen vissen breken af voor kleine spawns, maar dat levert geen manta’s op.
Plotseling is er serieuze activiteit aan de oppervlakte. Als vuurwerk spawnen de vissen in een enorme puinhoop die minder dan vijf minuten duurt. Ik moet een duikvlucht maken onder de zich vormende wolk, omdat ik aan de oppervlakte alleen melkachtig wit kan zien.
En de manta's komen met volle kracht aan, met hun mond open, en scheppen in de witte wolken. Soms zijn deze wolken zo dik dat alleen de vleugelpunten van de manta's zichtbaar zijn terwijl ze er op volle snelheid doorheen vliegen. Julie telt die dag elf roggen, ongeveer een vijfde van de mantapopulatie van Guam.
Maar de show is nog niet voorbij. Wanneer de wolken dunner worden, stoppen de mantaroggen met eten, maar blijven in het gebied. “Het is net een sociaal diner”, legt Julie uit. “Na het feest begint het socialiseren.”
De manta's varen overal rond en cirkelen soms zelfs om ons heen. Julie gelooft dat individuen een persoonlijkheid hebben en een echte behoefte aan gezelligheid en speeltijd.
Omdat ze hun buikpatronen onmiddellijk herkent, kan ze zien of “ze ontspannen, blij of geïrriteerd zijn”. Zelfs voor mij lijkt het alsof ze gewoon plezier hebben.
Een vrouwtje genaamd Sweet Samantha is de grootste van allemaal. Julie zegt dat ze een van de meest sociale manta's is en noemde haar naar de dochter van een vriendin, vlak voordat ze stierf aan leukemie.
Sweet Sam wordt gevolgd door vier of vijf geïnteresseerde mannetjes in een elegante manta-paringstrein. Ze zullen haar volgen en proberen haar staart aan te raken met hun kopkwabben.
Soms vaart Sweet Samantha op haar gemak op haar rug, of start een nieuwe manta-tornado, waarbij alle zes de manta's op één plek rondcirkelen. Ze loopt verschillende keren langs me heen alsof ze haar flirterige entourage op mij probeert af te strijken.
Het valt mij op hoe relaxed de manta’s om ons heen zijn. Ik heb veel manta-interacties gehad, maar heb meestal het gevoel dat ze onverschillig staan tegenover onze aanwezigheid.
Deze roggen lijken ons op een nieuwsgierige, vriendelijke manier te benaderen, misschien omdat ze zelden mensen zien.
Op een gegeven moment draait de flirterige groep een aantal beurten om me heen, bijna alsof ze me uitnodigen om mee te dansen.
Het is een van die momenten van puur ontzag voor de schoonheid van de natuur, terwijl je hun elegante gelaatstrekken majestueus door het blauwe water ziet snijden, terwijl de zonnestralen op hun rug dansen.
Na twee uur snorkelen we terug naar de kust, waar Julie aankondigt dat er tijdens zonsondergang weer een groep vissen zal spawnen. Opnieuw laat ze me zien hoe nauwkeurig haar voorspelling is.
DE KOMENDE DAGEN ze voorspelt hoeveel paaien er zullen zijn en hoeveel roggen er zullen zijn – en is altijd precies op de hoogte. Ze heeft niet alleen elke manta in Guam met een foto geïdentificeerd, maar heeft ook bewezen dat manta's nauwkeurig de tijd en datum van een voedermoment kunnen voorspellen.
Deze ijverige vrouw stopt daar niet. Nadat ze bij de Manta Trust op de Malediven had gewerkt en projectleider in Micronesië was geworden, ging ze nog een stap verder en richtte ze haar eigen NGO op, de Micronesian Conservation Coalition (MCC).
Deze organisatie is snel gegroeid om manta's te bestuderen en te identificeren, niet alleen in Guam, maar ook in de Noordelijke Marianen, Yap en de buitenste eilanden, Ulithi, Pohnpei en de Marshalleilanden.
MCC-programma's zijn gericht op het helpen van studenten en de lokale bevolking bij het verzamelen van gegevens, en het inspireren van jonge Micronesiërs om zich bezig te houden met wetenschap en natuurbehoud en zo te helpen de oceaan en haar dieren te behouden.
Julie lanceerde ook school- en familieprogramma's zoals haar SeaLife Summer Camps, waarbij de nadruk ligt op het aanmoedigen van vrouwelijke studenten om betrokken te raken bij het zeeleven. Tegenwoordig helpen tientallen studenten en divemasters bij haar zoektocht naar het verzamelen van gegevens over manta's overal op de Marianen. Voor hen is ze Manta Mom.
We gaan een paar dagen naar Yap. Iedereen begroet haar opgewonden met 'Manta Mom' of haar plaatselijke erenaam, 'Sawbulyal'.
De lokale bevolking omhelst haar in Micronesische machtsomhelzingen, en de westerlingen kennen haar ook allemaal. Sawbulyal heeft geholpen bij het documenteren van de gehele Yap-bevolking, die zo'n vijftig individuen telt, zoals in Guam. “Julie is onmisbaar geweest om meer over onze mantaroggen te leren”, zegt Bill Acker, eigenaar van Manta Ray Bay Divers en al meer dan 50 jaar inwoner van het eiland.
Julie's studies en conclusies over het gedrag van manta's in heel Micronesië overtroffen duidelijk de vereisten voor een masterscriptie. Nu, op 47-jarige leeftijd, werkt ze aan verschillende onderzoekspapers en bereidt ze haar doctoraat voor.
Ze heeft grote plannen om uit te zoeken hoe rifmanta’s zich ontwikkelen in endemische samenlevingen door hun DNA te bestuderen. Ze zou ook graag hun bewegingen willen bestuderen met behulp van audio-tagging.
Voor beide benaderingen is financiering nodig en die is lastig te verkrijgen, omdat manta’s geen ‘voedselvis’ zijn en er minder steun is voor zo’n ‘luxedier’.
Maar Julie heeft geen haast. Ze werkt graag met studenten in de Marianen en verzamelt graag meer gegevens over haar baby's. Ze heeft maar één deadline:
“Ik wil mijn doctoraat afronden voordat ik in de menopauze kom”, grapt de Manta Mom.
