Killerschoten

ORKA DUIKER

MICHAEL AW is nooit helemaal tevreden met zijn foto's van orka's in de Noorse fjorden – maar dat geeft hem het excuus dat hij nodig heeft om nog meer terug te gaan

Orka's ontdekken in Noorwegen

Het was pas vroeg In de jaren negentig ontdekten natuurliefhebbers dat in de winter orka's (Orcinus orca) voorspelbaar gezien konden worden in de fjorden van Noordwest-Noorwegen. De ontdekking bracht een lokale walvisobservatie-industrie voort.

Toen sprongen de meer dappere enthousiastelingen in het ijskoude water en ontdekten dat het mogelijk was om tussen deze toproofdieren in de oceaan te zwemmen.

The Orcas’ Feast in the Fjorden

Het zou dwaas zijn om te denken dat orka’s pas in de jaren negentig de fjorden gingen bezoeken. Het is bekend dat deze gezellige roofdieren een enorme eetlust hebben, en ze komen daar samen voor een jaarlijks feest.

Een volwassen orka verslindt meer dan 50 kg vis per dag en, afhankelijk van wie de telling doet, zijn er naar verluidt maar liefst 700 orka's in de fjorden opgedoken met maar één ding aan hun hoofd: eten, en nog eens eten. veel.

Ze zijn daar om te genieten van sappige Atlantische haring (Clupea harengus), elk een sappige, olieachtige, voedzame snack van 30 cm. En de scholen migreren in enorme overvloed naar de fjorden – 9 miljoen ton!

Atlantische haring biedt niet alleen voedsel aan orka's, maar ook aan mensen aan beide kanten van de Atlantische Oceaan. De gemiddelde haring weegt ongeveer 300 gram, dus een schatting van 9 miljoen ton is buiten de hitlijsten. Daarom werd ooit gedacht dat het paaien in de Atlantische lente een onuitputtelijke voorraad vis opleverde.

Deze laag (zelf meer dan 100 meter dik) haring bloeit op een diepte van meer dan 100 meter en bevindt zich op het continentaal plat tussen IJsland en Noorwegen. De haring vindt veiligheid in aantallen en in de duisternis op die diepte en gedijt de hele zomermaanden op plankton.

Er is gedocumenteerd dat ze in de wintermaanden naar ondieper water migreren, en de wetenschap heeft een waarschijnlijke verklaring voor deze uittocht. In de winter wordt de beweging van koude stromingen vanuit IJsland sterker, waardoor een koude barrière ontstaat tussen het haringbestand en de westkust, en de haring naar het oosten wordt gedwongen.

Stel je nu eens voor dat je een haring bent tussen de 9 miljoen ton van jouw soort, die over het continentaal plat zweeft. De ruimte op onroerend goed zou behoorlijk krap zijn en het leven zou verstikkend kunnen zijn.

Het enige dat nodig is, is dat een dappere haring de leiding neemt in het uitgestrekte fjordensysteem van Noordwest-Noorwegen.

Een korte geschiedenis van orka's en haring in de fjorden

DE GESCHIEDENIS suggereert dat haring en orka's al heel lang de fjorden binnenkomen. Uit gearchiveerde documentatie uit de 17e eeuw blijkt dat er zoveel haring was dat mensen deze letterlijk met netten vanaf de kust konden oogsten.

Op een klif met uitzicht op de Tysfjord hebben archeologen een 9000 jaar oud levensgroot beeldhouwwerk van een orka uit de steentijd gevonden. We kunnen dus aannemen dat ze zich al lang vóór de komst van de moderne mens in de fjorden bevonden.

De verdwijning en terugkeer van de orka's

Verandering kwam pas in onze tijd. In 2007 kwam de haring niet opdagen en al snel volgden de orka's. Was de ineenstorting van het haringbestand het gevolg van overbevissing of een natuurlijk verschijnsel? Niemand wist het eigenlijk, maar het was slecht nieuws voor zowel de orka’s als de toeristenindustrie.

Sindsdien zijn we op zoek gegaan naar locaties met goede kansen op interactie met de orka's in hun eigen omgeving. Er zijn verschillende plaatsen in de wereld waar ze voorspelbaar kunnen worden gevonden, maar interactie ermee is strikt gereguleerd en op de meeste locaties verboden.

We hebben ze gezien in Australië, Zuid-Afrika, Nieuw-Zeeland, Sri Lanka en de Galapagos, maar de waarnemingen waren op zijn best willekeurig of vluchtig.

Anekdotisch nieuws kwam in de winter van 2012 dat de orka's opnieuw waren waargenomen in de Noorse fjorden, in de buurt van Senja en Tromsø. De haring moet terug zijn!

Sindsdien zijn zowel walvisobservatie- als vissersboten weer actief, waarbij ze de haring volgen en de orka's vinden. Het seizoen 2013/2014 was niet alleen succesvol voor de vissers en toeristenexploitanten, maar ook voor de vin en ook bultruggen. Net als de orka’s volgden ook zij de haring.

Duiken met orka's: de eerste reis

Daarom heb ik in 2015 een klein team samengesteld om naar het Noorse Noordpoolgebied op 69° noorderbreedte te gaan, om bij ijskoude temperaturen met de orka's te zwemmen terwijl ze zich tegoed deden aan een feestmaal.

We stelden ons een Blue Planet-moment voor, waarbij orka's vissenballen uit de haringschool hakten en deze naar de oppervlakte dreven om ze met hun staartvinnen te verpletteren, waarbij ze de prooi verdoofden voordat ze ze een voor een inslikten.

VOOR MIJN EERSTE VERBLIJF met de orka's vloog ik van Oslo naar Evennes, midden in de fjorddistricten van Noordwest-Noorwegen. Ik zou maar vijf dagen in het water hebben, met een excursie van een week op een stevige maar roestige wateremmer, de ms Sula.

I was ambitious, even though this was only a scouting mission. Working in 3-4°C water temperatures, bundled up in neck-choking hoods and drysuits in howling winds, is neither easy nor fun, especially in high latitudes where the sun seldom shines. Workable daylight from 6-13 January, even with the most advanced low-light-capable camera, is only about two hours at best.

Wij hadden pech. Op de eerste nacht buiten de haven bracht de 8 meter lange rubberboot Haarek van de Sula hem op mysterieuze wijze tot zinken. Dat was onze achtervolgingsboot voor orka's geweest.

Met ons achten moesten we nu om beurten een rubberen eend gebruiken die slechts vier snorkelaars tegelijk veilig kon vervoeren, waardoor elke groep elke dag ongeveer een uur vaartijd kreeg.

Aangezien ieder van ons 3800 euro voor de reis had betaald, kostten die dagelijkse uren op de ducky ongeveer 3000 euro!

We vonden echter elke dag orka's, zij het bij windsnelheden van 15 tot 25 knopen. Door de wind, de woelige zee en het geïmproviseerde gebruik van de veel te kleine achtervolgboot kon elke groep in vijf dagen tijd in totaal drie keer in zee springen!

We hebben de orka’s in hun omgeving gezien, die als zwart-witte torpedo’s door de school haringen en de bultruggen stormden, en

het was een ervaring die onze adrenaline van de schaal schoot.

Er kwam een ​​moment dat ons de adem benam toen de orka's langs en onder ons kwamen, gewoon in het voorbijgaan. Vergeleken met hun behendigheid en snelheid voelde ik mij een 80-jarige.

Op de laatste dag kon ik mezelf precies op het pad van de orka's positioneren. De zon had zich onder de horizon teruggetrokken, maar ik bevond me in het water met orka's in het wild, van dichtbij, in hun koninkrijk. Het zijn intelligente toproofdieren en toch toonden ze geen agressie.

De tweede expeditie: streven naar betere schoten

Ik keerde terug van die eerste reis met slechts vijf frames met nauwelijks bruikbare foto's.

Not good enough. I made plans for a second trip in mid-January last year, and this time chartered the Malmo, run by Marlynda Elstgeest of Waterproof Expeditions.

Vergeleken met de Sula was de Malmö een 5* expeditieonderneming.

Opnieuw zouden we vijf dagen op pad gaan om naar de orka's te zoeken, maar deze keer zouden we de expeditie op 15 januari starten en vertrekken vanuit Harstad, twee uur ten zuiden van Tromsø. Door een week later te beginnen dan het jaar ervoor, kregen we elke dag ongeveer 30-40 minuten licht. En deze keer zagen we de zon boven de horizon opkomen en de fjorden overladen met prachtige tinten roze, magenta en oranje.

Het leek een goed voorteken, en de eerste twee dagen leverden me vluchtige ontmoetingen op met groepen van ongeveer vijftig orka's.

Toen arriveerde er een koufront en de dagen daarna werden we geteisterd door sneeuw, een afschuwelijke wind en een bewolkte hemel.

Mijn foto's waren beter, maar naar mijn maatstaven was de ervaring nog steeds niet goed genoeg. Ik moest terugkomen met een beter plan.

Het ultieme plan: derde reis met een privéboot

Mijn goede vriend Eirik Grønningsæter, natuurfotograaf en specialist in poolgebieden, kwam met een slim plan. Het betrof ons tweeën met een deskundige schipper op een kleine, snelle privéboot die de eerste twee weken van november vanuit Tromsø opereerde.

De timing bleek perfect. De eerste week stonden we op om te genieten van 5.5 uur daglicht, hoewel dit elke dag met ongeveer 10 minuten afnam.

Het weer zat ons echter mee, dus we konden elke dag lanceren.

For up to six hours a day we would bob or speed through the fjords, with the air temperature averaging 0˚C. Though we stayed in our drysuits, it was frosty cold.

In de loop van deze dagen voelde ik dat elke ontmoeting steeds intenser werd. Misschien konden we de dieren beter navigeren en lezen dan bij eerdere expedities, waardoor onze interacties in het water succesvoller werden.

De magie van zwemmen met orka's en de toekomst

Voor zover wij weten is Noorwegen de enige plek ter wereld waar het mogelijk is om gemakkelijk met orka's in hun gebied te zwemmen, zij het op hun voorwaarden. Na drie pogingen kwam ik toch terug met enkele opnames die “niet zo slecht” waren. Ik heb het excuus dat ik terug moet blijven gaan voor meer – niet zozeer voor de foto's als wel om in het gezelschap te zijn van deze raadselachtige wezens van onze oceaan.

Zolang er in de winter 9 miljoen ton haring naar de fjorden migreert, ben ik er zeker van dat de orka's en bultruggen daar ook zullen zijn.

Maar zorg dat je er snel bij bent als je wilt gaan; onder druk van de commerciële vissers zal de haring snel verdwijnen, en dat geldt ook voor de orka's. In de woorden van de Terminator: “I’ll be back.”