Vlieg, ren, duik

De natuur doet wat de natuur wil... het is een wachtspel!” zei onze RIB-kapitein Louis, waarmee hij bedoelde dat het enige wat we konden doen was afwachten in welke stemming Moeder Natuur was.

Soms was dat een goede gedachte waarop we ons konden concentreren terwijl we daar zaten en uitkeken over de woelige Indische Oceaan, zonder enig teken van actie.

Ik bleef heen en weer kijken, in de hoop iets te zien dat ‘kokend water’ wordt genoemd. Dit is een manier om het visuele effect te beschrijven wanneer een dichte school sardientjes zich dicht bij de oppervlakte bevindt. Als je dit fenomeen ziet, kan dit een goed teken zijn dat roofdieren op de sardines jagen en deze opeten.

We hebben ook gezocht naar vogels die uit de lucht duiken om de kleine vissen te vangen. Al die tijd luisterde Louis naar interessante telefoontjes van Janneman in zijn verkenningsvliegtuig. Als de wind goed stond, vertrok Janneman vroeg in de ochtend om onze ogen in de lucht te zijn.

Opeens kwam er een telefoontje van Janneman waardoor iedereen in de RIB rechtop ging zitten en luisterde. De walkietalkie strooide een beetje, maar we twijfelden er niet aan toen de piloot zijn stem verhief en sprak over actie met dolfijnen en een aasbal – en toen doorging naar het beste deel: “Het ziet er statisch uit.”

Het was statisch. Dat betekende dat de sardines omsingeld waren en niet sneller bewogen dan een mens kon volgen. Kapitein Louis zette de RIB op volle snelheid, want we hadden ongeveer vijf minuten om bij de baitball te komen.

Toen we er dichterbij kwamen, trok ik mijn jas aan vinnen, loodgordel, maskeren en snorkelen.

We wisten nog niet of het mogelijk zou zijn om rond de aasbal te duiken, maar we konden al snel zien dat alle actie zich aan de oppervlakte afspeelde.

Nu was de uitdrukking ‘kokend water’ volkomen logisch. We besloten erin te springen zonder duikflessen.

Ik zwom zo snel als ik kon. Vlak voor mij lag de aasbal, en deze werd volledig aangevallen door een troep gewone dolfijnen.

De dolfijnen werken samen in een zeer goed gepland patroon van bellenblazen onder de sardines om ze dicht bij het oppervlak te houden.

Toen ik de aasbal naderde, zag ik duizenden sardientjes in strakke formatie zwemmen. Ze doen dit om het voor roofdieren moeilijker te maken om individuen te onderscheiden.

Ik lag op de zijkant van de aasbal en probeerde mezelf te kalmeren, maar de adrenaline en de vreugde om dit fenomeen eindelijk te ervaren, deden mijn hart als een gek kloppen.

Toen draaide de aasbal zich met een snelle beweging naar mij toe, net toen de dolfijnen opnieuw aanvielen, schijnbaar met de snelheid van het licht. Ik had net mijn hoofd onder water gedoken toen de aanval voorbij was, bijna net zo snel als hij was begonnen.

Ik zwom een ​​stukje weg van de aasbal, maar nu was er geen spoor meer van dolfijnen, alleen de sardientjes die ronddwarrelden.

Plots hoorde ik de luide geluiden die dolfijnen gebruiken om te communiceren, en enkele seconden later kwamen ze donderend terug uit de diepte.

Deze keer mocht ik een paar foto's maken voordat de aanval voorbij was. Inmiddels had ik geleerd dat de dolfijnen vlak voor een aanval communiceren. Dat bleek voor mij het signaal om met mijn camera in positie te komen.

De volgende 45 minuten lukte het me verschillende keren door diep adem te halen zodra ik de dolfijnen hoorde communiceren, en de meter naar de aasbal te duiken.

Deze techniek werkte niet elke keer dat ze aanvielen; soms bleef ik gewoon aan de oppervlakte om van de show te genieten terwijl de dolfijnen door de blootliggende sardientjes heen kwamen stormen en het water zich vulde met visschubben.

Op een gegeven moment zag ik een silhouet onder de sardientjes. Bij de dolfijnen bewoog het anders, dus ik haalde diep adem en dook een stukje naar beneden.

Toen zag ik wat het was: een schemerige haai, een soort die wel vier meter lang kan worden. Duskies hebben sardientjes hoog op hun menu staan, dus ze rook naar eten en kwamen zich bij het gezelschap voegen, maar de dolfijnen waren nog steeds niet klaar en bleven aanvallen, bellen blazen en de aasbal strak houden.

Ik vond dat, als ik tegen de zon in schoot, zorgden de deeltjes en schubben van de sardientjes in het water ervoor dat het water er groen uitzag, maar als ik met de zon in mijn rug schoot, was het water veel aangenamer blauw.

Toen ik dit eenmaal besefte, toen de sardientjes opnieuw werden aangevallen en ik de haai had gezien, dook ik met de zon in mijn rug.

Ik keek door de zoeker en schoot weg, alleen zag ik deze keer ook de haai door de aasbal heen snellen in de tegenovergestelde richting ten opzichte van de dolfijnen. Met andere woorden, het kwam rechtstreeks op mij af.

Ik had al meerdere keren het geluk gehad om met haaien te zwemmen en duiken, dus ik bleef kalm en hield mijn adem in toen de haai heel dicht bij me kwam. De dolfijnen kwamen ook vaak dichtbij, maar manoeuvreerden gemakkelijk om mij heen. Ik moet toegeven dat het soms een beetje huiveringwekkend aanvoelde om midden in deze voedselwaanzin te zitten, omringd door roofdieren.

Toen de baitball tot bijna niets was geslonken en de aanvallen leken te stoppen, besloten we terug de RIB op te kruipen. Toen ik mijn camera en loodgordel overhandigde en mezelf uit het water trok, besefte ik hoe uitgeput ik was.

Ik voelde me echter ook heel gelukkig dat ik getuige mocht zijn van misschien wel de grootste show die de natuur te bieden heeft.

Velen van ons hebben het op tv gezien, in die fantastische BBC-series waarin haaien, dolfijnen en vogels jagen en enorme scholen sardines opeten voor de zuidoostkust van Zuid-Afrika. De Sardine Run duurt slechts ongeveer zes weken en begint meestal midden juni.

Miljoenen sardines volgen koude stromingen die in deze tijd van het jaar dicht bij land komen. Dit trekt op zijn beurt een aantal roofdieren aan, waaronder gewone dolfijnen en tuimelaars, jan-van-genten, Bryde- en bultruggen, koperhaaien, stierhaaien, schemerige en zandtijgerhaaien, zeehonden en soms zelfs zeilvissen.

Voor de afgelopen 10 jaren, de Sardine Run stond hoog op mijn verlanglijstje. In 2017 hoorde ik dat het Deense bedrijf Kingfish Dive & Travel, waarmee ik al eerder succesvol had gereisd, de run voor 2018 aan haar programma had toegevoegd.

Omdat ik in Kopenhagen woon, heb ik het kantoor bezocht om meer over de reis te weten te komen. Zoals je je kunt voorstellen duurde het niet lang voordat ik overtuigd was om een ​​plekje te reserveren voor de Sardine Run 2018.

Zoals ik al zei, we weten nooit in welke stemming de natuur zal zijn, dus je kunt er niet op vertrouwen dat je elke dag aasballen ziet. Maar gezien alle andere dingen die we die week zagen, maakte het niet zoveel uit.

De belangrijkste attractie van de Sardine Run zijn misschien wel de aasballen die worden aangevallen, maar we hebben tijdens het rondzeilen meer dan genoeg alternatieve actie ervaren om een ​​hele oceaansafari in te pakken.

We zagen meer bultruggen en dolfijnen dan ik kon tellen en, last but not least, een kleine roedel orka's. Hoewel er minder orka’s waren, was het voor mij al genoeg om deze prachtige dieren dichtbij de RIB te zien komen, dus het maakte eigenlijk niet uit hoeveel het er waren.

Bovendien, toen we de orka's voor het eerst zagen, waren ze in beweging, dus het zou geen zin hebben gehad om erin te springen en ze in het water te volgen. Dus bleven we in de RIB en volgden ze zo lang mogelijk, een ervaring die ik nooit zal vergeten.

Naast het zoeken naar aasballen, hebben we ook een tijdje geprobeerd om met bultruggen het water in te gaan.

De walvissen kunnen nieuwsgierig en speels zijn, maar we zagen ze vaak doorbreken en dan te ver van ons af duiken om zich bij hen te voegen.

Toch hadden we een aantal zeer nauwe ontmoetingen, dankzij het scherpe oog van kapitein Louis voor wilde dieren. Toen hij een troep bultruggen zag, kon hij zien of ze op het punt stonden te gaan duiken en of er dan een kans zou zijn om mee te zwemmen.

Toen hij zei “probeer het maar eens” gleden we zo stil mogelijk het water in, in de hoop dat de walvissen langs of net onder ons zouden zwemmen.

Iedereen van beide RIB's had een aantal onvergetelijke ontmoetingen met bultruggen die vlak naast hen opkwamen, of in een heel langzaam tempo vlak onder hen doken, waarbij ze hun volledige schoonheid en gratie lieten zien. Het was een gedenkwaardige ervaring om deze reuzen in hun eigen element te zien.

Eén van onze eerste dagen was erg rustig, met bijna geen wind.

Met zijn dikke Zuid-Afrikaanse accent legde kapitein Louis uit dat “we willen dat de zee leeft” als we hopen aasballen te zien. Hij stelde voor dat we dichter bij de kust zouden varen om te zien hoe het er daar uitzag.

Vaak maken de stroming en het zicht dicht bij de kust het onmogelijk om te duiken, maar omdat het zo'n rustige dag was, vond Louis het de moeite waard om eens te gaan kijken.

We zagen niets dat ook maar in de verste verte leek op het kokende water uit een aasbal, en de weinige dolfijnen die we zagen leken lui en helemaal niet in jachtstemming.