Noordse noir
ALS ER ÉÉN DUIKFILM IS dat is een must-see dit jaar Duiken in het onbekende, een Finse documentaire over het herstel van een lichaam tijdens een grotduik, dat medio juni in Groot-Brittannië zal verschijnen.
Het is gebaseerd op vier ervaren Finse duikers. Drie van hen duiken in februari 2014 in de Plurdalen-grot in Noord-Noorwegen, wanneer twee andere vrienden verdrinken, 130 meter diep in het systeem.
De drie hebben het geluk om te ontsnappen. Eén is gebogen; een ander, hoewel nauw betrokken bij het daaropvolgende verhaal, heeft duidelijk een aanzienlijk mentaal trauma opgelopen.
Een officiële Noorse en Britse bergingsoperatie wordt afgeblazen omdat deze door de autoriteiten als te gevaarlijk wordt beschouwd, en het systeem wordt verzegeld.
Dus besluiten de drie, samen met een andere vriend, in maart hun eigen clandestiene herstelbod te lanceren.
Voor hun illegale rit nodigen ze de filmploeg uit, die oorspronkelijk bij hen was geweest om een heel andere documentaire op te nemen, over een poging om het langste wereldrecord grotduiken te verbreken. Na de sterfgevallen werd dat project in de ijskast gezet.
Het team bestaat dus uit 14 Finnen en 11 Noren, en ze moeten hun uiterste best doen om te voorkomen dat ze door de politie worden opgemerkt terwijl ze zich voorbereiden op de uitdagende duik.
Er zijn twee manieren om het 2 km lange grottenstelsel te bereiken: de Plura-ingang naast een meer en de droge grot Steinugleflåget, die alleen per sneeuwscooter toegankelijk is. Het water is tussen de 2 en 4°C en het systeem wordt gekenmerkt door nauwe doorgangen en scherpe rotsen.
Het team moet 1100 kg aan uitrusting naar de Plura brengen, waar de duikers van plan zijn naar binnen te gaan, de slachtoffers zo snel mogelijk uit hun uitrusting halen en binnen zeven uur terug zijn.
Omdat er al beelden beschikbaar waren van de fatale duik, kon de regisseur camera's aan de oppervlakte en beneden bij de duikers plaatsen en hun missie vanaf de planningsfase tot aan de voltooiing ervan volgen.
Wat ik verbazingwekkend vond aan een ondertitelde film van 85 minuten, is hoe snel we de hoofdrolspelers lijken te leren kennen en het gevoel hebben dat we inzicht hebben in hun karakters.
Het is ook niet alleen maar somberheid, want ze kunnen nog steeds grappen maken en elkaar ophitsen, maar dit is een echte band van broersfilm over de complexe psychologie en onderlinge afhankelijkheid van grotduikers.
De manier waarop de film is opgenomen heeft iets beklijvends dat iets lijkt te danken te hebben aan het Nordic Noir-thrillergenre, ook al is er geen sprake van nep-sensationalisme. Maar de belichting, close-ups, geluid en hoge definitie dragen bij aan een werkstuk dat de grens tussen feit en fictie lijkt te vervagen.
Regisseur Juan Reina was geen duiker, en hoewel hij veel documentaires heeft gemaakt, is Diving into the Unknown zijn eerste lange speelfilm. Hij was enthousiast over grotten van Diving in the Dark, het boek over de systemen onder Boedapest. De auteurs lieten hem kennismaken met de Finse groep.
Reina heeft de ongebruikelijke en onverwachte situatie waarin hij zich bevond met de nodige gevoeligheid behandeld, en de redactie moet worden geprezen omdat ze ons zo effectief in de levens van deze duikers heeft voortgestuwd.
“Het idee om alles in het werk te stellen om je vrienden thuis te brengen is zeker nobel, maar dit verhaal is zelfs nog complexer dan dat”, zegt Reina. “Uiteindelijk wordt de vraag gesteld: is dit iets dat de moeite waard is om voor te sterven?”
Voor de vrienden kan er maar één antwoord op die vraag zijn. Dit is een duikfilm die niet kan worden bekritiseerd vanwege een gebrek aan authenticiteit.
Steve Weinman
Monami Agentschap/Fuglene
Britse release: midden juni 2016. 85min
Verscheen in DIVER juli 2016
