DECO DUIKER
Dieper duiken in diepe stops
Pas op voor iedereen die je vertelt dat ze weten wat je ‘juiste’ decompressieprofiel zou moeten zijn, want dat weten ze vrijwel zeker niet, waarschuwt MARK POWELL. Hier informeert hij ons over de nieuwste inzichten over diepe stops en gradiëntfactoren
ALS U BENT van de term “deep stops” weet u misschien ook dat deze steeds populairder worden, maar de afgelopen jaren het onderwerp zijn geweest van toenemende controverse.
Ik ga uitleggen wat we bedoelen met een diepe stop, de ideeën achter het concept en de controverses, en zal ook proberen uit te leggen hoe diepe stops verband houden met gradiëntfactoren en, belangrijker nog, wat dit allemaal voor ons betekent als duikers.
De traditionele kijk op decotheorie gaat meer dan 100 jaar terug, tot het werk van JS Haldane voor de Royal Navy aan het begin van de 1900e eeuw, en werd vervolgens verfijnd door de Amerikaanse marine en professor Buhlmann in Zwitserland in de jaren zestig en zeventig. Deze opvatting zegt dat naarmate we dieper gaan, we stikstof absorberen of vergassen en uiteindelijk verzadiging bereiken, het punt waarop de weefsels geen stikstof meer kunnen opnemen.
Aan het einde van de duik, terwijl we opstijgen, raken we oververzadigd – met andere woorden: de weefsels bevatten nu meer stikstof dan het gas dat we bij omgevingsdruk inademen. Dit staat bekend als oververzadiging.
Oververzadiging, zoals aangegeven door het voorvoegsel “super”, is een goede zaak, omdat hierdoor ontgassing mogelijk is. Hoe ondieper we gaan, hoe meer oververzadiging we ervaren, hoe beter, want hoe hoger het niveau van oververzadiging, hoe meer ontgassing we krijgen, en we zullen zo efficiënt en zo snel mogelijk ontgassen.
Dit maakt de decompressie zo efficiënt mogelijk (figuur 1).
Maar zoals de meeste dingen in het leven kunnen we te veel van het goede hebben. Er bestaat zoiets als te veel oververzadiging, en in feite is er een maximale waarde of m-waarde die het punt aangeeft waarop er te veel is.
Voorbij dit punt komen we terecht in wat bekend staat als kritische oververzadiging en zoals het woord ‘kritisch’ zou kunnen suggereren, is dit niet langer een goede zaak. Dit is het punt waarop zich bellen vormen en decompressieziekte (DCI) optreedt.
Dit is de reden waarom de traditionele benadering van decompressie bestaat uit het zo ondiep mogelijk opstijgen om zoveel mogelijk ontgassing mogelijk te maken, maar zonder de kritische oververzadigingslimieten te overschrijden en DCI te veroorzaken.
Dit ging allemaal prima, totdat we begonnen te beseffen dat de zaken niet zo eenvoudig waren als dit. De traditionele visie heeft de m-waarde als vaste grens. Blijf binnen die lijn en alles komt goed; steek het over en er beginnen zich belletjes te vormen en we krijgen DCI.
Helaas is de body niet zo zwart-wit en is het onmogelijk om precies te zeggen waar de m-waardelijn eigenlijk ligt. Bovendien, wie zal zeggen dat uw m-waardelijn zich op precies dezelfde plaats bevindt als de mijne?
Hoewel de m-waarde als een duidelijke lijn is getekend, kan deze beter worden gezien als een vaag lijngebied in een zeer breed grijs gebied (figuur 2).
Een technologie die in de jaren zeventig werd ontwikkeld en het werd duidelijk dat het mogelijk was dat er zich bellen vormden, zelfs als we ons ruim binnen de m-waardegrens bevonden. Deze bubbels, bekend als ‘stille bubbels’ of ‘asymptomatische bubbels’, zouden ruim binnen de traditionele grenzen van de m-waarde vallen.
Dit is een groot probleem voor het traditionele model, omdat het ervan uitgaat dat bellen DCI veroorzaken, en als zich belletjes vormen, krijgen we DCI.
De realiteit is dat we wel een aantal, en vaak heel veel, belletjes krijgen en toch geen enkel traditioneel teken of symptoom van DCO krijgen. Als gevolg hiervan begonnen decompressieonderzoekers te kijken naar de implicaties van deze bubbels, en hoe ze te beheren.
Er zijn bellenmodellen ontwikkeld om de vorming en groei van deze bellen te controleren. Dit werd bereikt door dieper te stoppen dan de traditionele decompressiestops, en dit was de bron van het diepe stopconcept.
We kunnen de vorming van bellen misschien niet tegenhouden, maar door dieper te stoppen kunnen we proberen te voorkomen dat de bellen zo groot worden dat ze te veel problemen veroorzaken.
Pyle-stops, diepe stops en bubbelmodellen werden geïntroduceerd in de jaren tachtig en negentig en werden overgenomen door technische duikers.
Pyle-stops behoorden tot de eerste benaderingen van het omgaan met diepe stops. Het concept introduceert een diepe stop halverwege tussen de maximale diepte en de eerste traditionele decompressiestop.
Dus voor een duik van 40 meter met de eerste stop op 9 meter, zouden we een Pyle-stop halverwege tussen 40 en 9 meter introduceren, wat ongeveer 24 meter is.
Halverwege tussen de eerste diepe stop en de eerste traditionele stop zou dan een andere stop worden ingevoerd, dus halverwege tussen 24 en 9 meter, op ongeveer 15 meter.
Dit wordt herhaald totdat er minder dan 3 meter zit tussen de laatste Pyle-stop en de eerste traditionele decompressiestop.
In dit geval zouden we dus nog een diepe stop maken op 15 meter plus nog een diepe stop op 12 meter voordat we doorgaan naar de eerste traditionele stop op 9 meter (figuur 3).
Verscheen in DIVER juli 2018
PYLE STOPT zijn een heel eenvoudige manier om diepe stops in te bouwen, maar vertegenwoordigen een simplistische benadering omdat ze geen rekening houden met de tijd die op diepte wordt doorgebracht. Bubble-modellen zoals VPM of RGBM zijn een meer geavanceerde manier om hetzelfde doel te bereiken.
Bovendien kunnen gradiëntfactoren worden gebruikt om datzelfde doel te bereiken. Ze kunnen heel ingewikkeld klinken, maar bestaan uit slechts twee cijfers, een hoge gradiëntfactor (GF) en een lage gradiëntfactor.
Beide worden uitgedrukt als percentages en vertegenwoordigen een percentage van de weg naar de m-waarde. 30/80 zijn populaire gradiëntfactoren. In dit geval is de lage GF 30% van de weg naar de m-waarde, terwijl de hoge GF 80% van de weg naar de m-waarde is.
Dit betekent dat de eerste diepe stop wordt geïntroduceerd op 30% van de weg naar de m-waarde in plaats van op de m-waarde zelf of, om het anders te zeggen, op 100% van de m-waarde.
Op dezelfde manier betekent een hoge GF van 80 dat de laatste stop pas wordt vrijgegeven als de duiker op 80% van de m-waarde is, in plaats van op 100% van de m-waarde.
Dit betekent dat de lage GF de diepte van de eerste stop regelt, terwijl de hoge GF de lengte van de laatste stop regelt.
Het is een mooie theorie, en tec-duikers waren in de jaren negentig en tot in de jaren 1990 heel enthousiast om het idee te promoten dat diepe stops goed zijn (figuur 2000).
Maar ook al is het een leuk idee, en veel technische duikers waren er bijna evangelisch over, is er enig bewijs dat de theorie werkt?
In werkelijkheid is het grootste deel van het onderzoek naar diepe stops op zijn best niet doorslaggevend geweest.
Uit een onderzoek uit 2005 bleek geen enkel significant voordeel, en uit een ander onderzoek uit 2010 bleek dat bellenmodellen resulteerden in een zorgwekkend hoog niveau aan bellen, ook al zouden ze het niveau van bellen moeten controleren.
Het was echter een studie van de Amerikaanse marine uit 2011 die ervoor zorgde dat we bellenmodellen gingen heroverwegen. Deze studie leek erop te wijzen dat ze meer problemen veroorzaakten dan een traditioneel model, en een enorme hoeveelheid discussie veroorzaakten.
Het was geen geweldig onderzoek en het leverde niet echt het soort diepe stops op dat duikers daadwerkelijk doen. Er waren ook een aantal andere vragen over de structuur van het onderzoek die de resultaten in twijfel trokken.
Het zorgde er echter wel voor dat mensen over het idee spraken.
DEZE ENIGE STUDIE misschien buiten beschouwing gelaten als dit het enige onderzoek was geweest dat dit resultaat had aangegeven, maar gecombineerd met andere onderzoeken met vergelijkbare resultaten begon het een hoeveelheid bewijs te vormen dat diepe stops misschien niet het wondermiddel waren waarvan we eerder dachten.
Een ongepubliceerd onderzoek uitgevoerd voor een van de Scandinavische marines leek de resultaten te bevestigen. Helaas is de publieke opinie, zoals bij veel dingen, vaak alles of niets, en dit resultaat wordt opgevat als de betekenis dat diepe stops slecht zijn.
De vraag die we ons moeten stellen is deze: waarom leken de diepe stops in dit geval te mislukken? Het voor de hand liggende antwoord is dat de diepe stops te diep zijn.
Dit onderzoek bewijst niet dat diepe stops slecht zijn, hoewel het, samen met het andere bewijsmateriaal, er wel op lijkt te wijzen dat je diepe stops kunt hebben die te diep zijn.
Dus wat is “te diep”, wat is een “goede” diepe stop en wat is een “slechte” stop?
Een deel van het probleem is dat de term ‘diepe stop’ erg vaag is, tot op het punt dat het zinloos is.
In het bovenstaande voorbeeld, met een maximale diepte van 40 meter en een eerste traditionele stop van 9 meter, zou in theorie alles dieper dan 9 meter als een diepe stop worden beschouwd.
Een stop op 39 meter, slechts 1 meter boven de bodem, zou een diepe stop zijn, terwijl een stop op 12 meter, slechts 3 meter dieper dan de stop van 9 meter, ook als een diepe stop zou worden beschouwd.
Er is duidelijk een groot verschil tussen een diepe stop op 12 meter en een stop op 39 meter. De vraag is: hoe diep is te diep?
Om wat objectiever te zijn, toont de tabel het resultaat van een duikplanningsprogramma voor een rebreatherduik naar 60 meter.
Het toont de stops die het gevolg zijn van het gebruik van gradiëntfactoren van 30/80 en een reeks andere.
Ik heb gekozen voor een duik van 60 meter omdat hoe dieper de duik is, des te duidelijker de effecten op de duik worden.
Ik heb het ook gepland als een rebreatherduik met een gesloten circuit om elk potentieel effect op het opstijgprofiel, veroorzaakt door gasschakelaars, te elimineren (figuur 5).
HET EERSTE DING te zeggen is dat kleine veranderingen in de gradiëntfactoren geen groot verschil maken, maar als we naar het hele bereik kijken, kunnen we de patronen beginnen te zien.
Laten we eerst de hoge GF constant op 80 houden, terwijl we de lage GF veranderen van 10 naar 50. Onthoud dat de lage GF de diepte van de eerste stop beïnvloedt, en we kunnen dit in de tabel zien.
In dit voorbeeld resulteert elke verandering van 10% in de lage GF in een verandering van 3 meter in de diepte van de eerste stop, precies zoals verwacht. Als we nu echter kijken naar de lage GF in het bereik van 30-50, kunnen we zien dat de lengte van de laatste stop constant is op 34 minuten.
Naarmate de lage GF nog verder wordt verlaagd en er stops worden geïntroduceerd op 36 en 39 meter, kunnen we zien dat de tijd van de laatste stop toeneemt naar 35 minuten en vervolgens naar 36 minuten.
De reden hiervoor is dat de extra stops op 36 en 39 meter resulteren in meer vergassing in de middelzware en langzamere compartimenten, wat vervolgens meer decompressie in het ondiepe water vereiste. Hieruit kunnen we zien dat een lage GF onder de 30 de situatie erger maakt, niet beter.
Wanneer we de lage GF constant op 30 houden en de hoge GF veranderen van 100 naar 70, zien we dat de lengte van de laatste stop toeneemt van 24 minuten naar 41 minuten.
Uit dit voorbeeld blijkt duidelijk dat het verlagen van de hoge GF het model dwingt te wachten tot er meer inert gas is uitgestoten voordat de duiker mag opstijgen. Lagere waarden van de hoge GF-instelling zijn dus conservatiever dan hogere getallen.
Uit dit voorbeeld kunnen we zien dat diepe stops ingewikkeld zijn en dat het niet altijd gemakkelijk is om eenvoudige antwoorden te krijgen.
ALGEMEEN KUNNEN WE TEKENEN een aantal conclusies uit recente onderzoeken en discussies. De eerste is dat ‘diepe stops’ een misleidende term is die de discussie niet altijd ten goede komt.
Misschien is het tijd om af te stappen van het gebruik van deze term en specifieker te zijn over wat voor soort stops we precies bedoelen.
De volgende conclusie is dat het zeker mogelijk is om te diep te stoppen, zoals blijkt uit enkele van de bovenstaande voorbeelden. Een deel van het advies dat de afgelopen jaren is gegeven, bestond duidelijk uit het introduceren van te diepe stops.
Een reflexmatige reactie om te zeggen dat “diepe stops slecht zijn” zou echter zijn dat we te ver de andere kant op zwaaien, en we moeten oppassen dat we het kind niet met het badwater weggooien.
De onontkoombare conclusie is dat we niet alle antwoorden weten en dat we op onze hoede moeten zijn voor iedereen die ons vertelt dat hij precies weet wat het ‘juiste’ decompressieprofiel is.
Onze kennis van de decompressietheorie ontwikkelt zich, zij het soms in een zeer langzaam tempo, en het is belangrijk om op de hoogte te blijven van de nieuwste gedachten over de decompressietheorie om ervoor te zorgen dat we geen verouderde ideeën gebruiken.
