Cousteau op film

Wat wist u over de man en zijn leven voordat u werd benaderd om Jacques-Yves Cousteau te spelen?

Zijn verhaal bracht mij terug naar mijn kindertijd. Cousteau was zeer aanwezig, net als zijn bemanningsleden. Er waren in die tijd maar heel weinig tv-kanalen in Frankrijk, dus degene die op televisie verscheen, werd voor iedereen een voor de hand liggend gespreksonderwerp.
Vanwege de heroïsche muziek van de documentaires en de ongelooflijke beelden die ze lieten zien, waren de avonturen van kapitein Cousteau een droom voor kinderen van mijn leeftijd.
En ook al waren er bijvoorbeeld haaien, het leek nooit echt gevaarlijk, alleen leuk, spannend, bijna alsof het doorging vakantievilla!
Het is echt een generatiedingetje. Onlangs ontmoette ik in Italië enkele vissers die me vertelden dat ze net als ik speelden bij Cousteau of Falco toen ze nog kinderen waren in Portofino, bij Genua.
Toen ik vertelde dat ik aan het maken was The Odyssey, het was iets heel belangrijks voor hen.

Heeft dit bijgedragen aan uw beslissing om de rol te aanvaarden?

Ik herinner me het moment dat mijn agent me belde om over de film te praten. Ik stond in Londen voor een theater en ik heb geen seconde geaarzeld!
De invalshoek van de film was niet wat ik had verwacht. Ik had gehoord dat het een soort Cousteau-biopic zou worden, vanaf zijn jeugd tot aan zijn dood.
Jérôme Salle (de regisseur) had al veel aan het verhaal gewerkt en realiseerde zich dat het ingewikkeld en duurder zou zijn om een ​​acteur te vinden die fysiek in staat is om het personage over een periode van 60 jaar te spelen. Ik denk ook dat het een beetje saai zou zijn geweest.
Het idee om het verhaal te concentreren op de relatie tussen Cousteau en zijn twee zonen, Philippe en Jean-Michel, was de juiste keuze.
Het betekende duidelijk dat hij bepaalde fundamentele onderwerpen oversloeg, zoals zijn uitvinding van de aqualong in de jaren veertig, waardoor duikers onder water konden ademen, of het maken van zijn eerste films, wat leidde tot de triomf van De stille wereld in Cannes in 1956, of het laatste deel van zijn leven na de dood van Philippe, wat vanuit ecologisch oogpunt erg belangrijk was.
Hoewel ik in het begin gefrustreerd was en mezelf egoïstisch voorhield dat het de acteermogelijkheden wegnam, dacht ik daar niet aan toen ik de film zag.
De essentie van Jacques-Yves Cousteau is te vinden in The Odyssey, met al zijn fouten, zijn kwaliteiten, zijn tegenstrijdigheden en zijn relatie met zijn familie.

Hoe heb je je voorbereid op de rol?

Ik deelde een paar fysieke eigenschappen met Cousteau: lang en slungelig, met dezelfde vorm van de neus. Voor dit soort oefeningen moeten regisseurs en acteurs heel snel begrijpen dat wat we het publiek geven een sensatie is, een glimp van een personage, en geen imitatie.
Ik lijk misschien wel heel erg op Cousteau, maar ik hoop dat er een soort waarheid en oprechtheid over zal komen en ik hoop vooral dat degenen die hem kenden overtuigd zullen worden.
Bij Cousteau is de enorme hoeveelheid bestaand materiaal bijna overweldigend! Ten eerste zijn er al zijn documentaires, waarin hij voorkomt. Dan zijn er nog veel boeken, vooral het enorme volume van Franck Machu Een filmmaker genaamd Cousteau, wat het voordeel heeft dat het een biografie is die je door zijn films kunt zien.
Het verhaal begint met zijn eerste zwart-witfilms en nadert dan De stille wereld evenals alle afleveringen van de tv-programma's. Alles wat Cousteau filmde, wordt opgesomd en vermengd met elementen over zijn leven. Het is boeiend.
Ik heb ook zijn eigen boek gelezen Cousteau, Mijn testament: mens, octopus en orchidee, een soort groot ecologisch manifest. En er is een heel goed Engels boek genaamd The Sea King van Brad Matsen, dat uiterst objectief is.
Een heel jaar vóór de opnames heb ik letterlijk alles over Cousteau opgeslokt om mijn inspiratie te voeden.
Het werk aan de kostuums en make-up kwam tot stand door de beelden steeds opnieuw te bekijken. Jérôme Salle liet me luisteren naar opnames van Cousteau's stem, maar ik gaf het idee op om die te imiteren en concentreerde me meer op het ritme van zijn toespraak.
Het vastleggen en reproduceren van het stembereik zou te veel tijd en werk hebben gekost, met het risico enkele van de belangrijkste aspecten van Cousteau te missen: een mengeling van charisma, felle egocentriciteit, maar ook een ongelooflijk vermogen om energie en het idee van vrijheid over te brengen. anderen.
Hij was een zwak personage in termen van zijn afkeer van conflicten en de manier waarop hij gezins- of professionele spanningen ontvluchtte, maar iemand die je kon overtuigen hem te volgen naar het einde van de wereld of je chequeboek erbij te halen om zijn projecten te financieren!

Hij was ook een man die zijn droom waarmaakte met Simone, zijn eerste vrouw.

Ja, met en zonder haar tegelijk – een van de paradoxen die hem interessant maken. Deze egoïstische keuze voor vrijheid werd door hen beiden gemaakt.
Wat iemand ook zegt of wat we ook over hen weten, Simone en Jacques-Yves waren een stel en zij kozen voor dit ongelooflijke leven terwijl ze de wereld rondreisden. Het onthult veel over hen.
Om te beginnen leggen ze deze manier van leven op aan hun kinderen, die hen zo goed mogelijk volgen, pas op achtjarige leeftijd leren lezen en leven als kleine wilden.
Toen de ouders verder wilden reizen, werden de jongens naar een kostschool gestuurd. Simone koos voor dit excentrieke leven en bleef daarna alleen met de bemanning aan boord van de Calypso.
Een echte zeeoversteek had ik nog nooit gemaakt; ik had vooral langs de kust gevaren. Voor de film gingen we naar Antarctica en door de Drake Passage, een van de gevaarlijkste zeeën ter wereld. Ik begreep het meteen – de opwinding van het zijn op zee, zonder het kleinste stukje land in zicht, de totale vrijheid – ik voelde het in mijn vlees.
De duikers van Cousteau, bijvoorbeeld François Sarano, vertelden ons dat ze aan het einde van een expeditie stopten in een haven midden in een storm voor de kust van Nieuw-Zeeland. Ze gaven zichzelf net genoeg tijd om bij te tanken en de voedselvoorraden aan te vullen, en toen vertrok de Calypso weer midden in de storm. Noch Jacques-Yves, noch Simone wilden in de haven blijven.
Ik denk dat ze diep van binnen allebei de rest van de mensheid ontvluchtten, ook al bracht hij een deel van zijn leven door naar de VS om geld te vinden om deze vlucht te financieren.

Hoe ben je erin geslaagd een lichaamsbouw als die van Cousteau te bereiken?

Voor mij was het een beetje een mislukking.
Ik denk dat een Amerikaanse acteur (Matthew McConaughey bijvoorbeeld) de boot waarschijnlijk verder naar buiten had geduwd. Het moeilijke aan Cousteau was dat ik heel mager moest zijn, maar tegelijkertijd heel fysieke dingen moest doen, zoals duiken. Het probleem is dat je onder een bepaald gewicht zwak bent.
Ik moest onder water zwemmen met deze zeer zware cilinders en 14 uur per dag filmen, dus ik had voldoende energie nodig. Ik verloor vrij snel 10 kg, zonder meer aan te komen tijdens het filmen. Jérôme hield zelfs permanent toezicht op mijn maaltijden, omdat hij vond dat ik te omvangrijk was!
Ik doe regelmatig gewicht-opleiding en mijn lichaam moest lijken op dat van een duiker, meer mager dan gespierd.
Sinds ik een kind was, breng ik mijn tijd onder water door zodra ik in een zwembad, een meer of de zee kom. Door uit te ademen was ik zelfs 3 of 4 meter diep gegaan. Maar niemand heeft mij ooit verteld dat ik alleen maar een paar luchtcilinders hoefde aan te trekken om te kunnen ademen en de gelukkigste man te zijn!
Voor The Odyssey moest ik natuurlijk professioneel leren. Omdat we voor ons werk gingen duiken, moesten we zowel een recreatieduikbrevet als een beroepsduikbrevet hebben. Dat betekende een uiterst grondig medisch onderzoek en een vierdaags duikexamen, wat duikers op booreilanden moeten afleggen. Ik ben erg trots op die kwalificatie.
Het enige probleem deed zich voor tijdens onze eerste les (met Pierre Niney, die Philippe, de regisseur en zijn assistent speelt). We bevonden ons in de industriële haven van Marseille, in extreem vuil water. Wij konden onze niet zien instructeur, die op slechts een meter afstand stond, en we stonden in de modder, slib en olie.
We moesten oefeningen doen waarbij we onze maskers onder water moesten afzetten, en ik kreeg meteen een ooginfectie. Vreselijk!
Gelukkig gingen we de komende dagen duiken op de nabijgelegen eilanden en konden we ons tegelijkertijd een beetje vermaken. Ik wil graag de fantastische jongens bedanken die ons hebben opgeleid, in het bijzonder Philippe Le Meuner, allemaal zo ongelooflijk kalm, efficiënt en vriendelijk.
Duiken was voor mij een openbaring. Ik ging bergbeklimmen Vijf dagen één zomer, moest voor andere films trainen als vechter en sinds mijn kindertijd doe ik regelmatig aan paardrijden. Maar tijdens het duiken ontmoette ik heel andere mensen.
Het zijn allemaal vreedzame, kalme natuurliefhebbers, geruststellend in hun snelheid om hun duikbuddy te helpen.
Deze professionals waren niet de hele opnameperiode bij ons, maar hun aanwezigheid in het begin, in Kroatië, met de zon, het warme water en het prachtige landschap, hielp de hele crew – acteurs en technici – om een ​​hechte band te vormen.
Kroatië werd in de jaren veertig en vijftig gebruikt om de Franse Rivièra af te beelden, een soort verloren paradijs vóór de komst van beton. Het is een deel van de Middellandse Zee dat bewaard is gebleven en enigszins ouderwets is. Het had allemaal een vreemd maar charmant gevoel van reizen terug in de tijd.
Daarna gingen we naar Zuid-Afrika, maar dat is heel anders: Kaapstad is als een enorme studio waar we scènes uit Parijs konden nabootsen, New York of Marseille.

Hoe zou jij de film omschrijven?

De Odyssee is beslist geen hagiografie van kapitein Cousteau. Het laat zien dat de olie-industrie zijn vroege werk financierde, en dat hij compromissen sloot met de Amerikaanse tv-zenders zodat zij zijn films zouden financieren, dat zijn relatie met wilde dieren fluctueerde en dat zijn echte ecologische geweten veel later wakker werd. Dit kan het publiek, dat een heel ander beeld van Cousteau heeft, verrassen.
Er zijn twee mogelijke manieren om naar de man te kijken. De eerste is bewonderend maar eenvoudig: een geliefde persoonlijkheid, maar eentje die we niet echt kennen.
De tweede manier verrast en irriteert mij. Onder een bepaalde groep van zogenaamd meer bewuste intellectuelen bestaat er een soort verlangen om het icoon te vernietigen.
Sommige mensen staan ​​er bijvoorbeeld op om Cousteau te associëren met het openlijke antisemitisme van zijn broer Pierre-Antoine, die een aantal weerzinwekkende dingen schreef. Deze mensen zijn volkomen slecht geïnformeerd.
Op ecologisch gebied erkende hij zijn fouten door heel ver in de tegenovergestelde richting te gaan, en slaagde hij erin een moratorium te krijgen om Antarctica de komende vijftig jaar te beschermen.
Hij was een van de eersten die de alarmbellen liet rinkelen die alle goed geïnformeerde mensen vandaag de dag horen rinkelen.
Toen hij The Silent World maakte, had hij geen idee van de mate waarin de oceaan in gevaar was, maar aan het begin van de jaren zestig was Cousteau degene die wetenschappers van het Monaco Oceanographic Institute zover kreeg dat ze ermee instemden kernafval niet te begraven. op de bodem van de oceaan.
Hij is een echte held van de mensheid wiens boodschap vrijwel ongehoord is gebleven. Alles wat internationale organisaties zeggen over industrialisatie, overbevissing en de opwarming van de aarde – Cousteau was de eerste die zich over deze dingen uitsprak.
Het is dus dom en ongegrond om hem voor de rechter te brengen vanwege zijn gebrek aan milieubewustzijn, en door via deze film over hem te praten is voor mij een manier om zijn boodschap weer centraal in het debat te plaatsen.
Maar dit belet niet dat de film Cousteau vanuit elke hoek laat zien.

Hij was dus maar een mens?

Ja absoluut. Hij had zeker zijn fouten. In zijn privéleven was hij een rokkenjager, die tijdens zijn reizen met veel vrouwen relaties had.
Het deel dat ik minder gemakkelijk kan excuseren, is zijn relatie met zijn kinderen – ik ontdekte overeenkomsten met de manier waarop mijn vader met mij omging. Ze waren allebei mannen die in staat waren om alle opwinding en waarde van hun werk met je te delen, maar tegelijkertijd lieten ze je in de steek door bijna nooit bij je te zijn en haatten ze vooral het feit dat je hun territorium binnendrong door rivalen te worden. .
Cousteau koesterde een soort hartstochtelijke vaderliefde voor Philippe, maar hij uitte die door grote hardheid te tonen. Hij houdt van hem, maar wil hem ook straffen voor zijn talent.
Sommige scènes waren voor mij behoorlijk verontrustend. Ik denk aan die waarin vader en zoon elkaar ontmoeten in een restaurant in Los Angeles. In de stem van Philippe hoorde ik het soort verwijten dat ik mijn eigen vader had kunnen maken. Toch was ik degene die precies de dingen belichaamde die ik haatte!
Wat het financiële opportunisme van Cousteau betreft, moet ik toegeven dat ik dat begrijp. Hij had veel geld nodig om deze droom waar te maken waar zoveel mensen profijt van hebben gehad.
Hij begreep al snel dat hij het belangrijkste en meest zichtbare radertje in de machinerie van de media was. Deze saga had een held nodig en hij plaatste zichzelf in het middelpunt – waarschijnlijk door narcisme, dat is waar, maar ook omdat hij wist dat mensen een referentiepunt nodig hadden om alles levensvatbaar te maken.
Toen hij naar Amerika ging om met de tv-bedrijven over miljoenen te onderhandelen, was dat omdat de olie-industrie zijn financiën had stopgezet. Ik denk dat dit een geweldig verhaal is, want toen begon een nieuw avontuur dat hem weer in het middelpunt van zijn ware bezigheid plaatste.
Cousteau was meer dan alleen een onderwateronderzoeker, hij was een filmmaker en vanaf dat moment concentreerde hij zich op de onderwaterwereld fotografie, bouwde zijn eigen camera's, vond dingen uit. Louis Malle zelf zei dat hij enorm veel had geleerd door met Cousteau te werken.

Over filmmakers gesproken, hoe zou jij Jérôme Salle omschrijven?

Jérôme is dankzij zijn intelligentie een echte kameleon. Hij is een intellectueel, met wie je uren over filosofie kunt praten of theorieën over een personage kunt bespreken, maar hij is ook een man van actie, een beslisser, een groepsleider.
De Jérôme die ik in het begin ontmoette tijdens een kopje thee om het project te bespreken, was de essentie van subtiliteit. Toen we gingen trainen als duiker, ontdekte ik dat hij altijd bereid was een uitdaging aan te gaan.
Tijdens het filmen was Jérôme altijd de eerste die zijn wetsuit aantrok, zelfs als het voor hem niet absoluut noodzakelijk was om te duiken. Hij is ook filmmaker, en er zijn niet veel mensen die enerzijds in staat zijn om zeer psychologisch intieme scènes tussen twee personages te filmen, en anderzijds zichzelf op grote schaal met vliegtuigen te lanceren, of mannen onder water omringd door haaien.
Hij blijft altijd volkomen onverstoorbaar – hij vindt het zelfs heerlijk.

En Pierre Niney, die zoon Philippe speelt?

Net als ik speelde Pierre een personage dat hij uitvoerig wilde ontwikkelen en verdedigen. Ik bewonder hem enorm als acteur – hij heeft een ongelooflijke finesse en intelligentie. Hij is een snelle, grappige, gevoelige avonturier.
Het was heel ontroerend om mezelf in een bijna vaderlijke relatie te bevinden met een acteur die erg lijkt op hoe ik was toen ik 25 was.
Pierre is erg veeleisend voor zichzelf, en in dit geval wilde hij een echt persoon creëren, om van Philippe een held te maken. Hij werkte ook aan zijn lichaamsbouw en was een onverschrokken duiker. Ik was bijna jaloers op hem. Het was tenslotte een film over Cousteau, en hij was degene die met zeeleeuwen en haaien mocht zwemmen!

Simone Cousteau, gespeeld door Audrey Tautou, is mogelijk een nieuw personage voor het publiek.

Toen we de film zagen en de lichten in de zaal aangingen, wendde ik me meteen tot Audrey en zei alleen maar: “Petje af.” Ze is buitengewoon in de rol; ze slaagt erin om Simone's karakter op een heel subtiele, unieke manier te creëren.
Audrey wist inspiratie te halen uit de echte Simone, ook al bestaan ​​er maar heel weinig boeken of documenten over haar. Ze was de dochter van een admiraal, dus een zeevarend meisje, een meisje uit de middenklasse dat ervoor koos de maatschappij te verlaten.
Simone ervoer ook pijn in haar huwelijk, en om Cousteau kwaad te maken besloot ze aan boord van de Calypso te blijven en de boot te leiden, als hoofd van de bemanning.
Al die mannen respecteerden haar echt – voor degenen die nog leven, is ze onaantastbaar.
Audrey wist de psychologische evolutie van Simone in beeld te brengen: ze doorloopt de film steeds verbitterder, maar blijft teder en gracieus. Ik vond haar optreden geweldig!
En zij is een van die actrices die in staat is om van grote schoonheid naar iets zelfdestructiefs te gaan. Simone Cousteau was een zeer intelligente vrouw, die altijd zeer alert was op wat er om haar heen gebeurde, maar ook in staat was tot hardheid. Ik denk dat Audrey iets heel dichtbij heeft.

Je hebt 40 jaar met een aantal geweldige regisseurs gewerkt – wat betekende The Odyssey voor je?

De Odyssee was niet zomaar een film – we benaderden allemaal het verhaal, deze familie, dit avontuur van dichtbij.
Natuurlijk speelden we karakters, maar karakters die we kenden, of nadat we de mensen hadden ontmoet die ze kenden. Voor mij was er een culminerende factor in dit alles.
Aan het einde van de film huil ik om de dood van mijn zoon Philippe, samen met mijn andere zoon Jean-Michel, zittend op een bankje met uitzicht op de oceaan. Eerlijk gezegd huilde ik op dat moment echt om Philippe.
Ik hoefde niet aan mijn dierbaren te denken, een techniek die acteurs gebruiken om op het scherm te huilen. Dit verhaal was het mijne geworden. Mijn verdriet was het verdriet van Cousteau om zijn zoon. Dat was mij nog nooit eerder overkomen.
Het is zeer zeldzaam om de kans te krijgen om een ​​personage te spelen gedurende zo’n lange periode van zijn leven, tussen de 37 en 70 jaar oud. Al het make-upkunsten van Rick Findlater om dit te bereiken was uitzonderlijk.
Voor mij was The Odyssey een geweldige prestatie. Het is het soort film waar ik van droomde toen ik voor het eerst cinema ontdekte: grootschalig, episch.
En ik ben ervan overtuigd dat reizen en ontmoetingen de kostbaarste dingen in het leven zijn, meer dan persoonlijke prestaties. Wat dat betreft was ik bijzonder verwend.

Lambert Wilson, 58, als Jacques Cousteau. De acteur werd geboren in Parijs en is half Frans, half Iers. Zijn eerste speelfilm was Five Days One Summer in 1981 en hij heeft veel films gemaakt met Franse regisseurs, evenals Engelstalige films, waaronder Matrix Reloaded, Matrix Revolutions en Catwoman.

The Odyssey verschijnt op 28 juli 2017 in de Britse bioscopen