Dodelijke slachtoffers bij snorkelen zijn hoogstwaarschijnlijk het gevolg van reeds bestaande gezondheidsproblemen, onervarenheid, het negeren van ongunstige omstandigheden en ‘solo gaan’, volgens een nieuw Australisch rapport dat voorzichtig is met het vastpinnen van sterfgevallen op Immersive Pulmonary Edema (IPO) – de ‘verdrinking van binnenuit’. 'aandoening die verantwoordelijk is voor de meerderheid van dergelijke dodelijke slachtoffers in 2021 Hawaiiaanse studie.
Het nieuwe op statistieken gebaseerde rapport, gepubliceerd in het tijdschrift Duiken en hyperbare geneeskunde, is geschreven door een expert op dit gebied, dr. John Lippmann.
Hij analyseerde de sterfgevallen door snorkelen en adem inhouden die in de vijf jaar tussen 2014 en 2018 in Australië werden gemeld, en vergeleek ze met eerdere dergelijke onderzoeken om aanhoudende problemen te identificeren en de effectiviteit van tegenmaatregelen te beoordelen.
Lees ook: Het ene staatsagentschap legt het andere een boete op voor de dood van een snorkelaar
Zijn rapport versterkt een eerder onderzoek waarin leeftijd en reeds bestaande medische aandoeningen als veelvoorkomende risicofactoren werden benadrukt, naast kwesties als onervarenheid, mislukte planning en onveilige praktijken.
“Toenemende leeftijd, zwaarlijvigheid en daarmee samenhangende hartziekten komen steeds vaker voor bij sterfgevallen onder snorkelaars”, zegt dr. Lippmann, die oproept tot beter gezondheidstoezicht en risicobeheer, evenals nauwer toezicht op onervaren snorkelaars.
Snorkelen kan de belasting van het hart en de angst verhogen, aldus het rapport, waarin de 91 slachtoffers worden beschreven als “voornamelijk mannen van middelbare leeftijd, van wie velen reeds bestaande medische aandoeningen hadden, waardoor ze vatbaar zijn voor een incident tijdens het snorkelen.”
Snorkelaars en freedivers
Bij de dodelijke incidenten die tijdens de periode werden gemeld, waren 78 mannen en 13 vrouwen betrokken, variërend in leeftijd van 16 tot 80 jaar (mediaan 48). Ongeveer 55 van de slachtoffers waren voornamelijk aan het snorkelen aan de oppervlakte, terwijl 33 op zijn minst enkele apneuduiken deden, hoewel de freedivers doorgaans jonger waren, gemiddeld 38.
Van de 77 snorkelaars waarvan de body mass index bekend was, hadden er 52 overgewicht of obesitas. Minstens 38 slachtoffers waren naar verluidt goede zwemmers, maar 16 of meer werden beschreven als zwakke of zelfs niet-zwemmers, mogelijk afhankelijk van drijfmiddelen. Minstens zeventien slachtoffers droegen geen vinnen.
Van de 58 incidenten waarbij het ervaringsniveau van het slachtoffer werd aangegeven, waren er slechts 22 geoefende snorkelaars. Zeven van hen waren ook gecertificeerde duikers, waarvan twee instructeurs. Van de overige “beginners” waren er minstens vijf voor het eerst snorkelaars.
De apneuduikers waren over het algemeen meer ervaren (67%) dan de oppervlaktesnorkelaars. Een aantal van de freedivers hield zich bezig met het oogsten van zeevruchten, zoals zeeoren, of met speervissen in gebieden die bezocht werden door roofdieren (haaien waren verantwoordelijk voor vijf doden, krokodillen één).
Ze namen vaak ontoereikende voorzorgsmaatregelen, zoals het niet hebben van een buddy of het rekening houden met de toestand van de zee.
De diepste fatale vrije duik was tot ongeveer 21 meter. “Veel apneuduikers realiseren zich nog steeds niet dat black-outs snel kunnen optreden, meestal zonder waarschuwing, en tenzij een waakzame buddy aanwezig en toegankelijk is, is verdrinking een waarschijnlijk gevolg”, aldus het rapport.
Alleen, zelfs in een menigte
Van de 91 dodelijke slachtoffers waren er 46 inwoners van Australië, waarvan 35 in lokale wateren zwommen. Van de toeristen kwamen er 25 uit Azië, zeven uit Groot-Brittannië en Noord-Amerika en zes uit Europa. De meeste slachtoffers waren privé aan het snorkelen, hoewel twintig met een commerciële exploitant op pad waren.
Minstens 42 snorkelaars zaten zonder buddy toen het fatale incident plaatsvond, waaronder 10 binnen grote begeleide groepen. Er waren slechts 26 mensen vergezeld.
“De meeste slachtoffers waren alleen op het moment van hun incident, of ze nu alleen waren vertrokken of gescheiden waren geraakt van hun maatje of groep”, zegt het rapport.
“Ondanks herhaaldelijk advies over de voordelen van een effectief buddysysteem, dat een snellere herkenning van een probleem en daaropvolgende hulp mogelijk maakt, wordt dit helaas vaak genegeerd.”
Primaire verdrinking was waarschijnlijk in 39% van de gevallen de “handicap” en in tweederde werd verdrinking als doodsoorzaak geregistreerd. Hartaandoeningen waren in 31% van de gevallen de waarschijnlijke invaliderende aandoening, hoewel ze in slechts 21% werden geregistreerd.
De meest voorkomende ‘predisponerende factoren’, geïdentificeerd bij 87 van de incidenten, hadden te maken met planning, meestal een beslissing om alleen of onder ongeschikte omstandigheden te snorkelen; of gezondheidsgerelateerd, waaronder ernstige ischemische hartziekte (IHD), obesitas, hypertensie, diabetes, toevallen, cardiomegalie (hartvergroting) en linkerventrikelhypertrofie (LVH).
De prevalentie van cardiomegalie en LVH weerspiegelde de hypertensie die naar verluidt één op de drie Australische volwassenen treft – hoewel bij slechts 18% van deze slachtoffers eerder de diagnose van de aandoening was gesteld.
“LVH wordt in verband gebracht met een verhoogd risico op hartritmestoornissen en verklaart, in combinatie met matige tot ernstige IHD, waarschijnlijk de hoge incidentie van hartgerelateerde sterfgevallen bij zowel snorkelaars als duikers”, zegt dr. Lippmann.
“De effecten van onderdompeling, inspanning, angst, aspiratie, de duikreflex, kou en verhoogde ademhalingsweerstand zorgen voor een krachtige mix van precipitanten bij een cardiale gebeurtenis bij een gevoelig individu.”
IPO in perspectief
Dood door IPO kan na de gebeurtenis moeilijk te onderscheiden zijn van primaire verdrinking, zelfs bij een postmortem examen, en dit wordt in de studie erkend.
Doodsoorzaak werd geregistreerd als verdrinking in 67% van de gevallen en hartfalen in 21%. Verstikking was in 38% van de gevallen de waarschijnlijke invaliderende factor, hoewel IPO in één van deze gevallen een alternatief was. Van de 31% van de incidenten waarbij werd vastgesteld dat ze een hartoorzaak hadden, was een beursgang bij twee gevallen mogelijk.
“De diagnose van IPO bij de Australische dodelijke slachtoffers is passend conservatief en leunt sterk op getuigenverklaringen en de medische en snorkelgeschiedenis van het slachtoffer”, zegt dr. Lippmann. “Dyspneu [zware ademhaling] met hoesten, vaak met ijzig, met bloed besmeurd slijm, worden gebruikt als primaire indicatoren voor ernstige IPO.
“Bij afwezigheid van deze indicaties krijgen andere potentieel invaliderende aandoeningen zoals primaire verdrinking of hartritmestoornissen met of zonder secundaire verdrinking prioriteit, afhankelijk van ondersteunend bewijsmateriaal, dat soms nogal speculatief kan zijn bij gebrek aan definitieve tests.”
Hoewel er geen twijfel bestond over het bestaan van beursintroducties en de waarschijnlijkheid dat deze te weinig werden gerapporteerd, is de bewering van de Hawaii Snorkelveiligheidsonderzoek dat de meeste sterfgevallen door snorkelen op de eilanden in de Stille Oceaan mogelijk te wijten zijn aan IPO/ROPE (Rapid Onset Pulmonary Oedema) werd “niet ondersteund door de Australische sterftegegevens”, zegt dr. Lippmann.
Verwijzend naar de IPO-overlevenden die reageerden op de Hawaii-enquête, zegt hij dat de belangrijkste symptomen die zij hadden gemeld dyspneu, vermoeidheid en zwakte van de ledematen waren, die aantoonbaar het gevolg zouden kunnen zijn van inspanning en het inhouden van de adem alleen, of van een relatief milde IPO.
Er was geen specifieke vraag opgenomen in het onderzoek over hoesten of slijm, benadrukte hij, ook al waren deze symptomen “waarschijnlijke aanwijzingen voor een ernstiger gebeurtenis”.
Bovendien waren de respondenten van de enquête jonger en hadden ze een meer gelijkmatige verdeling tussen mannen en vrouwen, waardoor ze mogelijk niet het cohort van overleden snorkelaars op Hawaï vertegenwoordigen, van wie velen voldeden aan het Australische patroon van mannen van middelbare leeftijd, en voornamelijk toeristen waren.
Dr. Lippmann wijst er ook op dat ernstige IPO-incidenten en sterfgevallen niet noodzakelijkerwijs ‘stil’ verlopen, zoals ze kunnen worden voorgesteld, maar dat slachtoffers vaak ‘significante tekenen van angst’ vertonen.
“Het probleem is dat het bij autopsie bijna onmogelijk is om [IPO] te onderscheiden van verdrinking”, vertelde dr. Lippmann. Divernet. “Er zijn een paar voorgestelde protocollen geprobeerd, maar tot nu toe lijkt geen enkele betrouwbaar te zijn.
“De beste manier is via snelle echo’s [echocardiogrammen] en geschiedenis van overlevenden, maar dat is niet gebruikelijk – hoewel het bij sommige Zweedse triatlonzwemmers met goed resultaat is gedaan.
“Het is belangrijk om mensen voor te lichten over de mogelijke valkuilen van snorkelen, zodat ze de risico’s beter begrijpen, en een beursgang is er zeker één van. Hartproblemen bij ouderen zijn een groot probleem, net als bij duiken.”
Dr. Lippmann is voorzitter en CEO van de Australasian Diving Safety Foundation (ADSF), adjunct senior research fellow aan de Monash University, Melbourne en senior research fellow van de Royal Life Saving Society. Hij heeft zojuist een bijgewerkte editie van 42 hoofdstukken van de ADSF uitgebracht Duikgeneeskunde voor duikers e-boek voor gratis download.
Ook op Divernet: Rode vlaggen voor snorkelaars: hoe je de stille sterfgevallen kunt stoppen, Het Hawaiiaanse snorkeldodenmysterie, Een beursgang overleven: het perspectief van een duiker, Gebrek aan bewijs belemmert het onderzoek naar de snorkeldood in Sharm, Ademloze zwemmerszaak vergroot het IPO-bewustzijn
