Het is een van de legendarische gigantische slagschepen van Scapa Flow en te groot om te haasten, maar JOHN LIDDIARD legt uit hoe je een goed overzicht krijgt. Illustratie door MAX ELLIS
HET KRONPRINZ WILHELM IS EEN ENORME WRAK. Op de kruiserwrakken van Scapa Flow kun je vrij gemakkelijk je weg vinden, maar op een slagschip dat zo groot en ingewikkeld is, kan het gemakkelijk een paar duiken duren voordat je er gevoel voor krijgt.
De route die ik heb gekozen om te beschrijven is een behoorlijk lange duik, waarbij je een beetje snel langs het wrak moet zwemmen om de algemene indeling te krijgen, met omleidingen om de belangrijkste kenmerken te zien. Maar als je niet zoveel tijd onder water en decompressie wilt doorbrengen, kun je de duik gemakkelijk opsplitsen in een reeks duiken.
Lokale duikboten hebben meestal een paar boeien aan boord Kroonprins Wilhelm, één aan het achterschip en één midscheeps. Ik raad de achterstevenlijn aan, want als je midscheeps begint en aan de verkeerde kant van het wrak naar beneden gaat, verlies je enkele minuten waardevolle bodemtijd terwijl je je een weg baant naar de open kant. Net als veel andere duikers heb ik precies dat gedaan.
De boeilijn is vastgemaakt tussen een wirwar van puin, waarbij de romp net boven de roeren is opengeblazen (1). Berging heeft de propellers en vermoedelijk de assen verwijderd om bij de lagers te komen. Door de helling naar beneden te volgen, houdt het puin op en gaat een meer intact deel van de romp verder naar de zeebodem (2).
Ga naar de zeebodem en begin te zwemmen met de romp aan je linkerkant. Op die manier kom je, waar je ook de zeebodem raakt, terecht aan de open bakboordzijde van het wrak, in plaats van aan de stuurboordzijde die in het slib rust.
Net vóór de roeren zijn een aantal rompplaten losgeraakt, waardoor je gemakkelijk toegang hebt tot de enorme tandwielen die de hekanker-kaapstanders aandreven, die nu begraven liggen in het slib eronder (3). Hutten in dit gebied waren de officiersverblijven, mooi en comfortabel weg van de belangrijkste machines.
Als we weer buiten zijn, ontstaat er al snel een opening tussen het dek en het slib. Je kunt op elk moment beginnen met het verkennen onder het dek, maar een gemakkelijke manier om de belangrijkste geschutskoepels te zien is door te wachten tot de opening tussen het dek en de zeebodem een paar meter hoog is voordat je naar binnen gaat onder het wrak. (4).
Het is gemakkelijk om de belangrijkste geschutskoepels te missen omdat ze zo groot zijn. Ik merkte dat ik langs een torentje zwom en dacht dat het gewoon een muur van stalen plaat was, totdat ik hem volgde naar de ronde basis.
Geweerlopen voor de 12 inch hoofdkanonnen kunnen worden aangezien voor delen van de aandrijfas of mast, totdat je plotseling beseft waar je naar kijkt. Zoek er een die vrij is van de zeebodem en probeer hem te omhelzen om je handen aan de andere kant aan te raken, en je zult zien wat ik bedoel.
De binnenboring mag dan 12 inch zijn, maar de lopen hebben aan de basis een diameter van ruim een meter.
Aan de achterkant van toren nummer 5 bevindt zich een opening tussen deze en het dek. De basis van de koepel zit nog steeds stevig vast aan het dek, maar in de lip aan de achterkant van de koepel zit een open luik, dat oorspronkelijk naar boven in de koepel leidde.
Nu kun je je hoofd steken en naar beneden duiken om naar binnen te kijken, naar de sluitmechanismen van de kanonnen.
Torentje nummer 4 werd bovenop nummer 5 geplaatst en erboven en net ervoor op het oorspronkelijke schip geheven. Draai deze afbeelding ondersteboven en je kunt gemakkelijk de kanonnen voor torentje nummer 4 vinden die op de zeebodem onder nummer 5 rusten, terwijl de toren zelf in het slib rust. De luiken aan de achterkant van deze koepel zijn stevig gesloten.
Nadat het dek boven de koepel weer naar buiten is gegaan naar het daglicht, zijn de eerste twee van de secundaire 5.9 inch kanonnen toegankelijk (5), waarbij de gepantserde kazemat opengebroken is om zicht te krijgen op de sluitmechanismen.
Als je de hoofdkoepels nog niet had gezien, zouden deze op zichzelf al indrukwekkend zijn, zo groot als de kanonnen op de nabijgelegen kruiserwrakken. Hier zijn het slechts kenmerken van ondergeschikt belang.
De belangrijkste geschutskoepels hebben de romp in dit gebied ondersteund, waardoor deze vrij bleef van de zeebodem, maar verder naar voren is de romp gedraaid om de secundaire bewapening op gelijke hoogte met de zeebodem te brengen.
Als we weer verder gaan langs de bakboordzijde van het dek, verbergt het puin van de romp veel van de bezienswaardigheden, maar als je in en uit het wrak prikt waar de gaten groot genoeg zijn, zou meer van de secundaire bewapening zichtbaar moeten zijn. (6).
Hoofdgeschutskoepel nummer 3, midscheeps gelegen, ligt goed begraven onder het wrak; aan het zicht onttrokken door de wirwar van puin dat is achtergebleven bij bergingswerkzaamheden aan de ketels en condensors (7).
Ongeveer tweederde van de weg naar voren, loodrecht op de romp, ligt een mast met observatieplatform (8).
Net daarvoor zijn de twee voorste secundaire geschutskoepels toegankelijk onder een paar gevallen rompplaten (9). Nu ruim vóór de machine- en ketelkamers ligt het puin van de bergingswerkzaamheden minder in de weg, maar het dek ligt dichter bij de zeebodem.
Geschutskoepel nummer 2 ligt begraven, maar met een opening van 1 tot 2 meter tussen het dek en het slib is er net genoeg ruimte om er weer onderdoor te gaan om hoofdgeschutskoepel nummer 1 te zien. De kanonnen strekken zich naar voren uit, half begraven in het slib (10).
Bovenop een van de kanonlopen rust een stuk ankerketting. Elke schakel is gebouwd op duidelijk de proporties van een slagschip en is zo groot als een vrachtwagenband en te zwaar om zelfs maar een klein beetje te verschuiven.
Aan de rand van het dek bevinden zich een paar meerpalen en een kabelgeleider (11). De boeg is bijna plat naar stuurboord ingestort, waardoor twee ankerkabels aan bakboord dicht bij elkaar op het bovenoppervlak van het wrak achterblijven (12). De enkele stuurboord-kabelboom is verborgen onder de ingeklapte boeg.
Iedereen die met lucht duikt, zal inmiddels ver in decompressie zijn, en iedereen die met nitrox duikt, zal op zijn nultijd zijn. In plaats van de duik te beëindigen en vanaf hier op te stijgen, is dit een handige manier om langzaam ondieper te worden en het meeste uit een duik te halen.computer is om de romp terug te volgen naar het midscheepsgebied en langzaam omhoog te gaan langs de romp.
Op weg naar binnen is er toegang tot interne gangen via gaten in de zijkant van de romp (13), maar wees uiterst voorzichtig, want deze zijn sterk dichtgeslibd.
Dit zal je uiteindelijk naar een diepte brengen van slechts 12-15 meter, afhankelijk van het getij. Ribben die in de zachte stroming blijven steken, herbergen lange en delicate anemonen (14). Bossen van manteldieren versieren intacte platen, met tapijten van met elkaar verweven slangsterren die op de diepere platen kronkelen.
Hoewel er hier nog een boeienlijn is, kun je die misschien niet vinden, dus een vertraagde SMB kan nodig zijn voor decompressie.
Verder naar achteren het gat waar de machine werd geborgen (15) biedt een aparte bestemming voor een volgende rommelduik.
Het wrak van de Kroonprins Wilhelm is zo immens en complex dat je meerdere duiken nodig hebt voordat je het gevoel krijgt dat je het weet. Een wrak van deze omvang zou op zichzelf al een duik van een week waard kunnen zijn, en of je dat kunt missen met alle andere wrakken van de Grand Fleet en de blokschepen om te verkennen, dat kun je alleen beslissen.
LAATSTE DAGEN VAN DE GROTE ZUSSEN
Ze was een van de grootste oorlogsschepen ter wereld. Na haar lancering bij Kiel in 1914 moest het Kanaal van Kiel worden verbreed om het enorme kanaal te krijgen Kroonprins Wilhelm om de even grote Dreadnoughts van Groot-Brittannië te bestrijden, schrijft Kendall McDonald.
De Kroonprins Wilhelm woog 25,388 ton, met haar belangrijkste pantserplaat van meer dan dertig centimeter dik rond haar torentjes en vuurleidingstoren en nog eens 4 cm pantsering die haar dekken bedekte. Ze was 175 meter lang, had een breedte van 29 meter en een diepgang van ruim 9 meter. Hierin zat een enorme vuurkracht van tien 12 inch kanonnen, veertien 5.9 inch kanonnen en acht 3.4 inch kanonnen, inclusief luchtafweergeschut.
De Kroonprins Wilhelm had zelfs vijf 20-inch torpedobuizen (één in de boeg en vier in de straal). En ondanks al dit gewicht konden haar turbines van 46,000 pk een topsnelheid van meer dan 21 knopen halen.
Het slagschip kwam onbeschadigd door de Slag om Jutland, nadat het snel en nauwkeurig vuur had gehouden op de Britse Grand Fleet vanuit haar positie in het busje bij het Derde Squadron van de Duitse Volle Zeevloot.
Later werd ze getorpedeerd door de Britse onderzeeër J1 terwijl hij zware steun verleende voor de redding van Kapitanleutnant Walther Schwieger, de man die de Lusitania, en zijn bemanning van U20, dat was gestrand op de Deense kust.
De torpedo van J1 liet een enorm gat achter in de zijkant van de Kroonprins Wilhelm. Alleen haar waterdichte compartimenten en kurkverpakking maakten het voor haar mogelijk terug naar bakboord te strompelen.
Reparaties in het droogdok duurden maanden en het schip hoefde niet meer te vechten. Toen ze eind 1918 het bevel kreeg om op zee te gaan, kwam haar bemanning in opstand en sloot zich aan bij de rest van de Duitse vloot door te weigeren bevelen op te volgen. Na de wapenstilstand was ze een van de slagschepen die zich bij Scapa Flow overgaven.
De Kroonprins Wilhelm kreeg een ankerpositie "driekwart mijl ten noordoosten van het kalf van Cava". Dichtbij lagen haar zusterschepen König en Markgraf, elk met conciërgebemanningen van ongeveer 200 Duitsers aan boord.
Op 11.15 juni 21 om 1919 uur werd de Kroonprins Wilhelm ging rustig en rechtop naar de zeebodem in 36 meter, om een paar uur later gezelschap te krijgen van haar zussen. Deze en vier andere Scapa Flow-wrakken stonden onlangs op de lijst voor bescherming onder de Ancient Monuments & Archaeological Areas Act 1979.
ER KOMEN: Veerboten naar de Orkney-eilanden vertrekken vanuit Scrabster, Invergorden en Aberdeen. De langere veerbootroutes kosten meer, maar hebben het voordeel dat ze korter over de weg reizen. De veerboot van Scrabster naar Stromness heeft een systeem voor het vervoer van duikuitrusting voor voetpassagiers, zodat u uw auto gemakkelijk op het vasteland kunt laten staan. Er zijn touringcars van Inverness naar Scrabster gepland die passen bij de veerbootafvaarten. Het is ook mogelijk om naar Kirkwall te vliegen.
DUIKEN EN LUCHT: Probeer Jean Elaine schipper Andy Cuthbertson. De meeste duiken in Scapa Flow worden gemaakt vanaf grote hardboten, waarvan vele liveaboard-accommodatie met “drijvende stapelbedden” bieden. Lucht wordt geleverd door compressoren aan boord. Nitrox kan tegen een toeslag aan boord van de meeste boten worden gemengd. Lucht, gewichten en cilinders zijn meestal bij de prijs inbegrepen, dus licht reizen en de uitrusting van de boot gebruiken is altijd een optie.
INRICHTING: Slaap aan boord van de boot of blijf aan wal in een plaatselijk hotel of B&B. Er is een camping in Stromness, maar kamperen in het Orkney-klimaat zou ik niet aanraden. Rekening Toeristische informatie over de Orkney-eilanden.
LANCERING: Als u met uw eigen boot wilt overvaren, zijn er in Scapa Flow een aantal kleine aanlegsteigers. Het dichtstbijzijnde bij de wrakken is bij Houton. Scapa Flow is een werkende haven en u moet vooraf toestemming voor het duiken regelen met de havenmeester.
GETIJDEN: De Kroonprins Wilhelm er kan bij elke getijdenstand gedoken worden.
HOE U HET VINDT: De kaartcoördinaten zijn 58 53.64N, 3 09.79W (graden, minuten en decimalen). De Kroonprins Wilhelm is gemakkelijk te vinden met een GPS en echolood, vooral omdat er meestal twee kleine boeien zijn bevestigd.
Kwalificaties: Ervaren sportduikers die in staat zijn tot enige decompressie, bij voorkeur met nitrox.
VERDERE INFORMATIE: Admiraliteitskaart 35, Scapa-stroom en -benaderingen. Ordnance-onderzoekskaart 6 Orkney – Vasteland, Ordnance-onderzoekskaart 7 Orkney – Zuidelijke eilanden. Duik Scapa Flow, Rod McDonald. De wrakken van Scapa Flow, David M. Ferguson. De scheepswrakken van Scapa Flow, Peter L. Smith.
Pluspunten: Waarschijnlijk de beste van alle slagschipwrakken, ondieper dan de Markgraf en nog intacter dan de König.
CONS: Zoals de meeste slagschepen landde het ondersteboven.
Met dank aan Matt Wood, Andy Cuthbertson en veel leden van Tunbridge Wells BSAC.
Verscheen in Diver, november 2001
